| Canalipalpata |
| ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Scolecida | |||||||||||||
| incertae sedis |
Nephtyidae
| Nephtyidae | |
| Grube, 1850 | |
 Nephtys hombergii | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Rząd | |
| Rodzina |
Nephtyidae |
Nephtyidae – rodzina wieloszczetów z rzędu Phyllodocida. Obejmuje około 160 opisanych gatunków. Kosmopolityczne, bentosowe. Zamieszkują morza od strefy pływów po abisal.
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]_Figure_3.jpg)
_Figure_2.jpg)
_Figure_1.jpg)
Wieloszczety o ciele długim i wąskim, gwałtownie zwężonym ku przodowi i delikatniej zwężonym ku tyłowi, w przekroju czworokątnym, pozbawionym łusek[1]. Rozmiary osiągają różne, od poniżej 1 cm u gatunków najmniejszych do kilkudziesięciu cm u największych[2].
Prostomium ma zarys prawie czworokątny przy ryjku schowanym i prawie pięciokątny przy ryjku wynicowanym. Z wyjątkiem rodzaju Inermonephtys w przednich kątach prostomium osadzona jest jedna para czułków o stożkowatym kształcie. U Inermonephtys czułki uległy zanikowi. Brzuszno-boczne kąty prostomium zaopatrzone są w parę głaszczków, które u rodzaju Micronephtys bywają rozwidlone. W grzbietowo-bocznych częściach krawędzi tylnej prostomium umieszczona jest para narządów nuchalnych[2]. Ryjek tworzy umięśniona, cylindryczna[1], duża gardziel[2], która może wywracać się na zewnątrz[1][2]. Powierzchnia proksymalnej części gardzieli jest gładka, zaopatrzona w płaskie i małe brodawki lub w drobne i niskie papille o kształcie stożkowatym lub zaokrąglonym. Region subterminalny gardzieli wyposażony jest w od 14 do 22 podłużnych szeregów papilli o kształcie stożkowatym do palcowatego i rozmiarach malejących ku podstawie ryjka[2]. Subterminalnie położona jest zwykle również para niewielkich szczęk[2][3]. Przednia krawędź ryjka otoczona jest przez od 18 do 20 rozdwojonych papilli terminalnych, przy czym ich zestaw przerwany jest po stronie grzbietowej i brzusznej przestrzenią, która może mieć pojedynczą papillę o stożkowatym kształcie[2].
Oczy mogą występować w liczbie jednej lub dwóch par, ale często u osobników dorosłych są z zewnątrz niewidoczne lub całkiem zanikłe. Oczy umieszczone są podskórnie na prostomium lub przednim segmencie ciała, zwykle bezpośrednio na płatach mózgowych[4].
Parapodia są dobrze widoczne, zbudowane z dwóch dobrze rozwiniętych gałęzi – grzbietowego notopodium i brzusznego neuropodium[1][2]. Każde z nich podzielone jest na płat preacikularny (przedszczecinkowy), wsparty stożkowatą, zaokrągloną lub dwupłatkową acikulą płat acikularny oraz położony za nim płat postacikularny (zaszczecinkowy)[2][3]. Pierwsza para parapodiów osadzona jest bocznie[1]. Zarówno na notopodiach, jak i na neuropodiach występują cirrusy[2]. Cirrusy interramalne, tj. wyrastające z brzusznych części notopodiów i wchodzące w przestrzenie między notopodiami a neuropodiami, pełnią funkcję skrzeli[1][3][2]. Skrzela te odgięte są na zewnątrz lub zawinięte i mogą mieć kształt albo smukły i palcowaty, albo nabrzmiały u nasady, liściowaty, czasem podzielony na grube żeberko środkowe i cienkie skrzydełka boczne. U podstawy skrzela pod cirrusem notopodialnym umieszczona może być mała papilla o kulistym kształcie[2]. Szczecinki są niezmodyfikowane, często zaopatrzone w zadziory lub kolce. Szczecinki lirowate mogą być obecne lub nie[3].
Ciało wieńczy pygidium z odbytem umieszczonym końcowo, zaopatrzone w pojedynczy cirrus[4][3], co jest cechą unikalną na tle rzędu[4].
