Nowogród Bobrzański

Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: Nowogród Bobrzański (ujednoznacznienie).

Nowogród Bobrzański

miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Kościół Wniebowzięcia NMP
Herb
Państwo	Polska
Województwo	lubuskie
Powiat	zielonogórski
Gmina	Nowogród Bobrzański
Data założenia	XIII wiek
Prawa miejskie	1988 – Nowogród: 1238–1945 – Krzystkowice: 1659–1945
Burmistrz	Paweł Mierzwiak
Powierzchnia	14,63 km²
Wysokość	73–131 m n.p.m.
Populacja (31.12.2019) • liczba ludności • gęstość	5134[1] 350,9 os./km²
Strefa numeracyjna	+48 68
Kod pocztowy	66-010
Tablice rejestracyjne	FZI
Położenie na mapie Polski Nowogród Bobrzański
Położenie na mapie województwa lubuskiego Nowogród Bobrzański
Położenie na mapie powiatu zielonogórskiego Nowogród Bobrzański
Położenie na mapie gminy Nowogród Bobrzański Nowogród Bobrzański
51°47′54″N 15°15′14″E/51,798333 15,253889
TERC (TERYT)	0809054
SIMC	0988572
Urząd miejski ul. Słowackiego 11 66-010 Nowogród Bobrzański
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa

Nowogród Bobrzański – miasto w województwie lubuskim, w powiecie zielonogórskim, położone u ujścia Brzeźniczanki do Bobru. Siedziba gminy miejsko-wiejskiej Nowogród Bobrzański. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. zielonogórskiego.

Według danych GUS z 31 grudnia 2019 r. Nowogród Bobrzański liczył 5134 mieszkańców^[1].

Położenie

Pod względem historycznym miasto leży na pograniczu Śląska i Łużyc, jego wschodnia dzielnica Nowogród Bobrzański należy do Dolnego Śląska, w ramach którego od 1238 miała prawa miejskie i stanowiła samodzielne miasto^[2], zaś jego zachodnia część Krzystkowice położona jest na Dolnych Łużycach^[3], gdzie także była odrębną miejscowością, zaś w 1659 uzyskała prawa miejskie^[4].

Historia

 Osobne artykuły: Nowogród Bobrzański (dawne miasto) i Krzystkowice.

Widok miasta około 1926

1 stycznia 1988 z obszaru dwóch, zdegradowanych w 1945 roku miast: większej terytorialnie, lewobrzeżnej wsi Krzystkowice (823 ha) i mniejszego, prawobrzeżnego Nowogrodu Bobrzańskiego (653 ha) zostało utworzone miasto Nowogród Bobrzański^[5]. W ten sposób ani Krzystkowice nie zostały włączone do Nowogrodu, ani tylko sam Nowogród nie odzyskał praw miejskich, mimo że nowe miasto przejęło nazwę tylko prawobrzeżnego osiedla. Miasto stało się tzw. zlepieńcem dwóch odrębnych organizmów miejskich^[6].

Po połączeniu obu miejscowości w jedno miasto, stanowi ono przestrzennie niespójną całość (znaczna odległość między osiedlami bez fizycznej styczności). Ponadto obecny organizm miejski przecina historycznie utrwaloną granicę Śląska i Łużyc^[7].

Demografia

• Piramida wieku mieszkańców Nowogrodu Bobrzańskiego w 2014 roku^[8].

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są^[9]:

• kościół parafialny pod wezwaniem Wniebowzięcia NMP, z XIII wieku, w XV wieku, XVII wieku, w połowie XIX wieku
• plebania z końca XVII wieku
• kościół filialny pod wezwaniem św. Bartłomieja, z XIII/XIV wieku, w latach 1712–1720; murowany z kamienia i cegły; jednonawowy z prostokątnym prezbiterium
  • cmentarz przykościelny
• domy, ul. Kościuszki 13, 15, 18, 19, z około 1800 roku
• dom, ul. Majowa 3, z końca XVIII wieku
• willa, ul. Młyńska 7, z 1902 roku
• domy, Rynek 6, 7, 8, 9, z około 1800 roku, XVIII wieku/XIX wieku

inne zabytki:

• pozostałości niemieckiej fabryki zbrojeniowej.

