Nibykoralówka Eskulapa

Nibykoralówka Eskulapa
	Erythrolamprus aesculapii
	(Linnaeus, 1758)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	zauropsydy
Podgromada	diapsydy
Rząd	łuskonośne
Podrząd	węże
Rodzina	połozowate
Podrodzina	Dipsadinae
Rodzaj	Erythrolamprus
Gatunek	Erythrolamprus aesculapii
Synonimy
	Coluber Aesculapii Linnaeus, 1758; Coluber agilis Linnaeus, 1758; Coluber nigrofasciatus Lacépède, 1789; Coluber atro-cinctus Dausin, 1803; Coluber venustissimus Wied, 1821; Coluber binatus Lichtenstein, 1823; Erythrolamprus intricatus Duméril, Bibron y Duméril, 1854; Erythrolamprus Bauperthuisii Duméril, Bibron y Duméril, 1854; Erythrolamprus albostulatus Cope, 1860; Erythrolamprus baileyi Roze, 1959; Erythrolamprus bauperthuisii — Peters y Orejas-Miranda, 1970;
Podgatunki
	E. a. aesculapii (Linnaeus, 1758); E. a. monozona Jan, 1863; E. a. tetrazona Jan, 1863; E. a. venustissimus (Wied, 1821);
	E. a. aesculapii (Linnaeus, 1758); E. a. monozona Jan, 1863; E. a. tetrazona Jan, 1863; E. a. venustissimus (Wied, 1821);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Artykuł ten został zgłoszony do umieszczenia na stronie głównej w rubryce „Czy wiesz”.
Pomóż nam go sprawdzić: oceń zgłoszoną nominację.

Nibykoralówka Eskulapa^[3] (Erythrolamprus aesculapii) – gatunek niejadowitego węża z rodziny połozowatych (Colubridae). Występuje w północnej i środkowej części Ameryki Południowej, w tym w niemal całym dorzeczu Amazonki i regionie Gujana. Prowadzi dzienny, naziemny tryb życia^[4].

Systematyka

Takson ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1758 roku szwedzki przyrodnik Karol Linneusz w 10. wydaniu swego dzieła Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Autor nadał wężowi nazwę Coluber Aesculapii, a jako miejsce typowe błędnie wskazał „Indiis” (Indie)^[5]^[6]. Holotyp (NRM)^[a] pochodził prawdopodobnie z północno-wschodniej Wenezueli lub północnego Surinamu^[5]. Do rodzaju Erythrolampus gatunek przenieśli A.M.C. Duméril, G. Bibron i A.H.A. Duméril w 1854 roku^[5]. W 2012 roku w wyniku badań filogenetycznych Grazziotin ze współpracownikami stwierdzili, że gatunek ten jest najbliżej spokrewniony z Erythrolamprus mimus, Erythrolamprus miliaris i Erythrolamprus reginae^[7].

Obecnie wyróżnia się cztery podgatunki Erythrolamprus aesculapii^[5]:

E. aesculapii aesculapii (Linnaeus, 1758)
E. aesculapii monozona Jan, 1863
E. aesculapii tetrazona Jan, 1863
E. aesculapii venustissimus (Wied, 1821)^[8].

Etymologia

Erythrolamprus: gr. ερυθρος eruthros „czerwony”^[9]; λαμπρος lampros „błyszczący, świecący, lśniący”^[10].
aesculapii: od Asklepiosa^[5].

Morfologia

Jest to niewielki wąż o krótkiej czarno-białej głowie, o dużych czarnych oczach. Ubarwienie części grzbietowej może być pomarańczowoczerwone, jaskrawoczerwone, brązowe lub ciemnobrązowoszare, z serią czarnych i jasnych pasów (białych, kremowych lub żółtokremowych), które mogą być nieobecne w części przedniej. Gatunek ten jest najbardziej podobny do koralówki brazylijskiej (Micrurus corallinus), od której różni się przede wszystkim ubarwieniem ogona i dużo większymi oczami^[4]^[11].

