Monacha

	Monacha
	Fitzinger, 1833
	; Przedstawiciel rodzaju – ślimak kartuzek (M. cartusiana)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	mięczaki
Gromada	ślimaki
Podgromada	Heterobranchia
Infragromada	Euthyneura
(bez rangi)	Tectipleura
Nadrząd	Eupulmonata
Rząd	trzonkooczne
Podrząd	Helicina
Infrarząd	Helicoidei
Nadrodzina	Helicoidea
Rodzina	Hygromiidae
Rodzaj	Monacha
	Typ nomenklatoryczny
	Helix cartusiana O.F. Müller, 1774
Synonimy
	Boemica Schileyko, 1978; Carthusiana Kobelt, 1871; Carthusianana Fagot, 1893; Cemeneleana Caziot, 1908; Eutheba H. Nordsieck, 1993; Nummulina Kobelt, 1871 (not d’Orbigny, 1826); Olivieriana Bourguignat, 1860; Orsiniana Caziot, 1910; Paratheba P. Hesse, 1914; Platytheba Pilsbry, 1895; Rhytidotheba Neiber & Hausdorf, 2017; Zenobia Gray, 1821;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Monacha – rodzaj grupujący gatunki małych i umiarkowanie dużych ślimaków z rodziny Hygromiidae. W Polsce reprezentowany przez gatunek introdukowany: ślimaka kartuzka.

Systematyka

Rodzaj ustanowiony przez Fitzingera w roku 1833^[3]. Gatunkiem typowym jest Monacha cartusiana (Helix cartusiana Müller, 1774), wyznaczony jako taki przez Herrmannsena w lipcu 1847 roku^[4]. Należy do rodziny Hygromiidae^[5].

Cechy morfologiczne

Ślimaki niewielkich do średnich rozmiarów, o muszli kulistawej, z niską skrętką, o cienkich ściankach, gładkiej lub z niewielkimi szczecinkami, czasami z delikatnymi, spiralnymi rowkami. Skręty o białej barwie, mogą występować ciemniejsze pasy na krawędzi. Otwór muszli owalny w kształcie, warga zgrubiała, bywa kolorowa (brązowawo-czerwona). Cechy charakterystyczne dla rodzaju dotyczą szczegółów budowy organów rozrodczych^[4]. Cykl życiowy trwa 1–2 lata.

Występowanie

Przedstawiciele rodzaju występują w Europie Zachodniej, Afryce Północnej, Azji – aż po Półwysep Arabski, Iran^[4] i rejon Kaukazu^[6]. Największe bogactwo gatunkowe odnotowano w regionie pontyjskim^[7].

Gatunki

Rodzaj Monacha obejmuje następujące gatunki^[2]:

Monacha albocincta (Hesse, 1912)
Monacha aniliensis P.L. Reischütz & Sattmann, 1990
Monacha ascania Hausdorf, 2000
Monacha auturica Falkner, 2000
Monacha badia Hausdorf, 2000
Monacha bari Forcart, 1981
Monacha bithynica Hausdorf, 2000
Monacha cantiana (Montagu, 1803)
Monacha carascaloides (Bourguignat, 1855)
Monacha carinata Hausdorf, 2000
Monacha cartusiana (Müller, 1774) – ślimak kartuzek, gatunek typowy
Monacha cemenelea (Risso, 1826)
Monacha ciscaucasica Hausdorf, 2000
Monacha claussi Hausdorf, 2000
Monacha claustralis (Rossmässler, 1834)
Monacha comata Hausdorf, 2000
Monacha compingtae (Pallary, 1929)
Monacha consona (Rossmässler, 1839)
Monacha crenophila (Pfeiffer, 1857)
Monacha cretica Hausdorf, 2003
Monacha crispulata (Mousson, 1861)
Monacha densecostulata (Retowski, 1887)
Monacha depressior Hausdorf, 2000
Monacha devrekensis Hausdorf, 2000
Monacha dirphica (Martens, 1876)
Monacha dofleini (Hesse, 1928)
Monacha elatior Hausdorf, 2000
Monacha eliae (Nägele, 1906)
Monacha emigrata (Westerlund, 1894)
Monacha euboeica (Kobelt, 1877)
Monacha frequens (Mousson, 1859)
Monacha fruticola (Krynicki, 1833)
Monacha galatica Hausdorf, 2000
Monacha gemina Hausdorf, 2000
Monacha georgievi Páll-Gergely, 2010
Monacha glareosa Hausdorf, 2000
Monacha gregaria (Rossmässler, 1839)
Monacha hamsikoeyensis (Hudec, 1973)
Monacha haussknechti (Boettger, 1886)
Monacha hemitricha (Hesse, 1914)
Monacha heteromorpha Hausdorf, 2000
Monacha ignorata (Boettger, 1905)
Monacha kuznetsovi Hausdorf, 2000
Monacha lamalouensis (Reynes, 1870)
Monacha laxa Hausdorf, 2000
Monacha leucozona Hausdorf, 2000
Monacha liebegottae Hausdorf, 2000
Monacha maasseni Hausdorf, 2003
Monacha magna Hausdorf, 2000
Monacha margarita Hausdorf, 2000
Monacha martensiana (Tiberi, 1869)
Monacha melitenensis (Hesse, 1915)
Monacha menkhorsti Hausdorf, 2000
Monacha merssinae (Mousson, 1874)
Monacha messenica (Blanc, 1879)
Monacha microtricha Jaeckel, 1954
Monacha nordsiecki Hausdorf, 2000
Monacha nummus (Ehrenberg, 1831)
Monacha obstructa (Pfeiffer, 1842)
Monacha ocellata (Roth, 1839)
Monacha oecali Hausdorf & Páll-Gergely, 2009
Monacha orsini (Porro, 1841)
Monacha oshanovae Pintér & Pintér, 1970
Monacha ovularis (Bourguignat, 1855)
Monacha pamphylica Hausdorf, 2000
Monacha pantanellii (De Stefani, 1879)
Monacha parumcincta (Menke, 1828)
Monacha perfrequens (Hesse, 1914)
Monacha pharmacia Hausdorf, 2000
Monacha phazimonitica Hausdorf, 2000
Monacha pseudorothii Hausdorf, 2003
Monacha pusilla Hausdorf, 2000
Monacha riedeli Hausdorf, 2000
Monacha rizzae (Aradas, 1843)
Monacha roseni (Hesse, 1914)
Monacha rothii (Pfeiffer, 1841)
Monacha samsunensis (Pfeiffer, 1868)
Monacha saninensis (Pallary, 1939)
Monacha sedissana Hausdorf, 2000
Monacha solidior (Mousson, 1863)
Monacha solitudinis (Bourguignat, 1852)
Monacha spiroxia (Bourguignat, 1868)
Monacha stipulifera Hausdorf, 2000
Monacha subaii Hausdorf, 2000
Monacha subcarthusiana (Lindholm, 1913)
Monacha syriaca (Ehrenberg, 1831)
Monacha terebrata Hausdorf, 2000
Monacha tibarenica Neiber & Hausdorf, 2017
Monacha venusta Pintér, 1969

