Nazwiska węgierskie

Na Węgrzech, podobnie jak np. w Polsce, przyjęty jest system "imię+nazwisko" aczkolwiek zwyczaj nakazuje umieszczać najpierw nazwisko, potem imię (imiona). Nazwisko dziedziczone jest zwykle po ojcu. Dopuszczalne jest posiadanie dwóch imion oraz podwójnych nazwisk.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Ewolucja nazwisk węgierskich przebiegała podobnie jak w pozostałych regionach Europy Środkowej. Ich kształtowanie nastąpiło już zapewne w średniowieczu ale proces ich formowania zamknął się pod koniec XVIII w., w wyniku reform józefinskich (tereny Węgier włączone były wówczas do Austrii). Współcześnie liczną grupę stanowią etnonimy (Tóth, Horváth, Németh, Török, Oláh), nazwiska urobione od wykonywanych zawodów, nazwiska odapelatywne. Sporo nazwisk równoważnych imionom popularnym (Simon, Balázs).

Nazwiska mężatek

[edytuj | edytuj kod]

Tradycyjnie kobieta przejmowała nie tylko nazwisko ale i imię męża (z końcówką -né), np. Mária Varga po wyjściu za Andrása Szabó stawała się Szabó Andrásné. Możliwa jest też mieszana forma, np. Éva Varga po ślubie z mężczyzną o nazwisku Vig nazywa się Vigné Varga Éva[1].

Lista najpopularniejszych nazwisk

[edytuj | edytuj kod]

Poniżej lista nazwisk, które było noszone na Węgrzech przez więcej niż 10 tys. osób w 1998 roku. Obok tłumaczenie lub podanie etymologii nazwiska ew. podanie polskiego odpowiednika.

  1. Nagy (244663) – Duży, Wielki (nazwisko nadawane osobom starszym, ważniejszym (Groß, Gross))
  2. Kovács (228274) – Kowal, Kowalski (Schmidt)
  3. Tóth (223291) – Słowak (ale również pogardliwie, w znaczeniu "wieśniak")
  4. Szabó (217066) – Krawiec (Kravitz), Krawczyk (Schneider, Schröder, Schrader)
  5. Horváth (201524) – Chorwat
  6. Kiss (139919) – Mały, również w rozumieniu Młodszy (Klein)
  7. Varga, Vargha (137398) – Szewc, Szewczyk (Schuster, Schumacher, Schuhmacher)
  8. Molnár (112878) – Młynarz (Müller, Möller)
  9. Németh (97715) – Niemiec, Deutsch
  10. Farkas (83755) – Wilk (Wolf, Wolff)
  11. Balogh (79653) – Mańkut, być może też jako określenie innych ułomności
  12. Papp (56235) – Ksiądz (Pfaff, Popp)
  13. Takács (55180) – Tkacz (Weber)
  14. Juhász (54267) – Pastuch (Schäfer, Schäffer, Schaeffer), Scheffer, Herder)
  15. Mészáros (42738) – Masarz (może też Rzeźnik (Fleisch, Fleischer, Fleischmann, Fleischman), Metzger, Mezger), Schlächter, Schlechter)
  16. Lakatos (41005) – Ślusarz
  17. Simon (39881) – Szymon
  18. Oláh (37147) – Wołoch
  19. Fekete (34755) – Czarny (Schwarz, Schwartz)
  20. Rácz, Rátz (34518) – Serb
  21. Szilágyi (32628)
  22. Török (27888) – Turek, Turk
  23. Fehér (27262) – Biały (Weiß, Weiss, Weisz, Wajs)
  24. Gál, Gáll (26557) – Gal (=Francuz)
  25. Balázs (26158) – Błażej
  26. Pintér (25156) – Bednarz
  27. Szűcs (24734) – Kuśnierz (Kürschner, Kirschner), Kuszner, Kuschner, Kushner)
  28. Kocsis (24432) – Woźnica, Woźniak (Wagner, Wegner, Wegener, Wehner, Weiner)
  29. Fodor (24045) – Kędzior
  30. Kis (23042) – Mały
  31. Szalai, Szalay (22733)
  32. Magyar (22174) – Madziar (Węgier) (Unger, Ungar, Ungermann, Ungerman)
  33. Sipos, Siposs (21839)
  34. Bíró, Biró (21606) – Sędzia, polski odpowiednik: Starosta, Richter
  35. Lukács (20820) – Łukasz
  36. Gulyás (20614) – Pastuch
  37. Orsós (19996) – Wrzeciono (Spindel, Spindler)
  38. Király (19468) – Król (König)
  39. Katona (18913) – Żołnierz
  40. Fazekas (18222) – Garncarz
  41. László (18058) – Władysław
  42. Sándor (17995) – Aleksander
  43. Boros(ss) (17749) – lub "ten mądry"(!)) – inaczej Najmądrzejszy (mądrzejszy od innych)
  44. Somogyi (17646) – od regionu Somogyi nad Balatonem
  45. Kelemen (17567) – Klemens
  46. Jakab (17246) – Jakub, Jakob
  47. Hegedűs (17077) – Skrzypek (Fiedler)
  48. Antal (17021) – Antoni
  49. Orosz (16575) – Rusin
  50. Fülöp (16540) – Filip
  51. Vincze (16353) – Wincenty
  52. Veres, Veress (16178) – Rudy (Roth)
  53. Deák (15827) – Żak
  54. Bogdán (15392) – Bogdan
  55. Bognár (15034) – Kołodziej
  56. Vörös, Wöress (14942) – Rudy
  57. Váradi, Váradz (14867) – Grodzki (od węg. var = gród, zamek, miasto)
  58. Vass, Wass (14856) – Żelazo, Żelazny (Eisenmann, Eisenman), Eisenberg)
  59. Pál (14774) – Paweł (Paul)
  60. Szűcs, Szőcs (14763) – Kuśmierz (Pelz, Peltz)
  61. Bálint (14719) – Walenty
  62. Illés, Illyés (14636) – Eliasz
  63. Lengyel (14628) – Polak (Pohl)
  64. Pap (14561) – Ksiądz
  65. Fábián (14560) – Fabian
  66. Balog, Balogh (14511) – Mańkut, być może też jako wyróżnik innych ułomności
  67. Budai, Buday (14337) – Budzki (w rozumieniu: obywatel miasta Buda)
  68. Szőke (14251) – Blondyn (w polszczyźnie jako: Biały, Siwy i in.)
  69. Bodnár (14158) – Bednarz
  70. Halász (13855) – Rybak
  71. Hajdú (13114) – Hajduk
  72. Pásztor (12730) – Pasterz (?)
  73. Bakos (12647) – Kozioł/Kozłowski
  74. Gáspár (12465) – Kasper/Kacper
  75. Major (12443) – Major (z łaciny: maior, w rozumieniu: starszy, ważniejszy, większy)
  76. Kozma (12344) – Kosma
  77. Máté (12278) – Mateusz
  78. Székely (12277) – Sekler (pewnie też we formie przymiotnikowej: Seklerski)
  79. Dudás (12232) – Duda/Dudziarz
  80. Novák (11941) – Nowak (nazwisko słowiańskie)
  81. Orbán (11638) – Urban
  82. Soós (11631)
  83. Szemèt (? (12900) – Zboże, Młynarz
  84. Hegedűs (11614) – Skrzypek
  85. Virág (11567) – Kwiatek
  86. Nemes (11426) – Szlachcic, Szlachta
  87. Szekeres (11305) – Woźnica/Woźniak
  88. Barna (11177) – Barnaba
  89. Pataki, Pataky (11140) – Potocki
  90. Tamás (11066) – Tomasz
  91. Borbély (11039) – Cyrulik/Golarz/Fryzjer
  92. Faragó (10917) – Snycerz (w j.polskim np. nazwisko Dłubacz (Schnitz, Schnitzer, Schnitzler)
  93. Jónás (10905) – Jonasz
  94. Végh (10715) – Wijący (Wijny ?)
  95. Kerekes (10708) – Okrągły
  96. Dobos (10473) – Dobosz
  97. Balla (10444)
  98. Kun (10379) – Kuman
  99. Barta, Bartha (10310) – Bartosz
  100. Péter (10194) – Piotr
  101. Márton (10043) – Marcin
  102. Szántó (10043) – Rola (z rozumieniu: ziemia uprawna (Bauer)
  103. Erdélyi (10021) – Siedmiogrodzki (tj. mieszkaniec Siedmiogrodu)

Odmiana nazwisk węgierskich[2]

[edytuj | edytuj kod]

Nazwiska węgierskie kończące się na spółgłoskę w języku polskim odmienia się jak rzeczowniki: Molnár, Molnára, Molnárowi; Liszt, Liszta, Lisztowi.

Nazwiska kończące się na -i oraz -y otrzymują końcówki przymiotnikowe: Gömöri, Gömöriego, Gömöriemu; Ormandy, Ormandyego, Ormandyemu.

Wyjątkiem są nazwiska zakończone na -gy, -ly, -ny, które odmienia się jak rzeczowniki zakończone na -dź, -j, -ń: Nagy, Nagya, Nagyowi; Kodály, Kodálya, Kodályowi; Arany, Aranya, Aranyowi.

W odmianie nazwisk spolszczonych nie zachowuje się -i ani -y: Batory, Batorego, Batoremu; Rakoczy, Rakoczego, Rakoczemu.

Nazwiska pochodzenia słowiańskiego odmienia się jak nazwiska polskie, zmieniając -szky i -czky na -ski i -cki: Rakovszky, Rakovskiego, Rakovskiemu; Medveczky, Medveckiego, Medveckiemu.

Nazwisko Jókai można odmieniać zarówno jako rzeczownik jak i przymiotnik: Jókai, Jókaia, Jókaiowi lub Jókaiego, Jókaiemu.

Podczas odmiany współczesnych nazwisk węgierskich zachowuje się litery alfabetu węgierskiego, natomiast nigdy nie stosuje się apostrofu.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. The most frequent Hungarian surnames, bogardi.com, [dostęp: 17 czerwca 2015].
  2. Nazwiska kończące się na "-i" oraz "-y", pwn.pl [dostęp: 17 czerwca 2015].