Mitella

Mitella
Ilustracja
Kwiatostan Mitella trifida
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

Saxifraganae

Rząd

skalnicowce

Rodzina

skalnicowate

Rodzaj

mitella

Nazwa systematyczna
Mitella Linnaeus
Sp. Pl. 406. 1 Mai 1753[3]
Typ nomenklatoryczny

M. diphylla Linnaeus[3]

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Mitella trifida

Mitella[4][5], utajma[6] (Mitella) – rodzaj roślin z rodziny skalnicowatych. Obejmuje 21 gatunków[7]. Występują one w Ameryce Północnej oraz Azji (od Chin poprzez Mongolię i Koreę, po Japonię i Rosję)[8][9]. Największy zasięg ma Mitella nuda będący gatunkiem cyrkumborealnym[8]. Największa różnorodność gatunków występuje w Japonii, gdzie rośnie ich 13. Niektóre gatunki sadzone są jako ozdobne ze względu na ozdobne liście[10].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Pokrój
Niskie, kępowe byliny osiągające do 0,2 m wysokości (rzadko do 0,5 m[9]), z pełzającymi kłączami, czasem z rozłogami[10].
Liście
Zimozielone, o blaszce zaokrąglonej, jajowatej lub nerkowatej, zwykle płytko klapowanej[10]. Liście skupione są w przyziemną rozetę, u niektórych gatunków występuje kilka liści łodygowych, u innych łodyga kwiatostanowa jest bezlistna[9].
Kwiaty
Drobne, zebrane w szczytowe kwiatostany groniaste. Pięć działek kielicha zrośniętych jest u nasady. Płatki, których jest także pięć, są wolne, u niektórych gatunków są nieobecne. Zwykle są wąskie i podzielone na kilka nitkowatych łatek. Listki okwiatu są zielonkawe, białawe lub zielonożółte. Krótkich pręcików jest 5 lub 10. Zalążnia górna lub wpół dolna, jest jednokomorowa, ale powstaje z dwóch owocolistków, każdy z osobną, krótką szyjką słupka[10][9].
Owoce
Torebki rozdzielające się na szczycie na dwie części, zawierają liczne, drobne nasiona[10].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj w tradycyjnym ujęciu jest taksonem polifiletycznym, obejmującym kilka linii rozwojowych, czasem wyodrębnianych jako odrębne rodzaje (Mitella, Ozomelis Rafinesque, Pectiantia Rafinesque). Niektóre badania świadczą o tym, że gatunek M. ovalis jest blisko spokrewniony (siostrzany) dla rodzaju Tolmiea[9].

Pozycja rodzaju według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Rodzaj z rodziny skalnicowatych (Saxifragaceae) z rzędu skalnicowców (Saxifragales)[2].

Wykaz gatunków[7]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-02] (ang.).
  2. ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-02] (ang.).
  3. ↑ a b Index Nominum Genericorum (ING). Smithsonian Institution. [dostęp 2014-01-07].
  4. ↑ a b c Ludmiła Karpowiczowa (red.): Słownik nazw roślin obcego pochodzenia łacińsko-polski i polsko-łaciński. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1973, s. 54.
  5. ↑ a b c Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 125. ISBN 978-83-925110-5-2.
  6. ↑ Józef Rostafiński: Słownik polskich imion rodzajów oraz wyż̇szych skupień roślin. Kraków: Akademia Umiejętności, 1900, s. 362. (pol.).
  7. ↑ a b Mitella Tourn. ex L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-06-27].
  8. ↑ a b Pan Jintang; Douglas E. Soltis: Mitella. [w:] Flora of China [on-line]. [dostęp 2014-01-07].
  9. ↑ a b c d e Douglas E. Soltis, Craig C. Freeman: Mitella. [w:] Flora of America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2014-01-07].
  10. ↑ a b c d e Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2011, s. 103. ISBN 0-333-74890-5.