Ruiny świątyni Mitry w Londynie, rekonstrukcja w gmachu agencji Bloomberg, 2017 | |
Państwo | |
---|---|
Miejscowość | |
Typ budynku |
świątynia |
Rozpoczęcie budowy |
III w. n.e. |
Zniszczono |
IV w. n.e. |
Odbudowano |
IV w. n.e. |
Położenie na mapie Wielkiego Londynu | |
Położenie na mapie Wielkiej Brytanii | |
Położenie na mapie Anglii | |
51°30′45,00″N 0°05′26,16″W/51,512500 -0,090600 | |
Strona internetowa |
Mitreum w Londynie – rzymska świątynia poświęcona bogu Mitrze – mitreum, której pozostałości zostały odkryte w 1954 roku w Walbrook na terenie City of London.
Dwukrotnie rekonstruowana i przenoszona, obecnie znajduje się w podziemiach gmachu europejskiej centrali agencji prasowej Bloomberg, udostępniona dla zwiedzających.
Kult perskiego boga Mitry (mitraizm) pojawił się w Rzymie w I wieku n.e. i przez kolejne 300 lat rozprzestrzenił się na terenie całego cesarstwa[1] . Świątynie Mitry powstawały często pod ziemią – według mitu Mitra zabił byka w jaskini[1][2]. Mitreum londyńskie, ufundowane przez Rzymianina z Londinium[1][a], wzniesiono w III w. n.e. (ok. roku 240[4]) na wschodnim brzegu rzeki Walbrook[1][3]. Możliwe, że świątynia znajdowała się na tyłach ogrodu prywatnego domu[3].
Budowla zawaliła się na początku IV w., a czciciele Mitry nie mieli środków na jej odbudowanie[5]. Świątynia została odrestaurowana przez czcicieli Libera (Bachusa) i poświęcona Liberowi[5]. Część wyposażenia mitreum – m.in. marmurowe posągi – zostało zakopane w świątyni pod ziemią[5]. Kult Bachusa przetrwał do końca IV w., po czym świątynia została opuszczona[6]. Materiał budowlany był sukcesywnie zabierany przez londyńczyków, a pozostałości zostały pogrzebane pod warstwami ziemi – w XX w. poziom ówczesnej ulicy znajdował się prawie 7 m nad rzymskimi ulicami z III wieku[6].
Fragmenty wyposażenia mitreum znajdowano podczas prac budowlanych w XIX i XX w.[5] W 1889 roku odkryto trzy artefakty – pozostałości rzeźby (343 × 266 mm) nazywanej „bóstwem wodnym” (ang. Water-deity), pozostałości rzeźby nazywanej „Geniuszem” (wys. 585 mm), przedstawiającej najprawdopodobniej mitologicznego Geniusza oraz relief (432 × 508 mm) ukazujący scenę tauroktonii, kiedy Mitra zabija byka[7].
W 1954 roku podczas prac archeologicznych prowadzonych przez walijskich archeologów W.F. Grimes'a (1905–1988) i Audrey Williams (1902–1978)[8][b] spod wojennych zgliszczy wydobyto pięć kolejnych fragmentów marmurowych rzeźb[7]:
Świątynia została wówczas datowana na ok. 240–250 rok n.e., a pozostałości rzeźb na okres późniejszy[7]. Znalezione artefakty znajdują się w zbiorach Muzeum Londynu (ang. Museum of London)[7].
Odkrycie zostało nagłośnienie w prasie i cieszyło się tak ogromnym zainteresowaniem, że teren wykopalisk udostępniano wieczorami dla publiczności[9].
W miejscu mitreum stanąć miał biurowiec – koszty zmian projektu w celu zachowania ruin były zbyt wysokie i właściciel terenu zaproponował ich rozebranie i przeniesienie w inne miejsce[10]. Prace przeprowadzono w latach 1961–1962 i zrekonstruowane pozostałości świątyni stanęły przy Queen Victoria Street, ok. 100 m od pierwotnej lokalizacji[10]. Przy pracach nie konsultowano się z archeologami, co przyczyniło się do błędów w konstrukcji, przy której użyto również materiałów nowoczesnych[10]. W 2007 roku rekonstrukcja otrzymała status zabytku[10].
W 2010 roku teren oryginalnej świątyni nabyła agencja prasowa Bloomberg, by wznieść tu swoją europejską siedzibę[11]. W planach przewidziano rozebranie rekonstrukcji mitreum i przeniesienie świątyni na miejsce bliższe jej oryginalnej lokalizacji[11]. Rekonstrukcję z lat 60. XX w. rozebrano w 2011 roku[11], a ruiny świątyni zrekonstruował ponownie w podziemiach gmachu Bloomberg[12] zespół archeologów z Museum of London Archaeology[13]. Rekonstrukcja została otwarta dla zwiedzających w 2017 roku[14].
Wzniesione na planie prostokąta mitreum zbudowane było z ciosanych kamieni; do konstrukcji użyto również cegieł i dachówek[6]. Świątynia była większa niż typowe mitreum – jej główna część miała 18 m długości i 8 m szerokości, i mogła pomieścić ok. 30 osób[3]. Budowla była najprawdopodobniej pozbawiona okien i musiała być oświetlana lampami[3].
Mitreum miało narteks w części wschodniej oraz apsydę w części zachodniej[3]. Jej część środkową zajmowała nawa z dwoma nawami bocznymi, oddzielonymi od niej ścianami z siedmioma kolumnami[3]. Siedem kolumn w każdej ścianie mogło symbolizować siedem stopni kultu Mitry[3]. W apsydzie znajdowało się podwyższenie, na którym stał posąg Mitry[3]. Podłogi nawy wyłożone były drewnianymi deskami[6].