Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie

Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie
	; Gmach muzeum (z lewej) na terenie Cytadeli (2024)
Państwo	Polska
Miejscowość	Warszawa
Adres	ul. Gwardii 4; 01−538 Warszawa
Data założenia	22 kwietnia 1920
Zakres zbiorów	militaria
Wielkość zbiorów	ponad 250 tys. eksponatów
Dyrektor	Bogusław Pacek
	Oddziały
	Muzeum Katyńskie; Muzeum Polskiej Techniki Wojskowej; Muzeum Broni Pancernej w Poznaniu;
	Położenie na mapie Warszawy Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie
	Położenie na mapie Polski Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie
	Położenie na mapie województwa mazowieckiego Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie
	52°15′51″N 21°00′01″E/52,264167 21,000278
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie (MWP) – muzeum znajdujące się w Cytadeli Warszawskiej w Warszawie, gromadzące zbiory poświęcone historii wojskowości oraz historii Polski.

Historia

Utworzone 22 kwietnia 1920^[1] jako Muzeum Wojska dekretem Naczelnego Wodza, Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego. Jego dyrektorem został Bronisław Gembarzewski – historyk wojskowości, muzeolog, a także wieloletni dyrektor warszawskiego Muzeum Narodowego (od 1916 do 1936). Otwarcia Muzeum Wojska w pierwotnym budynku przy ul. Podwale 15 dokonał gen. Józef Haller w kwietniu 1922^[2]. Od 1933 muzeum znajdowało się budynku przy Alejach Jerozolimskich (w tamtym czasie al. 3 Maja^[3]).

Część zbiorów prezentowanych w muzeum pochodziła z gromadzonych od 1 poł. XIX wieku polskich pamiątek militarnych Wincentego Krasińskiego^[4]. W 1939 prezentowanych w nim było ponad 60 tys. eksponatów. Podczas okupacji niemieckiej zostały one wywiezione do Niemiec. Większość sal muzealnych i pomieszczenia zaplecza zamieniono na magazyny Waffen SS^[5].

W 1944 placówka zmieniła nazwę na Muzeum Wojska Polskiego, które zostało udostępnione zwiedzającym w styczniu 1946^[6]. Działania rewindykacyjne przyczyniły się do odzyskania ok. 40 tys. eksponatów.

Prezentowana jest w nim stała ekspozycja przedstawiająca historię oręża polskiego, m.in. zbiór broni od czasów średniowiecza do XVIII wieku (np. złocony szyszak dowódcy pochodzący z okresu pierwszych chrześcijańskich władców Polski, zbroje turniejowe, kolekcja zbroi husarskich zdobionych orlimi skrzydłami i lamparcimi skórami z XVII wieku), dzieła sztuki, książki, dokumenty i fotografie. W znajdującym się obok muzeum parku prezentowany jest ciężki sprzęt z okresu I i II wojny światowej, m.in.: działa, armaty, samoloty i pojazdy opancerzone.

W 1977 rozstrzygnięto konkurs architektoniczny na przekształcenie Cytadeli Warszawskiej w kompleks muzealny, do którego zostałoby przeniesione Muzeum Wojska Polskiego^[7]. Laureatami konkursu zostali Marek Budzyński i Andrzej Kiciński^[7]. Projekt nie został jednak zrealizowany.

Przy ul. Powsińskiej 13 w Forcie „Czerniaków” znajduje się oddział Muzeum, eksponujący polską technikę wojskową. Można tam obejrzeć m.in. czołgi, działa i samoloty.

W 2015 na terenie Cytadeli Warszawskiej otwarto Muzeum Katyńskie (mieszczące się wcześniej w forcie „Czerniaków”). Powrócono także do pomysłu wybudowania na terenie Cytadeli nowej siedziby muzeum (w dużym kompleksie muzealnym wraz z Muzeum Historii Polski)^[8]. W 2022 do nowej siedziby placówki w Cytadeli przewieziono pierwsze eksponaty^[9]. W styczniu 2023 muzeum poinformowało, że ostatnim dniem prezentowania wystawy w siedzibie głównej przy Al. Jerozolimskich będzie 31 stycznia tego roku^[9].

