Nałanek czarny

Nałanek czarny
	Anisoplia austriaca
	(Herbst, 1783)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Rząd	chrząszcze
Podrząd	chrząszcze wielożerne
Nadrodzina	żuki
Rodzina	poświętnikowate
Podrodzina	rutelowate
Plemię	Anomalini
Podplemię	Anisopliina
Rodzaj	Anisoplia
Podrodzaj	Anisoplia (Autanisoplia)
Gatunek	nałanek czarny
Synonimy
	Melolontha austriaca Herbst, 1783; Anisoplia balcanica Miksic, 1959; Anisoplia bulgarica Sacharieva-Stoilova, 1954; Anisoplia bulgaricola Machatschke, 1957; Anisoplia miksici Baraud, 1991;
	Melolontha austriaca Herbst, 1783; Anisoplia balcanica Miksic, 1959; Anisoplia bulgarica Sacharieva-Stoilova, 1954; Anisoplia bulgaricola Machatschke, 1957; Anisoplia miksici Baraud, 1991;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Nałanek czarny^[1]^[2] (Anisoplia austriaca) – gatunek chrząszcza z rodziny poświętnikowatych i podrodziny rutelowatych. Zamieszkuje zachód palearktycznej Eurazji.

Taksonomia

Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1783 roku przez Johanna Friedricha Wilhelma Herbsta pod nazwą Melolontha austriaca. W 1949 roku wyznaczony został przez Siergieja I. Miedwiediewa gatunkiem typowym podrodzaju Anisoplia (Autanisoplia)^[3].

Wyróżnia się w jego obrębie pięć podgatunków^[3]:

Anisoplia austriaca austriaca (Herbst, 1783)
Anisoplia austriaca hordearia Petrovitz, 1959
Anisoplia austriaca kurdistana Reitter, 1889
Anisoplia austriaca major Reitter, 1889
Anisoplia austriaca persica Petrovitz, 1980

Morfologia

Chrząszcz o owalnym, wydłużonym w zarysie ciele długości od 12 do 16 mm. Głowa jest czarna, lekko błyszcząca, krótko, rzadko, odstająco owłosiona. Przedplecze również jest czarne z lekkim połyskiem, po bokach i wzdłuż tylnego brzegu rzadko, krótko owłosione, w części pozostałej łyse. Barwa tarczki jest czarna. Pokrywy są żółtobrunatne do brunatnych, u samca często, a u samicy zawsze z kwadratową plamką czarnej barwy przy tarczce. Rzędy są dobrze zaznaczone, a międzyrzędy cechuje stosunkowo równomierne, dołkowate punktowanie. Podłużne zgrubienie krawędzi pokrywy poniżej guza barkowego jest u samicy silnie zaznaczone, żebrowate, a u samca wyrażone słabo. Błoniaste obrzeżenie pokrywy rozciąga się od szczytu do bocznego zgrubienia. Wierzch pokryw jest niemal łysy, a na bocznych brzegach ich barków występują krótkie szczecinki. Krótkie włosy na pygidium ograniczone są do części wierzchołkowej, gdzie tworzą kępkę. Kolor odnóży jest czarny. Przednie odnóża mają stopy u samca krótkie i masywne, z wcięciem u nasady ostatniego członu, u samicy zaś cieńsze i dłuższe, bez takowego wcięcia. Czarną spodnią stronę ciała cechuje długie, gęste i równomierne owłosienie sternitów odwłoka^[4].

Ekologia i występowanie

Gatunek palearktyczny o rozmieszczeniu pontyjskim^[5]. Podgatunek nominatywny znany jest z Niemiec, Austrii, Czech, Słowacji, Węgier, Ukrainy, Mołdawii, Rumunii, Bułgarii, Słowenii, Serbii, Czarnogóry, Macedonii Północnej, Grecji oraz europejskich części Rosji i Turcji. A. a. hordearia jest endemitem Rodos. A. a. major obejmuje zasięgiem południe europejskiej części Rosji, Gruzję, Azerbejdżan i Iran, A. a. kurdistana Armenię, Azerbejdżan i anatolijską część Turcji, natomiast A. a. persica anatolijską część Turcji i Iran^[3]. Na „Czerwonej liście gatunków zagrożonych Republiki Czeskiej” umieszczony został jako gatunek bliski zagrożenia wymarciem (NT)^[6].

