Motul de San José

Ruiny Motul de San José

Motul de San José – prekolumbijskie stanowisko archeologiczne cywilizacji Majów położone w centralnej części departamentu Petén w Gwatemali, około 3 kilometrów na północ od jeziora Petén Itzá.

W czasach Majów nosiło nazwę Ik’a^[1] i było ważnym centrum produkcji ceramiki. Zachowane naczynia dowodzą istnienia wyspecjalizowanych warsztatów rzemieślniczych, które funkcjonowały nie tylko w Motul de San José, ale również w ościennych miastach. Charakterystycznymi cechami ceramiki w stylu Ik’a były hieroglify malowane w kolorach różowym lub bladoczerwonym, sceny z tancerzami w maskach oraz realistyczne przedstawienie przedmiotów co jest bardzo rzadkie w sztuce mezoamerykańskiej^[2].

Opis

Jedna z piramid

Miasto leży na wapiennym płaskowyżu, w odległości ok. 5 km od wioski San José. Na obszarze 2 km² archeolodzy udokumentowali około 230 struktur, jednak szacuje się, że całkowity rozmiar stanowiska liczy 4,18 km²^[3].

Religijne centrum miasta zajmuje powierzchnię 0,4 km². Znajdują się tam 144 struktury, w tym rozległy pałac, 6 steli, 33 place różnych rozmiarów, świątynie i dzielnice mieszkalne elit. Dalszy obszar o powierzchni 1,2 km² zajmują zarówno rezydencje elit, jak i pozostałych mieszkańców^[3][4].

Obszar dzieli się na pięć grup, oznaczonych od A do E. Każda z tych grup posiada co najmniej jedną piramidę i struktury typu pałacowego^[5]. Główne kompleksy mieszkalne znajdują się w grupach A, B i D, nie licząc pałacu królewskiego położonego w grupie C. W obrębie miasta zidentyfikowano również tarasy uprawne, zbiorniki wodne oraz kilka kamieniołomów^[6].

Historia

Stanowisko zostało zasiedlone w środkowym okresie preklasycznym, między 600 a 300 r. p.n.e. W zbliżonym okresie zasiedlone zostały również pobliskie stanowiska takie jak: La Trinidad de Nosotros i Buena Vista, które były wówczas niewielkimi wioskami^[7].

Wczesnoklasyczne teksty hieroglificzne wspominają, że pod koniec IV wieku miasto znajdowało się pod panowaniem Tikál^[8]. Następnie do VII wieku znajdowało się pod kontrolą Calakmul, zanim ponownie znalazło się pod zwierzchnictwem Tikál na początku VIII wieku^[9].

Jednakże podczas badań archeologicznych nie odnaleziono zbyt wielu ceramicznych zabytków z okresu wczesnoklasycznego, co sugeruje, że miasto pozostawało w tym czasie w dużej mierze opuszczone^[10].

Szczyt rozwoju miasta przypadł na okres późnoklasyczny (650-950 r. n.e.)^[5], kiedy to osiągnęło status ważnego ośrodka ekonomicznego i politycznego^[4]. Wzniesiono wówczas większość głównych budynków, a miasto osiągnęło swój maksymalny rozmiar, stając się jednym z trzech najważniejszych miast w rejonie jeziora Petén Itzá^[10]. W VIII wieku utrzymywało liczne stosunki z miastami położonymi w regionie Petexbatún oraz nad rzekami Pasión i Usumacinta, w tym z Seibal, Altar de Sacrificios, Dos Pilas, Aguateca, Tamarindito, Arroyo de Piedra i Cueva de Sangre^[11].

Między rokiem 830 a 1000 nastąpił znaczny spadek ludności miasta, wskutek czego ograniczono wznoszenie nowych budowli. Nadal jednak wytwarzano ceramikę, podobnie jak w pobliskim La Trinidad de Nosotros^[12].

We wczesnym okresie postklasycznym, między 1000 a 1250 rokiem n.e. stanowisko pozostawało zasiedlone w umiarkowanym stopniu. W samym mieście jak i pobliskich osadach zidentyfikowano ceramikę oraz budowle z tego okresu, choć wznoszone na małą skalę. Niewiele jest natomiast dowodów wskazujących na zasiedlenie miasta po 1250 roku, które prawdopodobnie pozostawało opuszczone^[12].

W 1895 roku na stanowisko dotarł badacz i fotograf Teoberto Maler, który opisał jedną ze stel w pracy Explorations in the Department of Peten, Guatemala^[13].

Przypisy

1. Miasta Majów: Motul de San José (Gwatemala). przedkolumbem.blogspot.com. [dostęp 2024-05-31]. (pol.).
2. Reents-Budet 2006 ↓, s. 1416–1417.
3. Moriarty 2004 ↓, s. 30.
4. Moriarty 2005 ↓, s. 44.
5. Foias 2000 ↓, s. 773.
6. Moriarty 2004 ↓, s. 30-31.
7. Moriarty 2004 ↓, s. 37-38.
8. Drew 1999 ↓, s. 201.
9. Dorie 2003 ↓, s. 1421.
10. Moriarty 2004 ↓, s. 38.
11. Velásquez 2007 ↓, s. 22.
12. Moriarty 2004 ↓, s. 39.
13. Kerr 1989 ↓, s. 32.

Bibliografia

• Dorie Reents-Budet: Interacciones políticas y el Sitio Ik' (Motul de San José): Datos de la cerámica. [w:] XX Simposio de Investigaciones Arqueológicas en Guatemala, 2006 [on-line]. 2006. s. 1416–1417. [dostęp 2024-05-31]. (hiszp.).
• Matthew D. Moriarty. Settlement Archaeology at Motul de San José, Petén, Guatemala. Preliminary Results from the 1998-2003 Seasons. „Mayab”, s. 21–44, 2004. Madryt: Sociedad Española de Estudios Mayas. ISSN 1130-6157. 
• David Drew: The Lost Chronicles of the Maya Kings. Londyn: Weidenfeld & Nicolson, 1999, s. 201. ISBN 0-297-81699-3.
• Dorie Reents-Budet, Ronald Bishop. Maya Vase: A Royal Court. „Archaeology”. 56 (2), s. 1421, 2003. Archaeological Institute of America. 
• Antonia E. Foias: Entre la política y economía: Resultados preliminares de las primeras temporadas del Proyecto Arqueológico Motul de San José. [w:] XIII Simposio de Investigaciones Arqueológicas en Guatemala, 1999 [on-line]. 2000. s. 771–799. [dostęp 2024-05-30]. (hiszp.).
• Matthew D. Moriarty: 39 Entre el centro y la periferia en la tierra de los Señores «Ik»: Investigaciones recientes en sitios satélites de Motul de San José, Petén – Matthew D. Moriarty – Simposio 18, Año 2004. [w:] XVIII Simposio de Investigaciones Arqueológicas en Guatemala, 2004 [on-line]. 2005. s. 440–454. [dostęp 2024-05-25]. (hiszp.).
• Erik Velásquez García. La máscara de "rayos X": Historia de un artilugio iconográfico en el arte maya. „Anales del Instituto de Investigaciones Estéticas”, s. 7-36, 2007. Narodowy Uniwersytet Autonomiczny Meksyku. ISSN 0185-1276. 
• Justin Kerr. A Maya Vase from the Ik Site. „Record of the Art Museum, Princeton University”. 48 (2), s. 32, 1989. Princeton University Art Museum. DOI: 10.2307/3774732.