13 sierpnia 2023 została otwarta nowa siedziba muzeum przy ul. Gwardii 4 na terenie Cytadeli Warszawskiej^[10].

Ekspozycja

W zbiorach Muzeum Wojska Polskiego w 2023 znajdowało się ponad 300 tys. eksponatów^[9], w tym m.in.:

relikwiarz gotycki zdobyty w bitwie pod Grunwaldem w 1410 i złożony w katedrze w Gnieźnie przez króla Jagiełłę
zbroje i hełmy: szyszak z X-XI wieku z blachy złoconej należący do woja Mieszka I lub Bolesława Chrobrego; zbroja rajtarska z przyłbicą hetmana litewskiego Krzysztofa Radziwiłła z końca XVI wieku; kompletna zbroja husarska z I połowy XVII wieku Stanisława Skórkowskiego, sekretarza króla Władysława IV; zbroja turniejowa z hełmem „żabi pysk” z ok. 1530 r. wykonana w Norymberdze; karacena z przełomu XVII dla wyższych dowódców wojsk narodowego autoramentu; hełm paradny z XVI wieku hetmana Jana Tarnowskiego, kolczuga paradna z XVII wieku króla Jana Kazimierza
szable: króla Stefana Batorego, króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, hetmana Jana Zamoyskiego, ks. Józefa Poniatowskiego, gen. Jana Henryka Dąbrowskiego, brygadiera Józefa Piłsudskiego, płk. Władysława Sikorskiego, gen. Mariana Langiewicza
buzdygan zdobiony w typie tureckim z II połowy XVII wieku hetmana Stanisława Jabłonowskiego
mundury: czapka i kurtka Józefa Piłsudskiego z lat 1920-1935, mundur gen. broni Józefa Hallera z lat 1918-1920, mundur gen. Władysława Sikorskiego używany w latach 1940-1943, płk. Jana Kozietulskiego, gen. dyw. Zygmunta Berlinga z 1944, gen. Jana Henryka Dąbrowskiego, gen. Stanisława Sosabowskiego, gen. Kazimierza Sosnkowskiego, płk. Stanisława Rostworowskiego, płk. Wacława Sieroszewskiego
siodła: hetmana Stefana Czarnieckiego, siodło koronacyjne króla Stanisława Leszczyńskiego, siodło Napoleona Bonaparte z okresu wyprawy do Egiptu w 1799, siodło gen. Jana Henryka Dąbrowskiego
samoloty: TS-8 Bies, TS-11 Iskra, PZL-130 Orlik, PZL I-22 Iryda, An-26, MiG-15 (ul. Powsińska), MiG-17 (ul. Powsińska), MiG-21 (ul. Powsińska), MiG-23 (ul. Powsińska), Su-20 (ul. Powsińska), Ił-28 (ul. Powsińska), samolot Ił-2
śmigłowce: Mi-2 (ul. Powsińska), Mi-24 – prawdopodobnie jedyny egzemplarz na wystawie muzealnej w Polsce gdzie wnętrze śmigłowca jest udostępniane dla zwiedzających
czołgi: polski czołg rozpoznawczy Tankietka TKS, używany w 1939; czołg T-34 z armatą 76 mm z 1942; czołg IS-2; czołg IS-3; czołg Sherman wersja „Grizzly”; samochód pancerny Kubuś z powstania warszawskiego; pojazd gąsienicowy Sd.Kfz. 303a „Goliath” zdobyty przez powstańców w sierpniu 1944 przy ul. Sierakowskiej
artyleria: pięć spiżowych luf działowych z przełomu XVI/XVII wieku (odlane w Nieświeżu dla Mikołaja Radziwiłła i wyłowione koło zamku Zabierz); armata ppanc. wz. 36 kal. 37 mm „Bofors”
broń palna:
- Sztucer kozienicki – jednostrzałowy, skałkowy sztucer piechoty produkowany w latach 1790–1794 w Fabryce Broni w Kozienicach. Uznawany przez historyków wojskowości za pierwszy seryjnie produkowany karabin polskiej konstrukcji, przeznaczony dla Wojska Polskiego,
- pistolet maszynowy Mors wz. 39 skonstruowany przez Piotra Wilniewczyca i Jana Skrzypińskiego (jeden z trzech egzemplarzy na świecie),
- pistolet maszynowy „Błyskawica” produkowany w konspiracji przez Armię Krajową w latach 1943-1944,
- ciężki karabin maszynowy wz. 30 z wyrytym napisem świadczącym o tym, że zakupiono go ze zbiórki pieniędzy ludności Ziemi Wieluńskiej ofiarowanych na Fundusz Obrony Narodowej w 1937,
- pistolet „VIS” z numerem fabrycznym 0003, seria prototypowa, produkowana w latach 1933-1934^[11],
- karabin UR – polski karabin przeciwpancerny używany we wrześniu 1939 przez wojsko polskie do zwalczania pojazdów opancerzonych i czołgów.

