Mitreum w Londynie

Mitreum w Londynie
Ilustracja
Ruiny świątyni Mitry w Londynie, rekonstrukcja w gmachu agencji Bloomberg, 2017
Państwo

 Wielka Brytania

Miejscowość

Londyn

Typ budynku

świątynia

Rozpoczęcie budowy

III w. n.e.

Zniszczono

IV w. n.e.

Odbudowano

IV w. n.e.

Położenie na mapie Wielkiego Londynu
Mapa konturowa Wielkiego Londynu, w centrum znajduje się punkt z opisem „Mitreum w Londynie”
Położenie na mapie Wielkiej Brytanii
Mapa konturowa Wielkiej Brytanii, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Mitreum w Londynie”
Położenie na mapie Anglii
Mapa konturowa Anglii, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Mitreum w Londynie”
Ziemia51°30′45,00″N 0°05′26,16″W/51,512500 -0,090600
Strona internetowa

Mitreum w Londynierzymska świątynia poświęcona bogu Mitrzemitreum, której pozostałości zostały odkryte w 1954 roku w Walbrook na terenie City of London.

Dwukrotnie rekonstruowana i przenoszona, obecnie znajduje się w podziemiach gmachu europejskiej centrali agencji prasowej Bloomberg, udostępniona dla zwiedzających.

Historia

[edytuj | edytuj kod]
 Osobny artykuł: Mitraizm.

Kult perskiego boga Mitry (mitraizm) pojawił się w Rzymie w I wieku n.e. i przez kolejne 300 lat rozprzestrzenił się na terenie całego cesarstwa[1]. Świątynie Mitry powstawały często pod ziemią – według mitu Mitra zabił byka w jaskini[1][2]. Mitreum londyńskie, ufundowane przez Rzymianina z Londinium[1][a], wzniesiono w III w. n.e. (ok. roku 240[4]) na wschodnim brzegu rzeki Walbrook[1][3]. Możliwe, że świątynia znajdowała się na tyłach ogrodu prywatnego domu[3].

Budowla zawaliła się na początku IV w., a czciciele Mitry nie mieli środków na jej odbudowanie[5]. Świątynia została odrestaurowana przez czcicieli Libera (Bachusa) i poświęcona Liberowi[5]. Część wyposażenia mitreum – m.in. marmurowe posągi – zostało zakopane w świątyni pod ziemią[5]. Kult Bachusa przetrwał do końca IV w., po czym świątynia została opuszczona[6]. Materiał budowlany był sukcesywnie zabierany przez londyńczyków, a pozostałości zostały pogrzebane pod warstwami ziemi – w XX w. poziom ówczesnej ulicy znajdował się prawie 7 m nad rzymskimi ulicami z III wieku[6].

Archeologia

[edytuj | edytuj kod]
Relief z przedstawieniem sceny zabicia byka przez Mitrę, II–III w., Muzeum Londynu
Zrekonstruowane ruiny mitreum, Queen Victoria Street

Fragmenty wyposażenia mitreum znajdowano podczas prac budowlanych w XIX i XX w.[5] W 1889 roku odkryto trzy artefakty – pozostałości rzeźby (343 × 266 mm) nazywanej „bóstwem wodnym” (ang. Water-deity), pozostałości rzeźby nazywanej „Geniuszem” (wys. 585 mm), przedstawiającej najprawdopodobniej mitologicznego Geniusza oraz relief (432 × 508 mm) ukazujący scenę tauroktonii, kiedy Mitra zabija byka[7].

W 1954 roku podczas prac archeologicznych prowadzonych przez walijskich archeologów W.F. Grimes'a (1905–1988) i Audrey Williams (1902–1978)[8][b] spod wojennych zgliszczy wydobyto pięć kolejnych fragmentów marmurowych rzeźb[7]:

  • grupę przedstawiającą Merkurego siedzącego na skale z baranem i żółwiem,
  • głowę posągu boga Serapisa, głowę posągu bogini Minerwy,
  • fragment ręki trzymającej rękojeść sztyletu,
  • oraz – w ostatnim dniu prac 18 września 1954 roku – głowę posągu Mitry, co potwierdziło odkrycie mitreum[1].

