Moore Town

Moore Town
ilustracja
Państwo

 Jamajka

Populacja (2012)
• liczba ludności


1,101[1]

Położenie na mapie Jamajki
Mapa konturowa Jamajki, po prawej znajduje się punkt z opisem „Moore Town”
Ziemia18°04′30,70″N 76°25′30,00″W/18,075194 -76,425000
Multimedia w Wikimedia Commons

Moore Town – osada na Jamajce, ok. 16 km na południe od Port Antonio, jedna z kilku osad założonych w XVIII wieku po przyznaniu autonomii Maroons – byłym niewolnikom zaangażowanym w wieloletni konflikt zbrojny z kolonizatorami i plantatorami brytyjskimi.

W 2003 roku dziedzictwo Maroons w Moore Town zostało uznane za arcydzieło ustnego i niematerialnego dziedzictwa ludzkości, a w 2008 roku wpisane na listę niematerialnego dziedzictwa UNESCO.

Geografia

[edytuj | edytuj kod]

Moore Town położone jest we wschodniej, górzystej części Jamajki, ok. 16km od Port Antonio[2]. Miejscowość skoncentrowana jest wzdłuż jednej ulicy biegnącej wzdłuż rzeki Wildcane River[2].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Moore Town zostało założone w 1739 roku na mocy traktatu pokojowego kończącego konflikt zbrojny pomiędzy kolonizatorami brytyjskimi a byłymi niewolnikami tzw. Maroons walczącymi o autonomię[3]. Według legendy miejscowość została założona przez Nanny – przywódczynię Maroons o statusie bohaterki narodowej Jamajki, której grób („Bump Grave”) znajduje się w Moore Town[4], które co roku w październiku organizuje obchody ku jej czci[5].

Nazwa Maroons pochodzi od hiszpańskiego cimarrón (pol. dziki) i stosowana była na Karaibach jako określenie niewolników zbiegłych z plantacji[6].

Pierwszymi Maroons na Jamajce byli prawdopodobnie Tainowie zbiegli z niewoli hiszpańskiej[6]. Większa grupa Maroons – 1500 osób pochodzenia afrykańskiego – została uwolniona przez Hiszpanów w 1655 roku po zajęciu wyspy przez Brytyjczyków[6]. Maroons osiedlili się w górach i wkrótce rozpoczęli walkę z nowymi kolonizatorami[5]. Na początku XVIII wieku Maroons kontrowali znaczną część wschodniej Jamajki, utrzymując dobrze zorganizowane grupy zbrojne i prowadząc wieloletnie działania zbrojne przeciwko kolonizatorom i plantatorom brytyjskim[3] – pierwsza wojna Maroons trwała prawie dwadzieścia lat (1720–1739)[5]. W 1738 roku podpisano pierwszy traktat pokojowy z przywódcą Leeward Maroons na zachodzie a w 1739 z przywódcą Windward Maroons na wschodzie wyspy[5]. Traktaty gwarantowały wolność, nadawały Maroons ziemię i autonomię[5].

Do dziś Moore Town ma semi-autonomiczny status. Jest zarządzane jest przez radę złożoną z 24 członków wybieranych w wyborach, której przewodniczy „pułkownik”[2], a lokalna społeczność stosuje własny system wspólnego użytkowania ziemi uprawnej[3]. Od 1995 roku na czele rady stoi pułkownik Stirling[4].

Dziedzictwo Maroons

[edytuj | edytuj kod]

Maroons wywodzili się z różnych regionów Afryki zachodniej i środkowej, odmiennych językowo i kulturowo[3]. W Moore Town połączyli różne tradycje kulturowe, tworząc nowe wspólne obrzędy religijne i zwyczaje – tzw. Kromanti[3]. Obrzędy Kromanti obejmują tańce, pieśni i charakterystycznej gry na bębnach stosowanej dla przywoływania duchów przodków[3]. Podczas obrzędów używany jest język Kromanti[3] – rodzaj kreolskiego na bazie angielskiego z elementami dialektu akan używany do celów religijnych[7][8]. Ponadto Maroons rozwinęli unikalny sposób komunikacji przy użyciu dźwięków wydobywanych podczas gry na rogu krowim nazywanym abeng, a każdy Maroon miał swój własny indywidualny rodzaj melodii[9].

W 2003 roku dziedzictwo Maroons w Moore Town zostało uznane za Arcydzieło Ustnego i Niematerialnego Dziedzictwa Ludzkości, a w 2008 roku wpisane na listę niematerialnego dziedzictwa UNESCO[3].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ World Gazetteer: Jamaica: largest cities and towns and statistics of their population. [dostęp 2015-10-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-12-05)]. (ang.).
  2. ↑ a b c Richard Koss: Jamaica. Lonely Planet, 2008, s. 143. ISBN 978-1-74104-693-9. [dostęp 2015-10-21].
  3. ↑ a b c d e f g h UNESCO ICH: Maroon heritage of Moore Town. [dostęp 2015-10-21]. (ang.).
  4. ↑ a b Polly Thomas: The Rough Guide to Jamaica. Rough Guides UK, 2010, s. 128. ISBN 978-1-84836-655-8. [dostęp 2015-10-21].
  5. ↑ a b c d e Nicholas J. Saunders: The Peoples of the Caribbean: An Encyclopedia of Archeology and Traditional Culture. ABC-CLIO, 2005, s. 175. ISBN 978-1-57607-701-6. [dostęp 2015-10-21].
  6. ↑ a b c Nicholas J. Saunders: The Peoples of the Caribbean: An Encyclopedia of Archeology and Traditional Culture. ABC-CLIO, 2005, s. 174. ISBN 978-1-57607-701-6. [dostęp 2015-10-21].
  7. ↑ Hubert Devonish: Kromanti. Caribbean Indigenous and Endangered Languages website, 2005-11-07. [dostęp 2015-10-21].
  8. ↑ KENNETH M. BILBY. HOW THE "OLDER HEADS" TALK: A JAMAICAN MAROON SPIRIT POSSESSION LANGUAGE AND ITS RELATIONSHIP TO THE CREOLES OF SURINAME AND SIERRA LEONE. „Nieuwe West-Indische Gids / New West Indian Guide”. 57 (1/2), s. 37–88, 1983. BRILL on behalf of the KITLV, Royal Netherlands Institute of Southeast Asian and Caribbean Studies. ISSN 0028-9930. (ang.). 
  9. ↑ Nicholas J. Saunders: The Peoples of the Caribbean: An Encyclopedia of Archeology and Traditional Culture. ABC-CLIO, 2005, s. 176. ISBN 978-1-57607-701-6. [dostęp 2015-10-21].

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]