Niszczyk liściastodrzewny

Niszczyk liściastodrzewny
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

szczeciniakowce

Rodzina

Incertae sedis

Rodzaj

niszczyk

Gatunek

niszczyk liściastodrzewny

Nazwa systematyczna
Trichaptum biforme (Fr.) Ryvarden
Norw. Jl Bot. 19(3-4): 237 (1972)
Multimedia w Wikimedia Commons
Hymenofor

Niszczyk liściastodrzewny (Trichaptum biforme (Fr.) Ryvarden) – gatunek grzybów z rzędu szczeciniakowców (Hymenochaetales)[1].

Systematyka i nazewnictwo

[edytuj | edytuj kod]

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Trichaptum, Incertae sedis, Hymenochaetales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy opisał go w 1833 r. Elias Fries, nadając mu nazwę Polyporus biformis. Obecną nazwę nadał mu Leif Ryvarden w 1972 r.[1]

Ma około 70 synonimów. Niektóre z nich:

  • Coriolus pergamenus (Fr.) G. Cunn. 1950
  • Hirschioporus elongatus (Berk.) Teng 1963
  • Hirschioporus pergamenus (Fr.) Bondartsev & Singer 1941
  • Trichaptum pergamenum (Fr.) G. Cunn. 1965[2].

Franciszek Błoński w 1889 r. nadał mu polską nazwę żagiew zwodnicza, Stanisław Domański w 1967 r. niszczyk pergaminowy, a Władysław Wojewoda w 2003 r. zarekomendował nazwę niszczyk liściastodrzewny[3].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Owocniki

Siedzące (bez trzonu), o średnicy do 6 cm średnicy i grubości do 3 mm, mniej lub bardziej półokrągłe, nieregularnie kopytkowate lub nerkowate, czasami rozpostarto-odgięte. Powierzchnia owłosiona, drobno owłosiona lub dość gładka, ze strefami o barwie białawej do szarawo-białej. Brzeg miejscami blado liliowy. Owocniki zwykle w dużych i gęstych, dachówkowato ułożonych skupiskach. Hymenofor rurkowaty. Pory w liczbie 3–5 na mm, o barwie od fioletowej do liliowej, najsilniej wybarwione przy brzegu, z wiekiem blaknące do płowych lub brązowawych, w miarę dorzewania przekształcające się w zęby lub kolce. Nie sinieją po dotknięciu. Miąższ białawy, twardy i skórzasty, w reakcji z KOH ujemny do bladożółtego[4].

Cechy mikroskopowe

System strzępkowy dimityczny. Zarodniki 6–8 × 2–2,5 µm, gładkie, cylindryczne do lekko kiełbaskowatych, w KOH szkliste, nieamyloidalne. Cystydy liczne, o wymiarach do 35 × 5 µm, z inkrustowanymi wierzchołkami, mniej lub bardziej wrzecionowate[4].

Gatunki podobne
  • niszczyk ząbkowaty (Trichaptum fuscoviolaceum), występujący na drewnie drzew iglastych, różni się też blaszkowato-ząbkowatym hymenoforem[5].
  • niszczyk iglastodrzewny (Trichaptum biforme) tworzący jasnożółte, żółtobrązowe, rzadko fioletowawe i bardzo małe owocniki o rurkowatym hymenoforze, również przyrastające bokiem, ale rosnące tylko na drzewach iglastych[5][6].
  • skórowiec fioletowawy (Veluticeps abietina). Ma podobną barwę, ale rośnie na drzewach iglastych, odróżnia się też hymenoforem[5].

Występowanie i siedlisko

[edytuj | edytuj kod]

Gatunek kosmopolityczny, występujący na wielu wyspach i wszystkich kontynentach poza Antarktydą[7]. W. Wojewoda w zestawieniu wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski w 2003 r. przytoczył liczne stanowiska, ale według niego jest to w Polsce gatunek rzadki[3]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – gatunek rzadki, o ograniczonym zasięgu geograficznm, o małych obszarach siedliskowych lub też występujący na rozległym obszarze, ale w dużym rozproszeniu[8]. Najbardziej aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów[9].

Jest to grzyb saprotroficzny, huba, która rozkłada pniaki i kłody drzew okrytonasiennych[10]. Występuje w lasach liściastych, mieszanych i w parkach, na leżącym na ziemi martwym drewnie drzew liściastych[3]. Podano jego występowanie na około 65 gatunkach drzew[10].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2023-07-09] (ang.).
  2. ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2023-07-09] (ang.).
  3. ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 659, ISBN 83-89648-09-1.
  4. ↑ a b Michael Kuo, Trichaptum biforme [online], Mushroom Expert [dostęp 2023-07-09] (ang.).
  5. ↑ a b c Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, ISBN 83-09-00714-0.
  6. ↑ Gary Lincoff, National Audubon Society Field Guide to North American Mushrooms, Alfred A. Knopf, 1981, s. 490, ISBN 978-0-394-51992-0.
  7. ↑ Występowanie Trichaptum biforme na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2023-07-09] (ang.).
  8. ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.
  9. ↑ Aktualne stanowiska Trichaptum biforme w Polsce [online], grzyby.pl [dostęp 2023-07-09] (pol.).
  10. ↑ a b Roger Phillips, Mushrooms and Other Fungi of North America, Buffalo, NY: Firefly Books, 2010, s. 315, ISBN 978-1-55407-651-2.