Wymiary^[4]^[12]:


	Samiec	Samica
Długość całkowita (mm)	767	1036
Łuski grzbietowe (rzędy)	15	15

Występowanie

Gatunek ten występuje w Kolumbii, Trynidadzie i Tobago, Wenezueli, Gujanie, Surinamie, Gujanie Francuskiej, Brazylii, wschodnim Ekwadorze, Boliwii, Peru, Paragwaju i północnej Argentynie na wysokościach do około 2300 m n.p.m.^[11]^[4] Poszczególne podgatunki występują^[8]:

E. aesculapii aesculapii – w basenie Amazonki,
E. aesculapii monozona – w Brazylii od Bahia do Rio de Janeiro,
E. aesculapii tetrazona – w Boliwii,
E. aesculapii venustissimus – w Brazylii od Minas Gerais i Rio de Janeiro do wschodniej Boliwii i prowincji Misiones w północno-wschodniej Argentynie.

Ekologia i zachowanie

Gatunek ten występuje głównie w tropikalnych lasach nizinnych i podgórskich, w silnie zdegradowanych lasach, sawannach, plantacjach, pastwiskach i ogrodach. Prowadzi dzienny i zmierzchowy, lądowy tryb życia. Żeruje w ciągu dnia lub o zmierzchu, na gruncie. W okresach braku aktywności chowa się pod ziemią. Dieta składa się głównie z węży (m.in. Atractus occipitoalbus, Atractus torquatus, Dipsas catesbyi, Ninia atrata, Erythrolamprus taeniogaster, Erythrolamprus typhlus, Leptodeira annulata, Oxyrhopus petolarius czy Xenodon severus), jaszczurek (Ameiva ameiva), ryb (głównie z rodzaju Synbranchus) i dżdżownic^[4]. Samice nibykoralówki Eskulapa osiągają dojrzałość płciową po osiągnięciu długości SVL^[b] około 635 mm, a samce po przekroczeniu 430 mm. W lęgu od jednego do ośmiu jaj. Okres rozrodczy trwa cały rok^[4].

Status

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN nibykoralówka Eskulapa jest klasyfikowana jako gatunek najmniejszej troski (LC, ang. Least Concern). Trend populacji jest określany jako stabilny. Gatunek ten jest opisywany jako pospolity na terenie Kolumbii, Wenezueli, Ekwadoru i Brazylii^[2]^[4].

Uwagi

↑ NRM – Naturhistoriska riksmuseet, Sztokholm^[13].
↑ SVL – ang. Snout–vent length – odległość od przodu głowy do odbytu.

Przypisy

↑ Erythrolamprus aesculapii, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b Erythrolamprus aesculapii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2025-01-30] (ang.).
↑ Praca zbiorowa: Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 403. ISBN 83-01-14344-4.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g J.C. Díaz-Ricaurte & A.J.C.D.R.& A. Arteaga J.C. Díaz-Ricaurte & A.J.C.D.R.& A., Aesculapian False-Coralsnake (Erythrolamprus aesculapii), [w:] Reptiles of Ecuador: Life in the middle of the world. (red. Arteaga A, Bustamante L, Vieira J), 2024, DOI: 10.47051/UAKM7132 (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e P. Uetz & J. Hallermann, Erythrolamprus aesculapii (LINNAEUS, 1758), [w:] The Reptile Database [online] [dostęp 2025-01-30] (ang.).
↑ K.K. Linneusz K.K., Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis, wyd. 10, t. 1, Holmiae 1758, s. 220 (łac.).
↑ F.G.F.G. Grazziotin F.G.F.G. i inni, Molecular phylogeny of the New World Dipsadidae (Serpentes: Colubroidea): a reappraisal, „Cladistics”, 28, 2012, s. 437–459, DOI: 10.1111/j.1096-0031.2012.00393.x (ang.).
↑ ^a ^b J.A.J.A. Peters J.A.J.A., R. Donoso-Barros & B.R.D.B.& B. Orejas-Miranda R. Donoso-Barros & B.R.D.B.& B., Catalogue of the Neotropical Squamata: Part I Snakes., „Bull. US Natl. Mus.”, 297, 1970, s. 347 (ang.).
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 85.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 119.
↑ ^a ^b G. Pazmiño-Otamendi & A.G.P.O.& A. Rodríguez-Guerra G. Pazmiño-Otamendi & A.G.P.O.& A., Erythrolamprus aesculapii, [w:] Reptiles del Ecuador. Version 2022.0. (red. Torres-Carvajal, O., Pazmiño-Otamendi, G., Ayala-Varela, F. y Salazar-Valenzuela, D), Quito: Museo de Zoología, Pontificia Universidad Católica del Ecuador, 2020 (hiszp.).
↑ F.F. Serrano F.F., J.C.J.C. Díaz-Ricaurte J.C.J.C., Erythrolamprus aesculapii, „Catalogo de Anfibios y Reptiles de Colombia”, 4 (3), Asociación Colombiana de Herpetología, 2018, s. 48–53 (hiszp.).
↑ Mark HenryM.H. Sabaj Mark HenryM.H., Codes for Natural History Collections in Ichthyology and Herpetology, „Copeia”, 108 (3), 2020, s. 593–669, DOI: 10.1643/ASIHCODONS2020 (ang.).

