Nyuaje Krystos
| Cesarz Etiopii | |
| Okres |
od 1344 |
|---|---|
| Koronacja |
1344 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Dane biograficzne | |
| Dynastia | |
| Data śmierci | |
| Ojciec |
Amde Tsyjon I |
| Dzieci |
Nyuaje Marjam, Dawid I |
Nyuaje Krystos (amh. ንዋየ ክርስቶስ, co znaczy Własność Chrystusa, imię tronowe Sejfe Aryd, co znaczy Miecz grozy, ur. ?, zm. 1372) – cesarz Etiopii w latach 1344–1372.
Początki rządów
[edytuj | edytuj kod]
Nyuaje Krystos pochodził z dynastii salomońskiej i był najstarszym synem cesarza Amde Tsyjona I. Według szkockiego podróżnika przebywającego na terenie Etiopii w drugiej połowie XVIII wieku, Jamesa Bruce’a, Nyuaje Krystos był obecny w czasie kampanii wojennej swojego ojca przeciwko Salihowi, królowi Mary, która miała miejsce po tym jak Amde Tsyjon I stłumił bunt Sabr-ad-Dina I z sułtanatu Adal. Po śmierci swojego ojca Amde Tsyjona, Nyuaje Krystos spełnił prośbę abuny Jakuba i przywrócił z wygnania mnichów, wypędzonych przez swojego ojca i obiecał żyć w monogamicznym związku, w przeciwieństwie do swoich poligamicznych poprzedników. Mimo postanowień Nyuaje Krystos nie dotrzymał słowa i wrócił do starego zwyczaju, poślubiając trzy kobiety. Gdy abuna Jakub, oraz przywódcy klasztorni zaprotestowali przeciwko temu, cesarz wysłał Jakuba z powrotem do Egiptu, a pozostałych mnichów wygnał do południowej części swojego królestwa[1].
Walki z muzułmanami
[edytuj | edytuj kod]Podczas rządów Nyuaje Krystosa, Ali ibn Sabr-ad-Din z dynastii Uelasma podniósł bunt przeciwko Etiopii. W odpowiedzi cesarz przeprowadził kampanię wzdłuż wschodniej granicy Etiopii na terytoriach Adalu, oraz Ifatu. Ze względu na brak wsparcia ze strony swoich poddanych, bunt Alego zakończył się klęską, a on sam został złapany wraz ze wszystkimi swoimi synami. Kampania cesarza skutecznie zniszczyła sułtanat Ifatu i zakończyła jego byt jako niepodległe państwo. Nyuaje Krystos więził Alego ibn Sabr-ad-Dina i wszystkich jego synów z wyjątkiem Ahmeda Harb Arada, którego ustanowił zarządcą Ifatu. Po ośmiu latach Ali został przez cesarza zwolniony z więzienia i odzyskał władzę, zaś Ahmed i jego synowie zostali wykluczeni z rządów, co rozpoczęło wewnętrzną walkę w sułtanacie. W następnych latach Nyuaje Krystos interweniował na rzecz różnych stron konfliktu. Czasami pomagał Alemu, a innym razem Ahmedowi, co zapewne miało na celu osłabić i skłócić wewnętrznie swoich wrogów[2].
Ostatnie lata panowania
[edytuj | edytuj kod]Pomimo swoich wcześniejszych działań przeciwko etiopskiemu Kościołowi, pod koniec swojego panowania Nyuaje Krystos zdecydowanie pomógł patriarsze Aleksandrii Markowi IV, który został uwięziony przez sułtana Egiptu, As-Saliha Isma'ila, rządzącego w latach 1342–1345. Pierwszym krokiem w tej sprawie było uwięzienie egipskich kupców w Etiopii, a drugim wyruszenie na Egipt na czele licznej armii. Według tradycji patriarcha Marek został uwolniony i wysłał delegację w celu przekonania cesarza, aby ten powrócił do swego królestwa. Władca Etiopii miał się posłuchać Marka, ale potraktował członków delegacji jako niechcianych gości[3]. Nyuaje Krystos jest także uznawany za odnowiciela starożytnego kościoła Gebre Ygziaber w pobliżu jeziora Hajk, splądrowanego i spalonego w 1531 roku przez wojska imama Ahmada ibn Ibrihima al-Ghaziego, zwanego również imamem Graniem.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Andrzej Bartnicki, Joanna Mantel-Niećko: Historia Etiopii, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydaw., 1971, s. 73-74.
- James Bruce, Travels to Discover the Source of the Nile (1805 edition).
- Taddesse Tamrat, Church and State in Ethiopia (Oxford: Clarendon Press, 1972).
- E.A. Wallis Budge, A History of Ethiopia: Nubia and Abyssinia, 1928 (Oosterhout, the Netherlands: Anthropological Publications, 1970).
- G.W.B. Huntingford, The Historical Geography of Ethiopia (London: The British Academy, 1989).
- Paul E. Henze: Layers of Time: A History of Ethiopia. Nowy Jork: Palgrave, 2000.