Olejarka (roślina)

Olejarka
Ilustracja
Olejarka abisyńska
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

astrowce

Rodzina

astrowate

Podrodzina

Asteroideae

Rodzaj

olejarka

Nazwa systematyczna
Guizotia Cassini in F. Cuvier
Dict. Sci. Nat. 59: 237, 247, 248. Jun 1829[3]
Typ nomenklatoryczny

G. abyssinica (Linnaeus f.) Cassini[3]

Synonimy
  • Ramtilla DC.
  • Veslingia Vis.[4]
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Olejarka (Guizotia Cass.) – rodzaj roślin z rodziny astrowatych. Obejmuje 6[5]–7[4] gatunków. Zasięg rodzaju obejmuje środkową i wschodnią Afrykę – od Sudanu po Mozambik oraz Jemen na Półwyspie Arabskim[4]. Olejarka abisyńska G. abyssinica introdukowana i dziczejąca rośnie na Bliskim Wschodzie, w południowej i wschodniej Azji, we wschodniej Australii, w Ameryce Północnej i wielu krajach Europy[4]. W Polsce gatunek ten ma status efemerofita – przejściowo tylko dziczejącego[6].

Istotne znaczenie użytkowe ma olejarka abisyńska Guizotia abyssinica, której nasiona służą jako karma dla ptaków i surowiec do produkcji oleju używanego jako jadalny i do wyrobu farb[7].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Pokrój
Rośliny jednoroczne, byliny i krzewy[5].
Liście
Naprzeciwległe, choć górne zwykle skrętoległe. Blaszka liściowa od spodu kropkowana z powodu gruczołków zawierających oleje i żywice[5].
Kwiaty
Zebrane w szczytowe koszyczki powstające pojedynczo lub zebrane w wierzchotkowate lub wiechowate kwiatostany złożone. Okrywa z listkami wyrastającymi w dwóch rzędach, z których listki zewnętrzne są duże i liściaste, a wewnętrzne drobne. Korony żeńskich kwiatów brzeżnych są języczkowate, z języczkiem trójząbkowym na końcu. Kwiaty rurkowate mają kształt walcowaty, w środku są owłosione, zwieńczone są 5 łatkami. Pręciki z główkami u nasady strzałkowatymi lub tępymi, z przydatkiem na wierzchołku. Ramiona słupka krótkie i szczecinkowato owłosione[5].
Owoce
Niełupki jajowate, powstające z kwiatów języczkowatych trójkanciaste, a z kwiatów rurkowych – czterokanciaste. Owoce pozbawione są puchu kielichowego, mają barwę brązową do czarnej[5].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj z rodziny astrowatych Asteraceae z podrodziny Asteroideae i z plemienia Millerieae[8].

Wykaz gatunków[4]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2022-08-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2022-08-20] (ang.).
  3. ↑ a b Guizotia. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2022-08-19].
  4. ↑ a b c d e Guizotia Cass.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-08-13].
  5. ↑ a b c d e H. Beentje, C. Jeffrey & D.J.N. Hind: GUIZOTIA Cass. W: Flora of Tropical East Africa, Part Part 3. Royal Botanic Gardens, Kew; JSTOR, 2005. s. 547. [dostęp 2022-08-19].
  6. ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 90, ISBN 978-83-62975-45-7.
  7. ↑ David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 410, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  8. ↑ Genus Guizotia Cass.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-08-20].