Nowy Łupków
| osada | |
 Centrum osady | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
580 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2020) |
404[2] |
| Strefa numeracyjna |
13 |
| Kod pocztowy |
38-543[3] |
| Tablice rejestracyjne |
RSA |
| SIMC |
0354353[4] |
Położenie na mapie gminy Komańcza  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu sanockiego  | |
 49°15′08″N 22°05′03″E/49,252222 22,084167[1]
| |
Nowy Łupków (do 2011 Łupków) – osada w województwie podkarpackim, w powiecie sanockim, w gminie Komańcza[4][5].
W osadzie znajduje się przystanek kolejowy oraz końcowy dworzec nieczynnego obecnie odcinka Bieszczadzkiej Kolejki Leśnej, który łączył ją z Cisną i Smolnikiem. Miejscowość jest siedzibą parafii św. Piotra i Pawła należącej do dekanatu Rzepedź w archidiecezji przemyskiej. Na północnych i wschodnich krańcach wsi przebiega DW897.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Nowy Łupków powstał w rejonie stacji kolejowej Łupków, po wybudowaniu tutaj linii kolejowej w 1872 roku. Była to osada kolejarska i pracowników leśnych. W osadzie umieszczono następnie przystanek kolejowy. W latach 1890–1898 zbudowano linię kolei wąskotorowej z nowo utworzonej stacji Nowy Łupków do Cisnej, zapewniającą komunikację dla regionu Bieszczadów[6]. Na stacji Nowy Łupków przeładowywano towary, głównie drewno, na kolej normalnotorową[6].
W okresie międzywojennym wieś w powiecie leskim województwa lwowskiego. Stacjonowała w niej placówka Straży Granicznej I linii „Łupków"[7]. W latach 1945–1946 nacjonaliści ukraińscy z OUN-UPA zamordowali tutaj 6 Polaków, paląc wiele gospodarstw. 20 marca 1945 zaatakowali też miejscową strażnicę WOP. Jej załoga po kilkugodzinnej walce przebiła się na terytorium Czechosłowacji, skąd przedostał się do Leska[8].
Po II wojnie światowej utworzono tam duży PGR[9]. Od 1968 znajduje się tutaj zakład karny (więzienne gospodarstwo rolne), w czasie stanu wojennego internowano tutaj działaczy „Solidarności”. W 1994 roku kolej wąskotorowa zaprzestała funkcjonowania i po wznowieniu ruchu turystycznego już nie dojeżdżała do Nowego Łupkowa[6].
1 stycznia 2011 zmieniono urzędowo nazwę miejscowości z Łupków na Nowy Łupków[10].
Galeria
[edytuj | edytuj kod]-
Rzymskokatolicki kościół parafialny -
Plac zabaw -
-
Dawna końcowa stacja kolejki wąskotorowej -
Zakład karny -
Pensjonat "Kimadło Wampira"
Ludzie związani z Nowym Łupkowem
[edytuj | edytuj kod]
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- Stary Łupków
- Zakład Karny Łupków
- Strażnica WOP Łupków
- Przejście graniczne Łupków-Palota
- Graniczna Placówka Kontrolna Łupków
- Placówka Straży Granicznej w Łupkowie.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 90167
- ↑ Raport o stanie gminy za rok 2020. Stan ludności 31.12.2020 str.3 [dostęp 2022-01-17]
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 835 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ a b c Michał Jerczyński. 10 lat Bieszczadzkiej Kolejki Leśnej. „Świat Kolei”. Nr 11/2007 (148). s. 14–16.
- ↑ Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. T. II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999, s. 28. ISBN 83-87424-77-3.
- ↑ Szczepan Siekierka, Henryk Komański, Krzysztof Bulzacki, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim 1939–1947, Wrocław: Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów, 2006, s. 393, ISBN 83-85865-17-9, OCLC 77512897.
- ↑ Stanisław Kłos, Bieszczady. Przewodnik, Warszawa: „Sport i Turystyka”, 1986, s. 106, ISBN 83-217-2466-3, OCLC 830218179.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 23 grudnia 2010 r. (Dz.U. z 2010 r. nr 257, poz. 1741)
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Łupków, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 284.
- Tousty Dił, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 438.
