Odiniidae

Odiniidae
Hendel, 1920
Ilustracja
Odinia boletina
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Rząd

muchówki

Podrząd

muchówki krótkoczułkie

Infrarząd

łękoryse

(bez rangi) Schizophora
Parvordo

Acalyptratae

Nadrodzina

Opomyzoidea

(bez rangi) Agromyzoinea
Rodzina

Odiniidae

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Odiniidae – rodzina owadów z rzędu muchówek i podrzędu krótkoczułkich. Obejmuje ponad 60 opisanych gatunków. Larwy są saprofagami lub drapieżnikami związanymi z zaatakowanymi przez inne owady i grzyby drzewami. Występują we wszystkich krainach zoogeograficznych z wyjątkiem australijskiej.

Opis

[edytuj | edytuj kod]
Schemat użyłkowania skrzydła właściwy dla większości Odiniidae
Schemat użyłkowania skrzydła właściwy dla rodzaju Turadoninia i niektórych gatunków z rodzaju Odinia

Są to silnie owłosione muchówki o zwartej budowie ciała i długości od 2,5 do 6 mm. Owłosienie ma barwę srebrną po matowoszarą z brązowawymi znakami, rzadziej jest jednolicie brązowe[1].

Obie płcie są holoptyczne[2]. Głowa jest wyższa niż dłuższa[1], o szerokim czole i brzegach oczu oddzielonych od pręgi czołowej płytkami skroniowymi. Chetotaksję głowy tworzą dobrze rozwinięte szczecinki ciemieniowe, odchylone od siebie zaciemieniowe (brak ich w rodzaju Shewellia), grube wibrysy, szczecinki perystomalne oraz rozmieszczone na płytkach ciemieniowych i sięgające przedniej krawędzi czoła szczecinki orbitalne[1][2]. Płytki półksiężycowate są nagie[1]. Głaszczki są duże i spłaszczone. Na grzbietowej stronie zaokrąglonego trzeciego członu czułków osadzony jest biczyk[2].

Na śródpleczu występuje 1 szczecinka środkowa grzbietu położona przed szwem oraz 4–5 szczecinek śródplecowych, z których jedna położona jest przed szwem[1]. Odnóża są tęgiej budowy, często z nabrzmiałymi udami[1][2]. W użyłkowaniu skrzydła żyłka kostalna sięga żyłki R4+5 lub medialnej, żyłka subkostalna jest niekompletna[1], a komórka kubitalna jest z tyłu otwarta[2]. Zazwyczaj na skrzydłach występują przyciemnienia, które mogą tworzyć wzór na całej ich powierzchni. Odwłok jest krótki i szeroki, z pięcioma widocznymi segmentami[1]. Samiec ma stosunkowo skomplikowany aparat kopulacyjny z krótkim prąciem i dwiema parami chwytnych haków[2].

Ekologia i występowanie

[edytuj | edytuj kod]

Owady dorosłe spotyka się wśród drzew, zwłaszcza zaatakowanych przez inne owady, zagrzybiałych oraz wydzielających soki. Niektóre imagines żerują na grzybach nadrzewnych. Znacznie liczebniejsze są w koronach niż w piętrze podszytu. Larwy są saprofagiczne lub drapieżne. U większości gatunków przechodzą rozwój w chodnikach saproksylofagów np. motyli z rodziny trociniarkowatych czy chrząszczy z rodzin czarnuchowatych, kózkowatych, bogatkowatych lub z podrodziny kornikowatych. Znane są też gatunki, których larwy rozwijają się w galasach motyli lub złożach jaj czerwca Pseudococcus comstocki[1].

Przedstawiciele rodziny zamieszkują wszystkie krainy zoogeograficzne, z wyjątkiem australijskiej[1]. W Polsce do 2001 stwierdzono 6 gatunków[3] (zobacz: Odiniidae Polski)

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]

Współczesne badania potwierdzają monofiletyzm Odiniidae oraz wskazują, że zajmują one bazalną pozycję w obrębie Agromyzoinea, do których należą jeszcze miniarkowate i Fergusoninidae[1]. Do 2011 roku opisano 65 gatunków z tej rodziny[4]. Grupuje się je w 2 podrodzinach i 15 rodzajach[1]:

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c d e f g h i j k l Stephen D. Gaimari, Wayne N. Mathis. World Catalog and Conspectus on the Family Odiniidae (Diptera: Schizophora). „Myia”. 12, s. 291–339, 2011. 
  2. ↑ a b c d e f Przemysław Trojan: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XXVIII Muchówki – Diptera, zeszyt 54–58. Odiniidae, Clusiidae, Anthomyzidae, Odiniidae, Tethinidae. Warszawa: PWN, Polski Związek Entomologiczny, 1962, s. 3-5.
  3. ↑ J. Razowski (red.), T. Zatwarnicki (kompilacja i aktualizacja): Wykaz Muchówek Polski Check-list of Polish Diptera Wersja: IV 2001. 2001. [dostęp 2016-06-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-17)].
  4. ↑ Thomas Pape, Vladimir Blagoderov, Mikhail B. Mostovski, Order Diptera Linnaeus, 1758, [w:] Zhang Zhiqiang (red.), Animal biodiversity: An outline of higher-level classification and survey of taxonomic richness, „Zootaxa”, 3148, 2011, s. 222-229 [dostęp 2017-10-01].