Ocena technologii (ang. Technology assessment, TA) – analiza konsekwencji rozwijania i stosowania określonych technologii, która jako narzędzie dostarczania wiedzy wspiera procesy decyzyjne, a tym samym pomaga w podejmowaniu decyzji politycznych[1].
Ocena technologii ma być systematyczną i wieloaspektową ewaluacją technik już istniejących, jak również tych planowanych czy postulowanych oraz ich skutków bezpośrednich i kumulatywnych w różnych obszarach życia – od środowiska przyrodniczego do struktur społecznych i politycznych. Wychodzi ona z założenia, że technika stanowi współcześnie kluczowy składnik naturalnego środowiska ludzkiego życia i działania. Wdrożenie określonego elementu techniki ułatwia lub utrudnia pewne działania, wzmacnia lub zmniejsza ich skutki, umożliwia działania dotąd niemożliwe, przekształca stosunki społeczne i wyznacza relacje władzy, buduje ramy odniesienia dla rozumienia rzeczywistości i współdeterminuje znaczenie rozmaitych pojęć. W konsekwencji współczesna technika oddziałuje na różne sfery codziennego życia, kształtując zachowania indywidualne i relacje interpersonalne. Zatem rozwijanie nowych technologii ma skutki zarówno techniczne, jak i ekonomiczne, polityczne i moralne, a odpowiedzialność za nie ciąży nie tylko na jej użytkownikach, ale także na projektantach, producentach, sprzedawcach i popularyzatorach[2].
Początki oceny technologii sięgają lat 70. XX w., gdy przy Kongresie Stanów Zjednoczonych powstało Biuro Oceny Technologii, które stało się pierwowzorem dla podobnych instytucji w Europie. Miało ono dokonywać możliwie wszechstronnej oceny skutków stosowania lub rozwijania określonych technologii (bądź też powstrzymania się od ich wykorzystywania), a wiedza ta miała umożliwiać decydentom politycznym podejmowanie odpowiednich decyzji. Była to odpowiedź na pojawiające się w II poł. XX w. technologie uznawane za ryzykowne lub wręcz niebezpieczne (m.in. technologie jądrowe, biotechnologie, nanotechnologie). Okazało się, że innowacje technologiczne obarczone są ryzykiem występowania skutków ubocznych oraz trudnych do przewidzenia konsekwencji, prowadząc do konfliktów społecznych wokół takich rozwiązań, jak: genetycznie modyfikowana żywność, budowa masztów telefonii komórkowej czy budowa elektrowni jądrowych. W zamierzeniu TA ma pełnić przede wszystkim rolę „systemu wczesnego ostrzegania” i rozpoznawać z wyprzedzeniem szanse i ryzyko związane z daną technologią, tak by można było zawczasu ocenić zasadność jej wdrażania[3].
Nie istnieją ani specyficzne metody dla oceny technologii, ani jednolite wzorce ekspertyz z tego obszaru. Dobór metod zależy w dużej mierze od konkretnego przedmiotu badania i jego zakresu. Prowizoryczną typologię metod i procedur nadających się do wykorzystania w projektach z zakresu oceny technologii można sformułować następująco: