Mleczaj zmienny
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
mleczaj zmienny |
| Nazwa systematyczna | |
| Lactarius semisanguifluus R. Heim & Leclair Revue Mycol., Paris 15: 79 (1950) | |
Mleczaj zmienny (Lactarius semisanguifluus R. Heim & Leclair) – gatunek jadalnego grzyba z rodziny gołąbkowatych (Russulaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Lactarius, Russulaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisali go w 1950 r. Roger Heim i A. Leclair pod sosnami we Francji[1]. Nazwa polska według Aliny Skirgiełło[2].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Młody – płaski, z czasem staje się coraz bardziej wklęsły, z podwiniętym brzegiem. Do 10 cm średnicy. Powierzchnia gładka lub delikatnie szorstka, o barwie od różowopomarańczowej do brudnopomarańczowej z dominującym zielonym odcieniem. Na brzegu kapelusza wyraźne zielone pręgi[2].
Jasne, pomarańczowożółte do ochrowych, po uciśnięciu wydzielają się winnoczerwone plamy[2].
Wysokość 3–7 cm, grubość 1–2 cm, walcowaty, ku podstawie nieco zwężony, jędrny, początkowo pełny, w starszych owocnikach pusty w środku. Powierzchnia gładka z jamkami, o barwie podobnej, jak kapelusz, ale bardziej szaroliliowej. Po uszkodzeniu wydziela pomarańczowe mleczko, wkrótce przebarwiające się na fioletowo[2].
Białawy, zaraz po przekrajaniu pokrywa się żółtopomarańczowym mleczkiem, które po około 10 minutach staje się winnokarminowe, a po 30 minutach czerwonopurpurowe, jeszcze później zielone. Początkowo ma łagodny smak, jednak za chwilę piekący i nieznacznie gorzki. Zapach przyjemny[2].
- Cechy mikroskopijne;
Zarodniki szerokoowalne o rozmiarach 8–9,5 × 6,5–7,5 μm, o powierzchni pokrytej niskimi brodawkami połączonymi niepełną siateczką cienkich łączników. Podstawki o rozmiarach 35–45 × 9 μm. Występują niezupełnie symetryczne cheilocystydy o rozmiarach 24–32 × 4–5 μm[2].
- Gatunki podobne
Wśród grzybów o morfologicznie zbliżonych owocnikach wymienia się następujące gatunki:
- mleczaj świerkowy (Lactarius deterrimus), występujący wyłącznie pod świerkami, o mleczku po ok. 30 min. przebarwiającym się czerwonofioletowo;
- mleczaj jodłowy (Lactarius salmonicolor), występujący pod jodłami i jedlicami. Nigdy nie zielenieje po uszkodzeniu;
- mleczaj rydz (Lactarius deliciosus), o mleczku pomarańczowym i długo nie zmieniającym barwy;
- mleczaj czerwieniejący (Lactarius sanguifluus), o mleczku winnoczerwonym i podobnie lekko zabarwionymi blaszkami;
- mleczaj modrzewiowy (Lactarius porninsis), występujący wyłącznie pod modrzewiami, o białym mleczku.
Przez grzybiarzy gatunki te zazwyczaj są nierozróżniane; rozróżnienie ich tylko na podstawie wyglądu jest bardzo trudne, a czasami niemożliwe. Należy brać pod uwagę jeszcze inne cechy; miejsce występowania, kolor mleczka i zmianę koloru miąższu po uszkodzeniu. Z punktu widzenia grzybiarzy rozróżnienie gatunków nie jest bardzo istotne; gatunki te są bowiem jadalne, chociaż dość znacznie różnią się smakiem[3]. Jedynie mleczaj modrzewiowy jest lekko truj
Występowanie i siedlisko
[edytuj | edytuj kod]Znany jest tylko w Europie. Jest tutaj szeroko rozprzestrzeniony[4]. Brak go w opracowanej przez Władysława Wojewodę „Krytycznej liście wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski” (jest tu uznany za synonim mleczaja świerkowego Lactarius deterrimus)[5], ale został znaleziony przez Stanisława Domańskiego w 1999 r., jego stanowiska podano także w późniejszych latach[6].
Naziemny grzyb mykoryzowy. Występuje wyłącznie na trawiastej i wilgotnej ziemi pod sosnami, na glebach wapiennych, rzadziej bazaltowych[2].
Najbardziej charakterystycznymi cechami mleczaja rydza są: występowanie pod sosnami, wyraźne prążkowanie kapelusza i zieleniejące mleczko i miąższ po uszkodzeniu[3].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2024-10-20] (ang.).
- ↑ a b c d e f g Alina Skirgiełło, Mleczaj (''Lactarius''). Grzyby (''Mycota''), tom 25. Podstawczaki (''Basidiomycetes''), gołąbkowce (''Russulales''), gołąbkowate (''Russulaceae''), mleczaj (''Lactarius''), Kraków: PWN, 1998, s. 67–68, ISBN 83-85444-65-3.
- ↑ a b Andreas Gminder, Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej, 2008, s. 260, ISBN 978-83-258-0588-3.
- ↑ Występowanie Lactarius semisanguineus na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2024-10-20] (ang.).
- ↑ Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 374, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ Stanowiska Lactarius semisanguineus w Polsce [online], grzyby.pl [dostęp 2024-10-20] (ang.).