Ekologia i występowanie
[edytuj | edytuj kod]Są to zwierzęta morskie, występujące od strefy pływów aż po abisal, jednak większość gatunków wybiera płytkie wody. Wchodzą w skład bentosu. Preferują miękkie, muliste lub piaszczyste podłoże[3][2]. Większość przedstawicieli rodziny to drapieżniki aktywnie poszukujące ofiar, drążąc w podłożu, ale niektóre przypuszczalnie żerują na zgromadzonych pod powierzchnią dna osadach[2].
Rodzina rozprzestrzeniona jest kosmopolitycznie. Większość, bo ponad 90 poznanych gatunków, zamieszkuje Ocean Spokojny[2]. W wodach polskiego Bałtyku rodzinę reprezentują tylko dwa gatunki N. caeca i N. ciliata[5].
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Takson ten wprowadził w 1850 roku Adolph Eduard Grube[6][7].
Do rodziny tej zalicza się około 160 opisanych gatunków sklasyfikowanych w 4 rodzajach[7]:
- Aglaophamus Kinberg, 1866
- Inermonephtys Fauchald, 1968
- Micronephthys Friedrich, 1939
- Nephtys Cuvier, 1817
W 2010 roku Ascensão Ravara i inni opublikowali morfologiczno-molekularnej analizy filogenetycznej Nephtyidae, według których rodzaje Nephtys i Micronephthys zajmują pozycje siostrzane, tworząc razem klad siostrzany dla rodzaju Aglaophamus. Bardziej bazalną pozycję zajął Micronephtys cornuta, którego autorzy chcieli wydzielić do odrębnego rodzaju Bipalponephtys[4]. Jednakże w analizie tej nie uwzględniono gatunku typowego rodzaju Micronephthys, który to jest bliższy morfologicznie M. cornuta niż przedstawicielom rodzaju tworzącym klad siostrzany dla Nephtys, w związku z czym analizę poddano krytyce, a Bipalponephtys został jeszcze w tym samym roku uznany za młodszy synonim Micronephthys[8][9].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f Kristian Fauchald: The Polychaete Worms. Definitions and Keys to the Orders, Families and Genera. Natural History Museum of Los Angeles County, The Allan Hancook Fundation (University of Southern California), 1997.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Inna L. Alalykina, Nataliya Yu. Dnestrovskaya, Igor A. Jirkov. Identification key to Nephtyidae (Annelida) of the Sea of Okhotsk. „ZooKeys”. 684, s. 1-18, 2017. DOI: 10.3897/zookeys.684.12180.
- ↑ a b c d e f Kylie Dixon-Bridges, William Gladstone, Pat Hutchings. One new species of Micronephthys Friedrich, 1939 and one new species of Nephtys Cuvier, 1817 (Polychaeta: Phyllodocida: Nephtyidae) from eastern Australia with notes on Aglaophamus australiensis (Fauchald, 1965) and a key to all Australian species. „Zootaxa”. 3872 (5), s. 513-540, 2014. DOI: 10.11646/zootaxa.3872.5.5.
- ↑ a b c d A. Ravara, H. Wiklund, M. Cunha, F. Pleijel. Phylogenetic relationships within Nephtyidae (Polychaeta, Annelida). „Zoologica Scripta”. 39, s. 394–405, 2010. DOI: 10.1111/j.1463-6409.2010.00424.x.
- ↑ Fauna Polski – charakterystyka i wykaz gatunków. Bogdanowicz W., Chudzicka E., Pilipiuk I. i Skibińska E. (red.). T. I. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2004. ISBN 83-88147-04-8.
- ↑ Adolf Eduard Grube. Die Familien der Anneliden. „Archiv für Naturgeschichte, Berlin”. 16 (1), s. 249-364, 1850.
- ↑ a b G. Read, K. Fauchald: Nephtyidae Grube, 1850. [w:] World Polychaeta database (World Register of Marine Species) [on-line]. [dostęp 2021-10-18].
- ↑ N.Yu. Dnestrovskaya, I.A. Jirkov. Micronephthys (Polychaeta: Nephtyidae) of Northern Europe and Arctic. „Invertebrate Zoology”. 7 (2), s. 107-121, 2010.
- ↑ I.A. Jirkov, N.Yu. Dnestrovskaya. [Comments. Discussions] The answer to Ascensão Ravara (2011) about taxonomic status of Bipalponephtys (Polychaeta: Nephtyidae). „Invertebrate Zoology”. 9 (1), s. 53-54, 2012.