Okopy (województwo podlaskie)

Ten artykuł dotyczy wsi w województwie podlaskim. Zobacz też: inne miejscowości o tej nazwie.

Okopy

wieś
Państwo	Polska
Województwo	podlaskie
Powiat	sokólski
Gmina	Suchowola
Liczba ludności (2011)	83[2][3]
Strefa numeracyjna	85
Kod pocztowy	16-150[4]
Tablice rejestracyjne	BSK
SIMC	0041163[5]
Położenie na mapie gminy Suchowola Okopy
Położenie na mapie Polski Okopy
Położenie na mapie województwa podlaskiego Okopy
Położenie na mapie powiatu sokólskiego Okopy
53°35′12″N 23°09′09″E/53,586667 23,152500[1]

Okopy – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie sokólskim, w gminie Suchowola^[5][6].

Wieś znana jest jako miejsce urodzenia błogosławionego księdza Jerzego Popiełuszki^[7].

Wierni kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii św. Apostołów Piotra i Pawła w Suchowoli^[8].

Historia

Wieś powstała w XVI wieku w czasie zasiedlania Puszczy Nowodworskiej, należała do ekonomii grodzieńskiej. Nazwa wsi odnosi się do kurhanów średniowiecznych, zwanych przez miejscową ludność okopami.

W końcu XVIII wieku była to wieś królewska ekonomii grodzieńskiej położona w powiecie grodzieńskim województwa trockiego Wielkiego Księstwa Litewskiego^[9].

W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie białostockim.

List intencyjny w sprawie powołania Muzeum Ks. Jerzego Popiełuszki w Okopach – Oddział Muzeum Podlaskiego w Białymstoku podpisali 25.06.2020 r. w Warszawie w obecności ministra kultury i dziedzictwa narodowego prof. Piotra Glińskiego oraz marszałka województwa podlaskiego, Artura Kosickiego, przedstawiciel Fundacji im. ks. Jerzego Popiełuszko „Dobro” Józef Popiełuszko oraz dyrektor Muzeum Podlaskiego w Białymstoku Waldemar Wilczewski^[10].

22 grudnia 2020 r. w Warszawie odbyło się spotkanie poświęcone budowie muzeum błogosławionego księdza Jerzego Popiełuszki w Okopach, którego celem będzie gromadzenie, przechowywanie, opracowanie i udostępnianie materiałów związanych z życiem działalnością i spuścizną błogosławionego księdza Jerzego Popiełuszki oraz prowadzenie badań naukowych i działań edukacyjnych poświęconych życiu kapłana. Wziął w nim udział wicepremier Jarosław Kaczyński^[11].

Zabytki

• Dom, w którym urodził się ks. Jerzy Popiełuszko
• Pomnik – głaz z tablicą poświęconą księdzu Jerzemu oraz kapliczka
• Duży, drewniany krzyż, drewniane krzyże rzeźbiarza z Okopów – Piotra Radkiewicza^[12]
• Duży pomnik upamiętniający II wojnę światową znajdujący się za domem ks. J. Popiełuszki
• Dwa kurhany w pobliżu wsi oraz kilka zabytkowych krzyży wotywnych

Inne

Najstarsze pokolenie mieszkańców wsi Okopy i jej okolic w codziennych kontaktach używa gwary języka białoruskiego z naleciałościami zapożyczonymi z języka polskiego^[13][14]. W opracowaniach dotyczących biografii księdza Jerzego Popiełuszki, którego pierwszym językiem, według niektórych źródeł – była „mowa prosta”^[15], można spotkać się z różnymi nazwami tego dialektu, takimi jak: podlaska gwara białoruska^[16], polsko-białoruski dialekt^[17], bądź język polski, ale z dużymi białoruskimi naleciałościami^[18]. Sami mieszkańcy wsi określają swój język mianem prostego (będącego samodzielnym historycznym językiem Wielkiego Księstwa Litewskiego, którego zasięg w dużym stopniu pokrywał się z granicami WKL^[19]) bądź tutejszego^[17][20][21]. Z perspektywy dialektologicznej nazywani są oni terminem białoruskojęzycznych katolików bądź Białorusinami Sokólszczyzny^[22][21]. Mimo to nie wykształcili oni białoruskiej świadomości narodowej i w pełni utożsamiają się z narodem polskim. Pojęcie polskości w tym przypadku stało się synonimem katolicyzmu. Więź religijna białoruskojęzycznych mieszkańców wsi Okopy, jak i jej okolic okazała się silniejsza od więzi językowej i dlatego zdecydowała o włączeniu się tej społeczności w skład polskiej wspólnoty narodowej^[23]. Współcześnie, wspomnianą powyżej, białoruską gwarę mieszkańców wsi Okopy uznać należy za pozostającą na granicy wymarcia, gdyż umiejętność posługiwania się nią ograniczona jest do grupy osób w podeszłym wieku i nie jest ona przekazywana młodszym pokoleniom^[24][25].

