Nikolaus Selnecker

Nikolaus Selnecker
Data i miejsce urodzenia	6 grudnia 1530 ; Hersbruck
Data i miejsce śmierci	24 maja 1592 ; Lipsk
Miejsce pochówku	Kościół św. Tomasza w Lipsku
Wyznanie	luteranizm
Kościół	ewangelickie
	Multimedia w Wikimedia Commons

Nikolaus Selnecker (ur. 5/6 grudnia 1530 w Hersbrucku, zm. 24 maja 1592 w Lipsku) – niemiecki teolog luterański, współtwórca Formuły zgody, autor wielu pieśni religijnych.

Życiorys

Nikolaus Selnecker już wcześnie wykazywał talenty muzyczne, jednak najpierw ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie w Wittenberdze (1550–1554), a następnie podjął studia teologiczne, podczas których duży wpływ wywarł na niego Filip Melanchton i jego irenistyczne podejście. Przez jakiś czas wykładał filozofię, filologię i teologię. W 1557 roku Melanchton zarekomendował go do objęcia posady trzeciego kapelana nadwornego elektora saskiego Augusta i w styczniu następnego roku Selnecker przeniósł się do Drezna. Rok później powierzono mu też szkolenie nadwornego chóru, był też nauczycielem następcy tronu, Aleksandra (zm. w 1565). Podczas swego pobytu w Dreźnie opublikował komentarze do Księgi Psalmów, Księgi Mądrości i 1. Listu Jana, a także kilka innych dzieł.

W tym czasie Melanchton zmarł, a Selnecker znalazł się pod wpływem swego teścia, Daniela Greisera, i stał się zaciekłym polemistą. Z tego powodu pojawiła się opozycja względem niego. Przeciwnicy wykorzystali fakt, że w jednym z kazań Selnecker zaatakował zamiłowanie księcia do łowiectwa, i w 1564 roku opuścił on Drezno. Następnego roku przyjął zaproszenie do Jeny, jednak dwa lata później on i jego towarzysze, należący do grupy flipistów, musieli opuścić kraj po objęciu tron przez księcia Jana Wilhelma. Powrócił więc do elektora Augusta, który w 1568 powierzył mu profesurę na Uniwersytecie w Lipsku, został też proboszczem kościoła św. Tomasza i superintendentem. W 1570 roku uzyskał od elektora pozwolenie, na opuszczenie go na dwa lata, i udał się do Wolfenbüttel, gdzie został kaznodzieją nadwornym, radcą kościelnym i superintendentem generalnym. Jednak został tam wciągnięty w liczne spory teologiczne, będąc oskarżany przez filipistów o popieranie poglądów Flaciusa, a przez gnezjoluteranów o przyjaźń z odstępczymi teologami wittenberskimi. Jedynym rozwiązaniem było przedstawienie swych poglądów na piśmie, więc, podczas swego pobytu w Gandersheim, napisał dzieło Institutio religionis Christianæ. Latem 1573 roku udał się do Oldenburga, gdzie pracował przez kilka miesięcy, próbując wprowadzić luterański porządek kościelny, a następnie został przywołany z powrotem do Lipska, gdzie ponownie objął swe wcześniejsze funkcje.

Drugi pobyt w Lipsku był szczytowym okresem działalności teologicznej Selneckera. Podczas tworzenia Formuły zgody zajął pośrednią pozycję pomiędzy filipistami a gnezjoluteranami, choć zdecydowanie odcinał się od kryptokalwinizmu^[1]. Jego irenistyczna postawa była źródłem sporów z Jakobem Andreä, który żywił też osobistą urazę, gdyż został pozbawiony urzędu przez elektora saskiego. Jak długo elektor August żył, Selnecker aktywnie udzielał się w działalności teologicznej i duszpasterskiej, w tym w wizytacjach kościelnych. Gdy jednak tron objął Krystian I Wettyn, ponownie wpływy zdobyli kryptokalwiniści. W 1589 roku Selnecker został pozbawiony urzędu, ale jeszcze przez pewien czas mieszkał w Lipsku. Po kilku miesiącach uciekł jednak do Halle, a następnie do Magdeburga, po czym został superintendentem w Hildesheim. W 1591 roku, po śmierci Krystiana, przyjął propozycję powrotu do Lipska, jednak zmarł w wyniku choroby niedługo po przybyciu do miasta.

Wybrane dzieła

Libellus brevis et utilis de cæna Domini (Leipzig, 1561)
Fünfzig Psalmen des königlichen Propheten David ausgelegt (Nürnberg, 1564)
Pædagogia Christiana (Frankfort, 1565)
Der ganze Psalter des königlichen Propheten David ausgelegt (1565–1566)
Tröstliche Sprüche und Grabschriften aus der heiligen Schrift (1567)
Catalogus præcipuorum conicliorum æcomunicorum et nationalium a tempore apostolorum usque ad nostram ætatem (2 części, Frankfort, 1571)
Institutio religionis Christianæ (Frankfort, 1572)
Psalter Davids mit kurzen Summarien und Gebetlein (1572)
Relationes aliquot: De consilio scripti Libri Concordiæ (Leipzig, 1581)
De persona Christi et cæna Domini (Leipzig, 1581)
De autoritate et sententia Confessionis Augustanæ (Leipzig, 1581)
De autoritate Lutheri et Philippi (Leipzig, 1581)
De controversis nonnullis articulis (Leipzig, 1581)
Historie von der Augsburgischen Konfession (Leipzig, 1584)
Christliche Psalmen, Lieder und Kirchengesänge (Leipzig, 1587)

Przypisy

↑ Robert Kolb: Jedność wyznania – droga do „Formuły zgody”. W: Księgi Wyznaniowe Kościoła Luterańskiego. Bielsko-Biała: Wydawnictwo „Augustana”, 2003, s. 376-378. ISBN 83-88941-41-0.

Bibliografia

F. W. Dibelius: Selnecker, Nikolaus. W: New Schaff-Herzog Encyclopedia of Religious Knowledge, t. X. Grand Rapids: Baker Book House, 1953, s. 346.

[1] Robert Kolb: Jedność wyznania – droga do „Formuły zgody”. W: Księgi Wyznaniowe Kościoła Luterańskiego. Bielsko-Biała: Wydawnictwo „Augustana”, 2003, s. 376-378. ISBN 83-88941-41-0.

[1]