Inne informacje

W muzeum można obejrzeć jedyny zachowany fragment rozebranego w 1917 pomnika Iwana Paskiewicza – metalową płytę z jego cokołu przedstawiającą szturm wojsk rosyjskich na Warszawę we wrześniu 1831.
Na framudze drzwi wejściowych znajduje się zachowany wypalony napis Waffen SS – pamiątka z okresu okupacji, gdy w gmachu mieściły się magazyny SS.

Dyrektorzy MWP

1920−1936 – Bronisław Gembarzewski
1945−1950 – Zbigniew Szacherski
1951−1972 – Kazimierz Konieczny
1972−1984 – Lucjan Jaworski
1984–1989 – Witold Wincenty Lisowski
1989−1991 – Andrzej Szerauc
1991−1998 – Zbigniew Święcicki
1998−2000 – Henryk Wielecki
2000−2006 – Jacek Macyszyn
2006–2012 – Janusz Cisek
2012–2016 – Zbigniew Wawer
2016–2019 – Adam Buława
28 września 2019–16 stycznia 2020 – Paweł Żurkowski (p.o.)
od 16 stycznia 2020 – 20 lutego 2024 – Paweł Żurkowski^[12]
od 20 lutego 2024 – Bogusław Pacek^[13]

Oddziały muzeum

Muzeum Katyńskie, ul. Jana Jeziorańskiego 4, Warszawa (Cytadela Warszawska)
Muzeum Polskiej Techniki Wojskowej, ul. Powsińska 13, Warszawa (Fort IX Czerniaków)
Muzeum Broni Pancernej w Poznaniu, ul. 3 Pułku Lotniczego 4, Poznań
Muzeum Bitwy Warszawskiej 1920 roku w Ossowie, ul. Matarewicza, Ossów

Zobacz też

Przypisy

↑ Według Wielkiej Encyklopedii PWN, Warszawa 2003, t. 18, s. 236, ISBN 83-01-13357-0 t. 1-30, ISBN 83-01-13443-7 t. 5, muzeum powstało w 1919 jako Muzeum Wojsk, a swoją siedzibę miało w Zamku Królewskim w Warszawie. W jego zbiorach znajdowały się obiekty z okresu I wojny światowej. W 1920 w skład utworzonego Muzeum Wojska weszło 3 tys. eksponatów z Muzeum Narodowego oraz militaria z Muzeum Wojsk. Placówka została udostępniona zwiedzającym w 1922. W 1924 rozpoczęto przenoszenie eksponatów do obecnej siedziby.
↑ Otwarcie Muzeum Wojska w Warszawie. „Nowości Illustrowane”. Nr 20, s. 2-3, 20 maja 1922.
↑ Dzieje Muzeum Wojska Polskiego. muzeumwp.pl. [dostęp 2022-12-28].
↑ Wyborcza.pl [online], warszawa.wyborcza.pl [dostęp 2017-11-19] .
↑ Piotr Majewski: Wojna i kultura. Instytucje kultury polskiej w okupacyjnych realiach Generalnego Gubernatorstwa 1939–1945. Warszawa: Wydawnictwo TRIO, 2005, s. 206. ISBN 83-7436-003-8.
↑ Władysław Bartoszewski, Bogdan Brzeziński, Leszek Moczulski: Kronika wydarzeń w Warszawie 1939–1949. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 140.
↑ ^a ^b Tadeusz Przemysław Szafer: Nowa architektura polska. Diariusz lat 1976–1980. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 1981, s. 143. ISBN 83-213-3065-7.
↑ Michał Wojtczuk. Żoliborska twierdza muzeów. „Gazeta Stołeczna”, s. 3, 11 października 2017.
↑ ^a ^b ^c Tomasz Urzykowski. Ostatnie dni na zwiedzanie. „Gazeta Stołeczna”, s. 5, 12 stycznia 2023.
↑ Otwarcie Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie. warszawa.tvp.pl, 2023-08-13. [dostęp 2024-07-02]. (pol.).
↑ Zbiory Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie [dostęp 2009-11-13].
↑ Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie [online], www.muzeumwp.pl [dostęp 2020-02-10] .
↑ Nowy Dyrektor Muzeum Wojska Polskiego [online], muzeumwp.pl [dostęp 2024-02-21] .

Bibliografia

MałgorzataM. Omilanowska MałgorzataM., Jerzy StanisławJ.S. Majewski Jerzy StanisławJ.S., Warszawa Przewodnik, Warszawa: Wiedza i Życie, 2000, ISBN 83-7184-861-7, OCLC 751291928 .
Wielka Encyklopedia PWN, Warszawa 2003, t. 18, s. 236, ISBN 83-01-13357-0 t. 1-30, ISBN 83-01-13443-7 t. 5

Linki zewnętrzne

Strona Muzeum Wojska Polskiego
Statut Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie, nadany zarządzeniem Ministra Obrony Narodowej Nr 4/MON z dnia 26 stycznia 2007. biuletyn.mon.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-10)].
Otwarcie Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie w kronice PKF w bazie Repozytorium Cyfrowe Filmoteki Narodowej

[1] Według Wielkiej Encyklopedii PWN, Warszawa 2003, t. 18, s. 236, ISBN 83-01-13357-0 t. 1-30, ISBN 83-01-13443-7 t. 5, muzeum powstało w 1919 jako Muzeum Wojsk, a swoją siedzibę miało w Zamku Królewskim w Warszawie. W jego zbiorach znajdowały się obiekty z okresu I wojny światowej. W 1920 w skład utworzonego Muzeum Wojska weszło 3 tys. eksponatów z Muzeum Narodowego oraz militaria z Muzeum Wojsk. Placówka została udostępniona zwiedzającym w 1922. W 1924 rozpoczęto przenoszenie eksponatów do obecnej siedziby.

[2] Otwarcie Muzeum Wojska w Warszawie. „Nowości Illustrowane”. Nr 20, s. 2-3, 20 maja 1922.

[3] Dzieje Muzeum Wojska Polskiego. muzeumwp.pl. [dostęp 2022-12-28].

[4] Wyborcza.pl [online], warszawa.wyborcza.pl [dostęp 2017-11-19] .

[5] Piotr Majewski: Wojna i kultura. Instytucje kultury polskiej w okupacyjnych realiach Generalnego Gubernatorstwa 1939–1945. Warszawa: Wydawnictwo TRIO, 2005, s. 206. ISBN 83-7436-003-8.

[6] Władysław Bartoszewski, Bogdan Brzeziński, Leszek Moczulski: Kronika wydarzeń w Warszawie 1939–1949. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 140.

[Szafer143-7] Tadeusz Przemysław Szafer: Nowa architektura polska. Diariusz lat 1976–1980. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 1981, s. 143. ISBN 83-213-3065-7.

[8] Michał Wojtczuk. Żoliborska twierdza muzeów. „Gazeta Stołeczna”, s. 3, 11 października 2017.

[Urzykowski-9] Tomasz Urzykowski. Ostatnie dni na zwiedzanie. „Gazeta Stołeczna”, s. 5, 12 stycznia 2023.

[10] Otwarcie Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie. warszawa.tvp.pl, 2023-08-13. [dostęp 2024-07-02]. (pol.).

[11] Zbiory Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie [dostęp 2009-11-13].

[12] Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie [online], www.muzeumwp.pl [dostęp 2020-02-10] .

[13] Nowy Dyrektor Muzeum Wojska Polskiego [online], muzeumwp.pl [dostęp 2024-02-21] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]