Natolewice

Ten artykuł dotyczy wsi w woj. zachodniopomorskim. Zobacz też: Natolewice – jezioro na Równinie Gryfickiej.

Natolewice

wieś
Kościół Niepokalanego Serca NMP w Natolewicach
Państwo	Polska
Województwo	zachodniopomorskie
Powiat	gryficki
Gmina	Płoty
Wysokość	50[2] m n.p.m.
Liczba ludności (2011)	258[3]
Strefa numeracyjna	0 91
Kod pocztowy	72-311[4]
Tablice rejestracyjne	ZGY
SIMC	0780794
Położenie na mapie gminy Płoty Natolewice
Położenie na mapie Polski Natolewice
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego Natolewice
Położenie na mapie powiatu gryfickiego Natolewice
53°54′24″N 15°22′03″E/53,906667 15,367500[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Odrestaurowany kościół pw. Najświętszej Maryi Panny w Natolewicach. Stan na - lipiec 2018 r.

Natolewice (niem. Natelfitz) – wieś o metryce średniowiecznej, położona w Polsce, w województwie zachodniopomorskim, w powiecie gryfickim, w gminie Płoty.

Historia

Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą już z XIV wieku. Układ przestrzenny wsi ma charakter placowy, który został rozwinięty w XIX wieku w wielodrożnicę (forma założenia sakowego – poszczególne, główne elementy zostały zachowane, wymagają ochrony).

W 1874 roku Natelwitz było wsią kościelną z dwoma dobrami rycerskimi – lennem Natelwitz A (wymienione w Lehnbriefene księcia Bogusława X w 1479 roku) i alodium Natelwitz B (z folwarkiem Mühlengraben).

Całość liczyła 52 budynków mieszkalnych, gdzie mieszkało 83 rodziny i 530 mieszkańców, oraz było 85 koni, 262 sztuk bydła i 2092 owiec^[5].

W 1895 roku gmina Natelfitz z ziemiami Natelfitz A i Natelfitz B liczyła 54 domy, gdzie mieszkało 467 mieszkańców (tylko protestanci) w 75 gospodarstwach domowych^[6].

Do 1905 roku Natelfitz B stało się gminą Neu Natelfitz.

W tym roku te dwie gminy z ziemią Natelfitz A liczyło 62 domy i 1 inny budynek, gdzie mieszkało 486 mieszkańców (tylko protestanci) w 88 gospodarstwach domowych^[7].

W 1925 roku na terenie dzisiejszej wsi znajdowały się dwie gminy w powiecie Regenwalde Prowincji Pomorze – Natelfitz i Neu Natelfitz, druga obejmowała także Natolewiczki i Mühlengraben.

W niej mieszkało 163 osoby w 27 gospodarstwach domowych, z tym 136 protestantów^[8].

W Natelfitze mieszkało 414 osoby w 83 gospodarstwach domowych, w tym 396 protestantów i 2 katolików^[9].

W 1933 roku w Natelfitze mieszkało 339 osób, w Neu Natelfitze – 217, a w 1939 – 315 i 202 osoby odpowiednio^[10].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa szczecińskiego.

We wsi był przystanek kolei wąskotorowej Natolewice.

Zabytki

We wsi znajduje się szachulcowy, pochodzący z XVIII wieku kościół pw. NMP^[11], w obrębie którego niegdyś znajdował się przykościelny cmentarz. W roku 2005, za sprawą zaangażowania ks. Krzysztofa Bochniaka oraz parafian z Natolewic, przystąpiono do robót remontowych oraz zabezpieczających kościół (wymieniono m.in. stary dach kościoła oraz zabezpieczono strych). Do miesięcznych składek mieszkańców na rzecz ratowania kościoła (wpisanego w rejestr zabytków), w 2006 udało się pozyskać fundusze z Unii Europejskiej na przebudowę prezbiterium oraz głównego ołtarza. W 2008 roku wymieniono okna (pieniądze pozyskano ze składek mieszkańców wsi i sponsorów).

Do rejestru zabytków został również wpisany dworski naturalistyczny park z XIX wieku będący obecnie miejscem wypoczynku oraz spacerów wśród zieleni różnorodnych gatunków roślin i drzew (dęby, akacje, brzozy, sosny). W parku znajduje się naturalne jezioro. Mieszkańcy starają się dołączyć do rejestru zabytków miejscową szkołę z początku XX wieku. Do ciekawszych, pochodzących z przełomu XIX/XX wieku budynków należą; mleczarnia (zamknięta, dzisiaj budynek mieszkalny, odrestaurowany), remiza (miejsce Ochotniczej Straży Pożarnej) oraz stodoła szachulcowa z XIX wieku (nr 37).

Statystyka

W 2002 roku wieś (z przysiółkami Natolewiczki i Kobuz) liczyła 53 mieszkalnych budynków, w nich 84 mieszkań ogółem, w tym 80 zamieszkane na stałe. 9 mieszkań wybudowano przed 1918 rokiem, 60 – między 1918 a 1944, 6 – między 1945 a 1970, 5 – między 1971 a 1978^[3].

Na 270 osób 64 było w wieku przedprodukcyjnym, 111 – w wieku produkcyjnym mobilnym, 43 – w wieku produkcyjnym niemobilnym, 52 – w wieku poprodukcyjnym. Na 226 osób 2 osoby miały wykształcenie wyższe, 30 – średnie, 52 – zasadnicze zawodowe, 119 – podstawowe ukończone i 23 – podstawowe nieukończone lub bez wykształcenia^[3].

Ludność

W 2011 roku w miejscowości żyło 258 osób, z nich 124 mężczyzn i 134 kobiet; 56 było w wieku przedprodukcyjnym, 107 – w wieku produkcyjnym mobilnym, 54 – w wieku produkcyjnym niemobilnym, 41 – w wieku poprodukcyjnym^[3].

Przypisy

1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 14 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 86115
2. Geoportal
3. Bank Danych Lokalnych: Natolewice
4. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 818 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
5. Heinrich Berghaus: Landbuch des Herzogtums Pommern – Schilderung der Zustände dieser Lande in der zweiten Hälfte des 19. Jahrhunderts. Teil II: Landbuch des Herzogtums Stettin, von Kamin und Hinterpommern; oder des Verwaltungs-Bezirks der Königl. Regierung zu Stettin. T. 7: Der Kreis Regenwald, und Nachrichten über die Ausbreitung der römisch-kathol. Kirche in Pommern. Berlin i Wriezen: 1874, s. 798–799. (niem.).
6. Gemeindelexikon für die Provinz Pommern : auf Grund der Materialien der Volkszählung vom 2. Dezember 1895 und anderer amtlicher Quellen. Berlin: 1898, s. 88–95. (niem.).
7. Gemeindelexikon für das Königreich Preussen. T. 4: Provinz Pommern. Berlin: 1908, s. 126–131. (niem.).
8. Die Gemeinde Neu Natelfitz. [dostęp 2017-06-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-10-30)]. (niem.).
9. Die Gemeinde Natelfitz. [dostęp 2017-06-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-10-30)]. (niem.).
10. Landkreis Regenwalde. [dostęp 2017-06-20]. (niem.).
11. Piotr Skurzyński, "Pomorze", Wyd. Sport i Turystyka - Muza S.A., Warszawa 2007 s. 63 ISBN 978-83-7495-133-3