Naziemek ceglasty

Naziemek ceglasty
Ilustracja
Albatrellus confluens 1a
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

gołąbkowce

Rodzina

naziemkowate

Rodzaj

Albatrellopsis

Gatunek

naziemek ceglasty

Nazwa systematyczna
Albatrellopsis confluens (Alb. & Schwein.) Teixeira
Boletim do Instituto de Botânica, São Paulo 8: 21 (1993)
Multimedia w Wikimedia Commons
Naziemek ceglasty – wierzch kapelusza
Naziemek ceglasty – hymenofor i trzon

Naziemek ceglasty (Albatrellopsis confluens (Alb. & Schwein.) Teixeira) – gatunek grzybów z rodziny naziemkowatych (Albatrellaceae)[1].

Systematyka i nazewnictwo

[edytuj | edytuj kod]

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Albatrellus, Albatrellaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1]

Po raz pierwszy opisał gp Johann Friedrich Gmelin w 1772 r. pod nazwą Boletus nitens, jednakże w roku 1805, Johannes Baptista von Albertini oraz Lewis David von Schweinitz przemianowali nazwę gatunku na Boletus confluens. Później zaliczany był do różnych rodzajów. W 1993 roku Alcides Ribeiro Teixeira po przeprowadzeniu badań filogenetycznych przeniósł go do rodzaju Albatrellopsis[1]. Ma ponad 30 synonimów. Niektóre z nich[2]:

  • Albatrellus confluens (Alb. & Schwein.) Kotl. & Pouzar 1957
  • Polyporus confluens (Alb. & Schwein.) Fr. 1821
  • Merisma confluens (Alb. & Schwein.) Gillet 1878
  • Polypilus confluens (Alb. & Schwein.) P. Karst. 1881
  • Cladomeris confluens (Alb. & Schwein.) Quél. 1886
  • Albatrellopsis confluens (Alb. & Schwein.) Teixeira 1993
  • Boletus aurantius Schaeff. 1774
  • Polyporus pachypus Pers. 1825
  • Boletus artemidorus Lentz 1830
  • Polyporus politus Fr. 1836
  • Scutiger laeticolor Murrill 1903
  • Scutiger confluens (Alb. & Schwein.) Bondartsev & Singer 1941

Pierwszą polską nazwę – bułczak, podał Feliks Berdau w 1876 r. Stanisław Domański używał nazwy bielaczek. Obecną nazwę podał w 1999 r. prof. Władysław Wojewoda. Wcześniej gatunek ten był opisywany pod nazwami: huba połyskująca, żagiew zlewająca się, bielaczek pozrastany[3]. Wszystkie są niespójne z aktualną nazwą naukową[1].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Kapelusz

Średnicy 3–15 cm, półkulisty lub nieregularnie kolisty. Powierzchnia kremowa, morelowa, niekiedy z odcieniem pomarańczowym, czasem także czerwonobrązowa lub ochrowa. Przy brzegach płatkowaty. Skórka w okresie suchym popękana. Zwykle występują w skupieniach pozrastanych owocników, średnicy nawet do 50 cm[4][5].

Hymenofor

Rurki o długości do 3 mm, zbiegające na trzon, barwy białej. Pory bardzo małe, koliste[5].

Trzon

Wysokość 30 do 60 mm, średnica 20 do 25 mm, krótki i mało wyraźny. Centralny, ekscentryczny lub boczny. Biały, czasami z morelowym, rdzawym odcieniem i plamkami[6].

Miąższ

Mięsisty, w kolorze kremowym. Zapach słaby, przyjemny. Smak gorzkawy[4][5].

Wysyp zarodników

Biały. Zarodniki 4,5-5 × 3–3,5 μm, szeroko jajowate do prawie kulistych, bezbarwne, gładkie[6].

Gatunki podobne
  • Naziemek żółtopomarańczowy (Albatrellus subrubescens) – ma owocnik kapeluszowaty, z wyraźniejszym trzonem; kapelusz brązowo-fioletowy, białawożółtawy lub ochrowobrązowy, trzon białawy z pomarańczowofioletowymi lub brązowopomarańczowymi plamami, później cały ceglastobrązowawy i rośnie w borach sosnowych.
  • Naziemek białawy(Albatrellus ovinus) ma bardzo jasny kapelusz, pory cytrynowożółte, miąższ zasychając żółknie i nie rośnie w pozrastanych kępach.
  • Naziemek zielonawy (Albatrellus cristatus) ma kapelusz w barwie żółtozielonej, do brązowej i rośnie w lasach liściastych, głównie w buczynach, choć spotkać go można również w górskich lasach iglastych.
  • Kolczak rudawy (Hydnum rufescens) oraz kolczak obłączasty (Hydnum repandum) mają wyraźnie kolczasty hymenofor.

Zasięg występowania i siedlisko

[edytuj | edytuj kod]

Gatunek rozpowszechniony w Europie i w Ameryce Północnej. Notowany również w Japonii oraz na półwyspie Jork w Australii[7]. W Polsce gatunek ten jest dość rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E – wymierające – krytycznie zagrożone – gatunek zagrożony wymarciem, którego przeżycie jest mało prawdopodobne, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia[8].

Grzyb naziemny saprotrof. Występuje sporadycznie w borach iglastych i mieszanych. Najczęściej spotkać go można w górskich lasach świerkowych. Rośnie na ziemi, pojedynczo lub w stłoczonych kępach, szerokich do 30–50 cm i dlatego kapelusze bywają zdeformowane a trzony pozrastane. Owocniki wytwarza od lipca do października[4][5][9].

Znaczenie

[edytuj | edytuj kod]

Grzyb jadalny, lecz jadalne są młode owocniki, stare są niesmaczne, gorzkawe. Ze względu na nikłe walory smakowe oraz rzadkość występowania, nie powinien być zbierany[5][6].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c d Index Fungorum – Names Record [online], Index Fungorum [dostęp 2024-12-22].
  2. ↑ Species Fungorum [online], Species Fungorum [dostęp 2018-11-08].
  3. ↑ Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 41, ISBN 83-89648-09-1.
  4. ↑ a b c Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie, Wyd. 3, Warszawa: Państwowe Wyd. Rolnicze i Leśne, 1985, s. 257, ISBN 978-83-09-00714-2, OCLC 16167731.
  5. ↑ a b c d e Ewald Gerhardt, Aldona Zaniewska, Grzyby. Wielki ilustrowany przewodnik, Warszawa: Świat Ksia̜żki, 2007, ISBN 978-83-247-0786-7, OCLC 271643506.
  6. ↑ a b c Atlas Grzybów [online], atlas.grzybiarze.eu [dostęp 2018-11-12].
  7. ↑ Albatrellus confluens (Alb. & Schwein.) Kotl. & Pouzar [online], www.gbif.org [dostęp 2018-11-12] (ang.).
  8. ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, s. 61, ISBN 83-89648-38-5.
  9. ↑ Joanna, grzybland – Naziemek ceglasty [online], www.grzybland.pl [dostęp 2018-11-12].