• Wybrane zabytki miasta
• 
  Barokowa plebania z końca XVII w.
• 
  Kościół św. Bartłomieja
• 
  Budynek elektrociepłowni niemieckiej fabryki zbrojeniowej
• 
  Elektrociepłownia fabryczna – zbliżenie na przenośnik węgla
• 
  Mocowania zewnętrznych walczaków – zbiorników na komponenty materiałów wybuchowych
• 
  Obiekt fabryki nieznanego przeznaczenia
• 
  Tor kolejowy na terenie fabryki
• 
  Wieża obserwacyjna w jednej, z rzekomo trzech jednostek straży pożarnej działającej na terenie fabryki

Transport

W Nowogrodzie Bobrzańskim znajdują się dwie stacje kolejowe: Nowogród Bobrzański i Nowogród Osiedle (w Krzystkowicach). Do miasta można dogodnie dojechać autobusem PKS. Miasto leży przy drodze krajowej nr 27 z Zielonej Góry do Żar. Jest węzłem komunikacyjnym pomiędzy Zieloną Górą a Żaganiem, Żarami i Lubskiem. Przez Nowogród prowadzi również trasa z Żagania do Krosna Odrzańskiego.

Około 15 km na północ od miasta znajduje się lądowisko Grabowiec.

Oświata

• Szkoła Podstawowa nr 1 w Nowogrodzie Bobrzańskim im. Janusza Korczaka
• Szkoła Podstawowa nr 2 w Nowogrodzie Bobrzańskim im. Henryka Brodatego

Wspólnoty wyznaniowe

• Kościół greckokatolicki – parafia Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny^[10]
• Kościół rzymskokatolicki – parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny^[11]

Sport

Z połączenia Błękitnych Krzystkowice i Zielonych Bogaczów w 1978 roku powstał klub piłkarski Gminny Klub Sportowy „Fadom” Nowogród Bobrzański, którego sukcesami są m.in. występy w III poziomie rozgrywek piłkarskich w Polsce w latach 1982–1987. Klub rozgrywa mecze na Stadionie Miejskim przy ul. Fabrycznej w Nowogrodzie Bobrzańskim^[12].

Ludzie związani z Nowogrodem Bobrzańskim

 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Nowogrodem Bobrzańskim.

 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie urodzeni w Nowogrodzie Bobrzańskim.

Przypisy

1. Wyniki badań bieżących – Baza Demografia – Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-07-19] .
2. Zdzisław Kaczmarczyk, Początki miast polskich. Zagadnienia prawne, [w:] „Czasopismo Prawno-Historyczne”, t. 13, z. 2, red. nacz. Michał Sczaniecki, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Poznań 1961, ISSN 0070-2471, s. 35.
3. Irena Sochacka, Ludność wschodniej części Dolnych Łużyc w XIV–XVIII w., [w:] „Rocznik Lubuski”, t. 27, cz. 2: Przemiany ludnościowe na pograniczu lubuskim, red. nacz. Kazimierz Bartkiewicz, Lubuskie Towarzystwo Naukowe, Zielona Góra 2001, ISSN 0485-3083, s. 47.
4. Krzystkowice, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-08-12] [zarchiwizowane z adresu] .
5. M.P. z 1987 r. nr 38, poz. 328.
6. Szmytkie, R. (2009). Miasta-zlepieńce na Śląsku Dolnym i Opolskim. Wrocław: Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego Uniwersytetu Wrocławskiego.
7. W. Drobek (2005). Disappearance of inner historical border (the case study of Nowogród Bobrzański, Poland), [w:] Koter, M., Heffner, K. (ed.) The role of borders in united Europe, Region and Regionalism, no. 7, vol. 2, s. 27–30.
8. Nowogród Bobrzański w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-09] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
9. Rejestr zabytków nieruchomych woj. lubuskiego – stan na 31.12.2012 r.. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 106–107. [dostęp 2013-02-28].
10. Dekanat zielonogórski [online], cerkiew.net.pl [dostęp 2023-06-12] .
11. Nowogród Bobrzański, pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny [online], diecezjazg.pl [dostęp 2023-06-12] .
12. Fadom Nowogród Bobrzański. 90minut.pl. [dostęp 2015-01-15].

Linki zewnętrzne

• https://web.archive.org/web/20140605050918/http://www.nowogrodbobrz.com.pl/aktualnosci/
• Naumburg nad Bobrem, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 934 .

Kontrola autorytatywna (miasto):

• VIAF: 155736039
• LCCN: n2006090388
• GND: 4470675-3