Zobacz też

• Okopy-Kolonia

Przypisy

1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 91842
2. Wieś Okopy w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2021-10-21] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
3. GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
4. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 845 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
5. GUS. Wyszukiwarka TERYT
6. Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
7. Gabriel Bartoszewski: Kalendarium życia sługi Bożego ks. Jerzego Popiełuszki. Centrum Opatrzności Bożej, 2010-03-20. [dostęp 2015-10-22].
8. Opis parafii na stronie diecezji
9. Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 96.
10. MinisterstwoM. Kultury MinisterstwoM., Dziedzictwa Narodowego iD.N. Sportu Dziedzictwa Narodowego iD.N., Muzeum Bł. Księdza Jerzego Popiełuszki w Okopach będzie oddziałem Muzeum Podlaskiego w Białymstoku [online] .
11. Delegacja z Suchowoli spotkała się z Jarosławem Kaczyńskim [online], Internetowa gazeta powiatu sokólskiego, 22 grudnia 2020 [dostęp 2020-12-23]  (pol.).
12. Nie żyje Celina Łuckiewicz. Była artystką i regionalistką [online], Nie żyje Celina Łuckiewicz. Była artystką i regionalistką, 9 stycznia 2024 [dostęp 2024-01-10]  (pol.).
13. Mariusz Derecki: Okopy księdza Jerzego Popiełuszki. [w:] Mapa Kultury [on-line]. Narodowe Centrum Kultury, 2011-12-12. [dostęp 2015-10-22].
14. PiotrP. Znaniecki PiotrP., Po prostemu, po swojemu, czyli nasza mowa [online] [dostęp 2020-12-17]  (pol.).
15. PiotrP. Znaniecki PiotrP., Po prostemu, po swojemu, czyli nasza mowa [online] [dostęp 2021-05-06]  (pol.).
16. Popiełuszko bohaterem Białorusinów. Wilnoteka.lt, 2017-03-31. [dostęp 2018-07-03].
17. Przemysław Waingertner: Rocznica męczeńskiej śmierci bł. ks. Jerzego. [w:] Tygodnik Solidarność [on-line]. Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność”. [dostęp 2015-10-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)].
18. Konstanty Juliański: Rodzinne Okopy. INTERIA.PL S.A., 2009-10-14. [dostęp 2015-10-21].
19. JerzyJ. Chmielewski JerzyJ., To język Wielkiego Księstwa Litewskiego, „Czasopis”, nr 12 (341), grudzień 2020, s. 4,5, ISSN 1230-1876 .
20. Krzysztof Goss. To nasz język regionalny. Rozmowa z Marzeną Kalinowską. „Czasopis”. 5 (286), s. 18, maj 2015. Stowarzyszenie Dziennikarzy Białoruskich. ISSN 1230-1876. [dostęp 2015-10-25]. 
21. Dokumenty i komentarze dotyczące miejscowości w gminach. W: Jarosław Janowicz: Likwidacja oficjalnego nazewnictwa miejscowości Białostocczyzny pochodzenia białoruskiego przez administrację rządową w latach 1921–2004. Dokumenty. Komentarze. Białystok: Scripta Manent, 2004. ISBN 83-919340-1-2. Brak numerów stron w książce
22. Dorota Wysocka. Białorusini Sokólszczyzny – gdzież są?. „Przegląd Prawosławny”. 3 (273), marzec 2008. Fundacja im. Księcia Konstantego Ostrogskiego. ISSN 1230-1078. [dostęp 2016-01-24]. brak numeru strony
23. Włodzimierz Pawluczuk, Światopogląd jednostki w warunkach rozpadu społeczności tradycyjnej, Warszawa 1972, s. 40–42.
24. Stanisław Glinka: Atlas gwar wschodniosłowiańskich Białostocczyzny. Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, 1980, s. 40. [dostęp 2016-01-24].
25. Stanisław Glinka, Granica językowa i przykłady zróżnicowania fonetycznego gwar białoruskich Białostocczyzny, „Sprawozdania z Prac Naukowych Wydziału Nauk Społecznych” 1960, s. 5.

Bibliografia

• Izabela Walijewska: Haworym pa prostu. Słowniczek gwary gminy Suchowola. Suchowola: Gminny Ośrodek Kultury, Sportu i Turystyki w Suchowoli, 2012. Brak numerów stron w książce

Linki zewnętrzne

• Okopy 2.), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 404 .