Nanda Bayin

Nanda Bayin
နန္ဒဘုရင်

Król Taungngu
Okres	od 10 listopada 1581 do 19 grudnia 1599
Poprzednik	Bayinnaung
Następca	Nyaungyan
Dane biograficzne
Dynastia	Taungngu
Data urodzenia	9 listopada 1535 Wtorek, dzień Pełni Księżyca miesiąca Tazaungmon 897 ME[a].
Data śmierci	30 listopada 1600 (w wieku 65 lat) Niedziela, 10. dzień Ubywania Księżyca miesiąca Tazaungmon 962 ME[1].
Miejsce spoczynku	Taungoo
Ojciec	Bayinnaung
Matka	Atula Thiri[2]
Dzieci	Mingyi Swa Minyekyawswa I

Nanda Bayin (birm. နန္ဒဘုရင် /nàɴda̰ bəjɪ̀ɴ/; 1535–1600) – król z dynastii Taungngu, w latach 1581–1599 władca Birmy.

Nanda był najstarszym synem króla Bayinnaunga i po objęciu w styczniu 1551 r. władzy przez ojca został następcą tronu. Należał on do naczelnych dowódców podczas wszystkich prowadzonych przez ojca kampanii wojennych, w czasie których podbił on między innymi Lanna, Syjam i Lan Xang.

Pomnik przedstawiający walkę Naresuana z Mingyi Swa.

Wkrótce po objęciu tronu w listopadzie 1581 r. Nanda stanął przed niewykonalnym zadaniem utrzymania w całości imperium stworzonego przez jego ojca. Pierwszą połowę swojego panowania strawił na tłumieniu buntów, a kolejną – na obronie własnej stolicy przed siłami buntowników. Pierwszym rebeliantem okazał się wuj Nandy – wicekról Ava. Rebelia ta została stłumiona z niezwykłym okrucieństwem – według naocznego świadka wydarzeń, weneckiego podróżnika Gasparo Balbiego, król kazał spalić żywcem w publicznej egzekucji 4 tysiące osób (dostojników podejrzanych o spiskowanie z Ava i ich rodziny) nie oszczędzając kobiet ani dzieci. W bitwie, która rozegrała się następnie pod murami Ava obydwaj antagoniści starli się osobiście i Nanda Bayin zabił własnoręcznie przywódcę rebelii^[3]. Syjam zbuntował się w roku 1584 i do roku 1592 odparł wszystkie, powtarzane przez Nandę najazdy. Podczas kończącej tę wojnę syjamsko-birmańską bitwy pod Nong Sarai (obecnie Don Chedi) doszło do pojedynku na słoniach między syjamskim władcą Naresuanem, a birmańskim księciem koronnym Mingyi Swa, w której ten drugi został zabity^[4]. W roku 1597 rebelia ogarnęła już wszystkie państwa wasalne oraz należące do królestwa miasto Taungngu. 19 grudnia 1599 Nanda poddał się połączonym siłom miasta Taungngu, Arakanu oraz portugalskich najemników pod wodzą Felipe de Brito e Nicote i został uwięziony w Taungngu. Stolica królestwa – Pegu – została całkowicie spalona^[5][6]. Rok później został zamordowany przez Natshinnaunga, następcę tronu Taungngu^[1].

Uwagi

1. (Hmannan t. 3 2003: 61, 106): Nanda wstąpił na tron w dzień Pełni Księżyca miesiąca Tazaungmon 943 ME (10 listopada 1581) w wieku 46 lat (w 47. roku życia). Oznacza to, że w dniu Pełni Księżyca, lub przed tym dniem, miesiąca Tazaungmon 897 ME (9 listopada 1535). Jednak (Hmannan t. 3 2003: 240, 248) podaje, że miał on 12 lat (był w 13. roku życia) 13. dnia Przybywania Księżyca miesiąca Tazaungmon 910 (14 października 1548), na początku kampanii syjamskiej z roku 1548. Oznacza to, że został urodzony pomiędzy 14. dniem Przybywania Księżyca miesiąca Tazaungmon 897 ME, a dniem Pełni Księżyca miesiąca Tazaungmon 897 ME (8. lub 9 listopada 1535). Według (Hmannan t. 3 2003: 106) urodził się on we wtorek. Wynika z tego, że było 9 listopada 1535 r. (wtorek, dzień Pełni Księżyca miesiąca Tazaungmon 897 ME).

Przypisy

1. Hmannan t. 3 2003: 106.
2. Tun Aung Chain 2004: 119.
3. Lach 1994: 550.
4. Kohn 2006: 494.
5. Htin Aung 1967: 131–138.
6. Jaques 2007: 783.

Bibliografia

• Maung Htin Aung: A History of Burma. Nowy Jork i Londyn: Cambridge University Press, 1967. (ang.). Brak numerów stron w książce
• Tony Jaques: Dictionary of Battles and Sieges. T. 3. Greenwood Publishing Group, 2007. ISBN 978-0-313-33536-5. (ang.). Brak numerów stron w książce
• George C. Kohn: Dictionary of Wars. Infobase Publishing, 2006. ISBN 978-1-4381-2916-7. (ang.). Brak numerów stron w książce
• Donald F. Lach: Asia in the Making of Europe. T. I. University of Chicago Press, 1994. ISBN 978-0-226-46732-0. (ang.). Brak numerów stron w książce
• Królewska Komisja Historyczna Birmy: Hmannan Yazawin. Wyd. 2003. T. 1–3. Rangun: Ministerstwo Informacji, Mjanma, 1829–1832. (birm.). Brak numerów stron w książce
• William J. Topich, Keith A. Leitich: The History of Myanmar. ABC-CLIO, 2013. ISBN 978-0-313-35724-4. (ang.). Brak numerów stron w książce
• Tun Aung Chain: Selected Writings of Tun Aung Chain. Myanmar Historical Commission, 2004. (ang.). Brak numerów stron w książce

Encyklopedie internetowe (osoba):

• Britannica: biography/Nanda-Bayin