Nawozówka bydlęca

Nawozówka bydlęca
Ilustracja
Owocniki na łajnie krowy
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

kustrzebniaki

Rząd

kustrzebkowce

Rodzina

Pyronemataceae

Rodzaj

Cheilymenia

Gatunek

nawozówka bydlęca

Nazwa systematyczna
Cheilymenia granulata (Bull.) J. Moravec
Mycotaxon 38: 474 (1990)
Multimedia w Wikimedia Commons

Nawozówka bydlęca (Cheilymenia granulata (Bull.) J. Moravec) – gatunek grzybów z rodziny Pyronemataceae[1].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Chaeilymenia, Pyronemataceae, Pezizales, Pezizomycetidae, Pezizomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy opisał go w 1790 r. Jean Baptiste François Bulliard nadając mu nazwę Peziza granulata. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę, nadał mu Jiří Moravec w 1990 r.[1]

Ma 37 synonimów. Są nimi wszystkie odmiany i formy. Niektóre z pozostałych to:

  • Ascophanus granulatus (Bull.) Speg. 1878
  • Ascophanus striatus K.S. Thind, E.K. Cash & Pr. Singh 1959
  • Cheilymenia elaphorum (Rehm) W.Y. Zhuang & Zheng Wang 1998
  • Cheilymenia sordida (J. Moravec) J. Moravec 1990
  • Cheilymenia striata (K.S. Thind, E.K. Cash & Pr. Singh) J. Moravec 1990
  • Coprobia granulata (Bull.) Boud. 1907
  • Coprobia striata (K.S. Thind, E.K. Cash & Pr. Singh) Waraitch 1977
  • Humaria granulata (Bull.) Quél. 1886
  • Thelebolus striatus (K.S. Thind, E.K. Cash & Pr. Singh) K.S. Thind 1974[2].

W 2024 r. Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów przy Polskim Towarzystwie Mykologicznym dla synonimu Coprobia granulata nadała polską nazwę nawozówka bydlęca[3]. Jest niespójna z aktualną nazwą naukową.

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Owocniki

Typu apotecjum (miseczka) o średnicy 2–6(10) mm. Powierzchnia wewnętrzna (hymenialna) pomarańczowa lub w różnych odcieniach od żółtej do czerwonej. Powierzchnia zewnętrzna ziarnista z krótkimi, szklistymi włoskami[4].

Cechy mikroskopowe

Zarodniki 12,5–17,5 × 6,5–8,5 μm, podłużnie prążkowane. Spektakularne i typowo bardzo główkowate parafizy.

Gatunki podobne

Podobne są Cheilymenia stercorea, Cheilymenia fimicola i Cheilymenia theleboloides. Również wytwarzają na łajnie pomarańczowe apotecja, ale Ch. granulata odróżnia się od nich, ale brakiem włosków na brzegu owocnika i chropowatą powierzchnię zewnętrzną. Włośniczka tarczowata (Scutellinia scutellata) tworzy jasnopomarańczowe, kielichowate owocniki z wyraźnymi włoskami brzeżnymi, ale występuje na gnijącym drewnie, a nie na łajnie[5].

Występowanie i siedlisko

[edytuj | edytuj kod]

Cheilymenia granulata występuje w Ameryce Północnej i Środkowej, Europie, Azji, Australii i na Nowej Zelandii[6]. Gatunek pospolity[4]. W Polsce M.A. Chmiel przytacza wiele stanowisk (jako Coprobia granulata), najstarsze podał Bogumir Eichler w 1902 r.[7] Grzyb koprofilny występujący na odchodach zwierząt roślinożernych[7]. Owocniki przez cały rok[4].

Grzyb niejadalny ze względu na miejsce występowania[8].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2022-12-17] (ang.).
  2. ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2022-12-17] (ang.).
  3. ↑ Rekomendacja nr 3/2024 Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego [online] [dostęp 2024-04-02].
  4. ↑ a b c Cheilymenia granulata (Bull.: Fr.) Moravec [online], Mycocharentes [dostęp 2022-12-17] (fr.).
  5. ↑ California Fungi – Cheilymenia fimicola [online], California fungi [dostęp 2022-12-17] (ang.).
  6. ↑ Występowanie Cheilymenia granulata (Bull.) J. Moravec na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2022-12-17] (ang.).
  7. ↑ a b Maria Alicja Chmiel, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów workowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany PAN, 2006, ISBN 978-83-89648-46-4.
  8. ↑ Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, ISBN 83-09-00714-0.