Bibliografia

Edmund C.E.C. Jaeger Edmund C.E.C., Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, OCLC 637083062 (ang.).

[uwaga_1-7] NRM – Naturhistoriska riksmuseet, Sztokholm^[13].

[uwaga_2-14] SVL – ang. Snout–vent length – odległość od przodu głowy do odbytu.

[itis-1] Erythrolamprus aesculapii, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[iucn-2] Erythrolamprus aesculapii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2025-01-30] (ang.).

[pwn-3] Praca zbiorowa: Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 403. ISBN 83-01-14344-4.

[R_Ecuador-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g J.C. Díaz-Ricaurte & A.J.C.D.R.& A. Arteaga J.C. Díaz-Ricaurte & A.J.C.D.R.& A., Aesculapian False-Coralsnake (Erythrolamprus aesculapii), [w:] Reptiles of Ecuador: Life in the middle of the world. (red. Arteaga A, Bustamante L, Vieira J), 2024, DOI: 10.47051/UAKM7132 (ang.).

[rd-5] P. Uetz & J. Hallermann, Erythrolamprus aesculapii (LINNAEUS, 1758), [w:] The Reptile Database [online] [dostęp 2025-01-30] (ang.).

[Pierwszy-6] K.K. Linneusz K.K., Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis, wyd. 10, t. 1, Holmiae 1758, s. 220 (łac.).

[Grazziotin2012-8] F.G.F.G. Grazziotin F.G.F.G. i inni, Molecular phylogeny of the New World Dipsadidae (Serpentes: Colubroidea): a reappraisal, „Cladistics”, 28, 2012, s. 437–459, DOI: 10.1111/j.1096-0031.2012.00393.x (ang.).

[Peters1970-9] J.A.J.A. Peters J.A.J.A., R. Donoso-Barros & B.R.D.B.& B. Orejas-Miranda R. Donoso-Barros & B.R.D.B.& B., Catalogue of the Neotropical Squamata: Part I Snakes., „Bull. US Natl. Mus.”, 297, 1970, s. 347 (ang.).

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=115_85]-10] Jaeger 1944 ↓, s. 85.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=149_119]-11] Jaeger 1944 ↓, s. 119.

[Reptiles_Ecuador-12] G. Pazmiño-Otamendi & A.G.P.O.& A. Rodríguez-Guerra G. Pazmiño-Otamendi & A.G.P.O.& A., Erythrolamprus aesculapii, [w:] Reptiles del Ecuador. Version 2022.0. (red. Torres-Carvajal, O., Pazmiño-Otamendi, G., Ayala-Varela, F. y Salazar-Valenzuela, D), Quito: Museo de Zoología, Pontificia Universidad Católica del Ecuador, 2020 (hiszp.).

[Serrano2018-13] F.F. Serrano F.F., J.C.J.C. Díaz-Ricaurte J.C.J.C., Erythrolamprus aesculapii, „Catalogo de Anfibios y Reptiles de Colombia”, 4 (3), Asociación Colombiana de Herpetología, 2018, s. 48–53 (hiszp.).

[KodyMuzeum-15] Mark HenryM.H. Sabaj Mark HenryM.H., Codes for Natural History Collections in Ichthyology and Herpetology, „Copeia”, 108 (3), 2020, s. 593–669, DOI: 10.1643/ASIHCODONS2020 (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[a]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[b]

[13]