Świątynia została wówczas datowana na ok. 240–250 rok n.e., a pozostałości rzeźb na okres późniejszy[7]. Znalezione artefakty znajdują się w zbiorach Muzeum Londynu (ang. Museum of London)[7].

Odkrycie zostało nagłośnienie w prasie i cieszyło się tak ogromnym zainteresowaniem, że teren wykopalisk udostępniano wieczorami dla publiczności[9].

W miejscu mitreum stanąć miał biurowiec – koszty zmian projektu w celu zachowania ruin były zbyt wysokie i właściciel terenu zaproponował ich rozebranie i przeniesienie w inne miejsce[10]. Prace przeprowadzono w latach 1961–1962 i zrekonstruowane pozostałości świątyni stanęły przy Queen Victoria Street, ok. 100 m od pierwotnej lokalizacji[10]. Przy pracach nie konsultowano się z archeologami, co przyczyniło się do błędów w konstrukcji, przy której użyto również materiałów nowoczesnych[10]. W 2007 roku rekonstrukcja otrzymała status zabytku[10].

W 2010 roku teren oryginalnej świątyni nabyła agencja prasowa Bloomberg, by wznieść tu swoją europejską siedzibę[11]. W planach przewidziano rozebranie rekonstrukcji mitreum i przeniesienie świątyni na miejsce bliższe jej oryginalnej lokalizacji[11]. Rekonstrukcję z lat 60. XX w. rozebrano w 2011 roku[11], a ruiny świątyni zrekonstruował ponownie w podziemiach gmachu Bloomberg[12] zespół archeologów z Museum of London Archaeology[13]. Rekonstrukcja została otwarta dla zwiedzających w 2017 roku[14].

Architektura

[edytuj | edytuj kod]

Wzniesione na planie prostokąta mitreum zbudowane było z ciosanych kamieni; do konstrukcji użyto również cegieł i dachówek[6]. Świątynia była większa niż typowe mitreum – jej główna część miała 18 m długości i 8 m szerokości, i mogła pomieścić ok. 30 osób[3]. Budowla była najprawdopodobniej pozbawiona okien i musiała być oświetlana lampami[3].

Mitreum miało narteks w części wschodniej oraz apsydę w części zachodniej[3]. Jej część środkową zajmowała nawa z dwoma nawami bocznymi, oddzielonymi od niej ścianami z siedmioma kolumnami[3]. Siedem kolumn w każdej ścianie mogło symbolizować siedem stopni kultu Mitry[3]. W apsydzie znajdowało się podwyższenie, na którym stał posąg Mitry[3]. Podłogi nawy wyłożone były drewnianymi deskami[6].

  1. Inskrypcja Ulpius Silvanus odkryta na reliefie przedstawiającym tauroktonię może wskazywać fundatora świątyni[3].
  2. Po II wojnie światowej, w 1946 roku utworzono radę archeologów ds. prac wykopaliskowych pod przewodnictwem W.F. Grimes'a (ang. Roman and Medieval London Excavation Council) w celu przeprowadzania prac archeologicznych na terenach zniszczonych przez bombardowania wojenne przed rozpoczęciem odbudowy[8]. Prace prowadzone w latach 1946–1961 przyniosły wiele cennych znalezisk[8].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d e London Mithraeum ↓.
  2. Bryan 2017 ↓, s. 95.
  3. a b c d e f g h i Bryan 2017 ↓, s. 101.
  4. Bryan 2017 ↓, s. 100.
  5. a b c d Bowden 2018 ↓, s. 1.
  6. a b c d Bryan 2017 ↓, s. 105.
  7. a b c d Bowden 2018 ↓, s. 2.
  8. a b c Bryan 2017 ↓, s. 83.
  9. Bryan 2017 ↓, s. 84.
  10. a b c d Bryan 2017 ↓, s. 91.
  11. a b c Bryan 2017 ↓, s. 109.
  12. Bryan 2017 ↓, s. 114–115.
  13. Bryan 2017 ↓, s. 120.
  14. Maev Kennedy: Reconstructed Roman Temple of Mithras opens to public in London. [w:] The Guardian [on-line]. 2017-11-07. [dostęp 2020-12-08]. (ang.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]