Opisano też gatunki wymarłe, znane tylko ze szczątków kopalnych^[2]:

Monacha externa Steklov, 1966 †
Monacha pontica (P. Fischer, 1866) †
Monacha praeorientalis Steklov, 1966 †
Monacha sprattiana (De Stefani, 1891) †

Zobacz też

mięczaki Polski

Przypisy

↑ Monacha, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c MolluscaBase eds., Monacha Fitzinger, 1833, [w:] MolluscaBase [online] [dostęp 2024-04-24] (ang.).
↑ Fitzinger, L. I. 1833. Systematisches Verzeichniß der im Erzherzogthume Oesterreich vorkommenden Weichthiere, als Prodrom einer Fauna derselben. - Beiträge zur Landeskunde Oesterreich's unter der Enns. 3: 88–122 (str. 95).
↑ ^a ^b ^c Welter Schultes F.: Genus summary for Monacha. AnimalBase, 2009. [dostęp 2015-10-29]. (ang.).
↑ Andrzej Wiktor: Ślimaki lądowe Polski. Olsztyn: Mantis, 2004, s. 54, 252. ISBN 83-918125-1-0.
↑ Hausdorf B.. The genus Monacha in the Western Caucasus (Gastropoda: Hygromiidae). „J. Nat. Hist.”. 34, s. 1575–1594, 2000. DOI: 10.1080/00222930050117495.
↑ Hausdorf B.. The genus Monacha in Turkey (Gastropoda: Pulmonata: Hygromiidae). „Arch. Molluskenk.”. 128, s. 61–151, 2000. DOI: 10.1127/arch.moll/128/2000/61.

[itis-1] Monacha, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[mb-2] MolluscaBase eds., Monacha Fitzinger, 1833, [w:] MolluscaBase [online] [dostęp 2024-04-24] (ang.).

[Fitzinger1833-3] Fitzinger, L. I. 1833. Systematisches Verzeichniß der im Erzherzogthume Oesterreich vorkommenden Weichthiere, als Prodrom einer Fauna derselben. - Beiträge zur Landeskunde Oesterreich's unter der Enns. 3: 88–122 (str. 95).

[AB-4] Welter Schultes F.: Genus summary for Monacha. AnimalBase, 2009. [dostęp 2015-10-29]. (ang.).

[Wiktor2004-5] Andrzej Wiktor: Ślimaki lądowe Polski. Olsztyn: Mantis, 2004, s. 54, 252. ISBN 83-918125-1-0.

[Hausdorf2000b-6] Hausdorf B.. The genus Monacha in the Western Caucasus (Gastropoda: Hygromiidae). „J. Nat. Hist.”. 34, s. 1575–1594, 2000. DOI: 10.1080/00222930050117495.

[Hausdorf2000a-7] Hausdorf B.. The genus Monacha in Turkey (Gastropoda: Pulmonata: Hygromiidae). „Arch. Molluskenk.”. 128, s. 61–151, 2000. DOI: 10.1127/arch.moll/128/2000/61.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]