Okartowo

Okartowo

wieś
Widok z mostu drogowego
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	piski
Gmina	Orzysz
Liczba ludności (2011)	404[2]
Strefa numeracyjna	87
Kod pocztowy	12-250[3]
Tablice rejestracyjne	NPI
SIMC	0763956
Położenie na mapie gminy Orzysz Okartowo
Położenie na mapie Polski Okartowo
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Okartowo
Położenie na mapie powiatu piskiego Okartowo
53°48′22″N 21°51′27″E/53,806111 21,857500[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Okartowo (niem. Eckersberg^[4]) – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie piskim, w gminie Orzysz.

Wieś leży nad brzegiem jeziora Śniardwy i jeziora Tyrkło, przy drodze krajowej nr 16, 6 km na zachód od Orzysza.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego.

We wsi, nad brzegiem jeziora Śniardwy znajduje się Stacja Ratownictwa Wodnego, główna baza Mazurskiej Służby Ratowniczej, założona w 1978 roku^[5].

Miejscowość jest siedzibą parafii rzymskokatolickiej, należącej do dekanatu Biała Piska, diecezji ełckiej.

Historia

Wieś powstała w II połowie XV wieku.

W połowie XIV w. (ok. 1340) Krzyżacy na miejscu dawnego grodziska pruskiego wznieśli strażnicę. Została ona poważnie uszkodzona w czasie najazdów Litwinów dowodzonych przez Kiejstuta w 1361, a w 1379 całkowicie zniszczona^[6]. Osada powstała około roku 1485. Lokacja wsi nastąpiła w 1492 r. Kościół wybudowano w 1799 r., gruntownie odbudowany po zniszczeniach I wojny światowej. Nad jeziorem Tyrkło, około 2 km od wsi, znajdują się ślady po wczesnośredniowiecznym grodzisku pruskim.

Zabytki

Kościół w Okartowie

Cmentarz ewangelicki

Zabytki wpisane do rejestru zabytków

• Kościół z XVIII wieku, odbudowany po I wojnie światowej – nr rej.: 662 z 10.03.1989.^[7]

Świątynia powstała w miejscu zamku krzyżackiego^[8]. Wieża w dolnej części murowana, w górnej drewniana, kryta gontem. Ściany, strop i empory pokryte polichromią o motywach roślinno-geometrycznych i symbolicznych, umieszczonych w prostokątnych płycinach, pomiędzy którymi znajdują się cytaty z Biblii w języku niemieckim. Ołtarz główny i ambona barokowe. W murze otaczającym kościół tablica upamiętniająca odbudowę ze zniszczeń I wojny światowej.

• Dawny cmentarz ewangelicki założony w I połowie XIX wieku – nr rej.: 817 z 27.06.1991.^[9]

Najstarszy zachowany nagrobek z 1849 r.^[10]

Pochówek o szczególnym znaczeniu: Rektor Rudolf Skrodzki (20.9.1828 – 17.1.1904).

Na cmentarzu znajduje się kwatera wojenna z okresu I wojny światowej. Pochowanych w niej jest trzech żołnierzy i pracownik cywilny armii niemieckiej oraz nieznany żołnierz armii rosyjskiej:

1. Ldstrm. August Tieß z 5. Komp. Ldstrm. Inf. Batl. Lötzen I †4.9.1914
2. Gefr. d. Res. Rudolf Will Scheinwerfer z Abt. Lötzen Pion. Batl. I †11.11.1914
3. Arm. Soldat Hans Dobberstein z 1. Komp. Arm. Batl. 58 †17.7.1915
4. Ziv. Arm. Arb. Hermann August Richter Baul. Süd. Fortif. d. Feste Boyen †15.10.1914
5. żołnierz armii rosyjskiej †1914-15.^[11]

Inne zabytki ujęte w gminnej ewidencji zabytków

• Zespół dworca kolejowego wzniesiony w drugim dziesięcioleciu XX wieku:
  • Dworzec^[12]
  • Dwa budynki gospodarcze^[13][14]
  • Pozostałości magazynu^[15]
• Trzy domy murowane wzniesione w latach 20. XX wieku^[16][17][18].

Przypisy

1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 91695
2. Wieś Okartowo w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2017-06-04] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 855 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
4. Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)
5. Informacje na stronie Mazurskiej Służby Ratowniczej.
6. Jan Bałdowski "Warmia i Mazury, mały przewodnik" Wydawnictwo Sport i Turystyka Warszawa 1977 s. 149
7. Karta zabytku – kościół.
8. Piotr Skurzyński "Warmia, Mazury, Suwalszczyzna" Wyd. Sport i Turystyka - Muza S.A. Warszawa 2004 ISBN 83-7200-631-8 s. 306
9. Karta zabytku – cmentarz ewangelicki.
10. Tekla Żurkowska Mazurskie Cmentarze. Symbole w krajobrazie. Wydawnictwo Borussia, Olsztyn 2008, s. 75.
11. [OSR] I wojna światowa (1914-18r.): Okartowo.
12. Karta zabytku – dworzec.
13. Karta zabytku – budynek1.
14. Karta zabytku – budynek2.
15. Karta zabytku – magazyn.
16. Karta zabytku – dom 1.
17. Karta zabytku – dom 2.
18. Karta zabytku – dom 3.

Bibliografia

• Tomasz Darmochwał, Marek Jacek Rumiński: Warmia Mazury, przewodnik. Białystok: Agencja TD, 1996. ISBN 83-902165-0-7 s. 74
• Okartowo, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 422 .