Przypisy

↑ Dušan Čamprag. Fauna szkodliwa buraka cukrowego w Jugosławii (rejony Wojwodiny i wschodniej Chorwacji) i czynniki klimatyczne wpływające na nią. „Polskie Pismo Entomologiczne. Seria B. Entomologia stosowana”. 35-36 (3-4) (24), s. 233-236, 1964.
↑ Jolanta Kowalska. Charabąszczowate - zagrożenie i możliwości zwalczania. „Sylwan”. 7, s. 97-105, 2001.
↑ ^a ^b ^c IvanI. Löbl IvanI., AlešA. Smetana AlešA. (red.), Catalogue of Palaearctic Coleoptera. Volume 3. Scarabaeoidea – Scirtoidea – Dascilloidea – Buprestoidea – Byrrhoidea, Stenstrup: Apollo Books, 2006, s. 251-254, ISBN 87-88757-59-5 .
↑ Zdzisława Stebnicka: Klucze do oznaczania owadów Polski Część XIX Chrząszcze – Coleoptera z. 28b Żukowate – Scarabaeidae grupa podrodzin: Scarabaeidae pleurosticti. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1978, s. 16-21.
↑ B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska: Chrząszcze – Coleoptera. Scarabaeoidea, Dascilloidea, Byrrhoidea i Parnoidea. 1983, seria: Katalog Fauny Polski t. XXIII z. 9.
↑ Jan Farkač, David Král, Martin Škorupík: Červený seznam ohrožených druhů České republiky. Bezobratlí. List of threatened species in the Czech Republic. Invertebrates.. Praha: Agentura ochrany přírody a krajiny ČR, 2005. ISBN 80-86064-96-4.

[Camprag-1] Dušan Čamprag. Fauna szkodliwa buraka cukrowego w Jugosławii (rejony Wojwodiny i wschodniej Chorwacji) i czynniki klimatyczne wpływające na nią. „Polskie Pismo Entomologiczne. Seria B. Entomologia stosowana”. 35-36 (3-4) (24), s. 233-236, 1964.

[Kowalska-2] Jolanta Kowalska. Charabąszczowate - zagrożenie i możliwości zwalczania. „Sylwan”. 7, s. 97-105, 2001.

[cpc-3] IvanI. Löbl IvanI., AlešA. Smetana AlešA. (red.), Catalogue of Palaearctic Coleoptera. Volume 3. Scarabaeoidea – Scirtoidea – Dascilloidea – Buprestoidea – Byrrhoidea, Stenstrup: Apollo Books, 2006, s. 251-254, ISBN 87-88757-59-5 .

[Stebnicka-4] Zdzisława Stebnicka: Klucze do oznaczania owadów Polski Część XIX Chrząszcze – Coleoptera z. 28b Żukowate – Scarabaeidae grupa podrodzin: Scarabaeidae pleurosticti. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1978, s. 16-21.

[Burakowskietal-5] B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska: Chrząszcze – Coleoptera. Scarabaeoidea, Dascilloidea, Byrrhoidea i Parnoidea. 1983, seria: Katalog Fauny Polski t. XXIII z. 9.

[Farkacetal-6] Jan Farkač, David Král, Martin Škorupík: Červený seznam ohrožených druhů České republiky. Bezobratlí. List of threatened species in the Czech Republic. Invertebrates.. Praha: Agentura ochrany přírody a krajiny ČR, 2005. ISBN 80-86064-96-4.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]