Onondaga (jezioro)
 Syracuse z jeziorem Onondaga | |
| Położenie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowości nadbrzeżne | |
| Wysokość lustra |
110 m n.p.m. |
| Morfometria | |
| Powierzchnia |
12 km² |
| Wymiary • max długość • max szerokość |
|
| Głębokość • średnia • maksymalna |
|
| Hydrologia | |
| Rzeki zasilające | |
| Rzeki wypływające | |
Położenie na mapie stanu Nowy Jork  | |
Położenie na mapie Stanów Zjednoczonych  | |
 43°06′54″N 76°14′34″W/43,115000 -76,242778
| |
Onondaga (ang. Lake Onondaga) – jezioro w Stanach Zjednoczonych.
W latach 70. XX w. uznawane było za jedno z najbardziej zanieczyszczonych zbiorników na terenie Stanów Zjednoczonych. Od tego czasu trwa akcja oczyszczania jeziora.
Geografia
[edytuj | edytuj kod]Jezioro Onondaga leży w hrabstwie Onondaga w centrum najbardziej uprzemysłowionego obszaru regionu Central New York w stanie Nowy Jork w Stanach Zjednoczonych, na północ od Syracuse[1][2]. Rozciąga się z północnego zachodu na południowy wschód[2]. Ma 7,4 km długości i 1,6 szerokości[1]. Zajmuje powierzchnię 12 km²[1]. Jego średnia głębokość to ok. 10 m, a w najgłębszym miejscu jezioro sięga 19 m głębokości[1].
Jego zlewnia zajmuje 738 km²[1]. Główne rzeki zasilające jezioro to Nine Mile Creek i Onondaga Creek, które dostarczają około 70% całkowitego rocznego przepływu wody do jeziora[3][2][4][5]. Do jeziora odprowadzone są również wody z oczyszczalni ścieków Hrabstwa Onondaga – Metropolitan Syracuse Sewage Treatment Plant (METRO), stanowiące 20% (30% latem) wód spływających do zbiornika[3].
Żadne inne jezioro w Stanach Zjednoczonych nie otrzymuje tak dużej ilości dopływu, jak oczyszczone ścieki[6]. Inne dopływy, w tym Ley Creek, rzeka Seneca, Harbour Brook, Sawmill Creek, Tributary 5A i East Flume, dostarczają pozostałe 10% wody dopływającej do jeziora[4][5]. Dopływy wypłukują jezioro około cztery razy w roku[6]. Jezioro Onondaga jest wypłukiwane[6] znacznie szybciej niż większość innych jezior[5]. Jezioro płynie na północny zachód [8] i wpada do rzeki Seneca, która łączy się z rzeką Oneida, tworząc rzekę Oswego, i ostatecznie trafia do jeziora Ontario[7].
Jezioro leży w zasięgu klimatu kontynentalnego, na który duży wpływ ma bliskość geograficzna Wielkich Jezior[2].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Nad jeziorem Onondaga Indianie z terenów na wschód od Wielkich Jezior i na południe od Rzeki św. Wawrzyńca zawiązali ligę plemion Irokezów, a brzegi jeziora stały się ich głównym ośrodkiem[3][1]. Pierwszym Europejczykiem, który dotarł do jeziora, był francuski podróżnik Samuel de Champlain (1570–1635)[2]. W 1654 roku w okresie zawieszenia broni w walkach z Irokezami nad jeziorem powstała niewielka osada jezuicka Ste. Marie de Gannentaha[2]. Jezuitom przypisuje się odkrycie słonych źródeł w pobliżu ujścia Onondaga Creek[2].
Osadnicy z Europy zaczęli osiedlać się na ziemiach wokół jeziora w XVII–XVIII w.[1] W XIX w. po stronie zachodniej zaczęła rozwijać się produkcja soli na potrzeby przemysłu (węglanu sodu), po stronie północno-zachodniej powstała baza turystyczna[2].
W XX w. tereny na zachodnim brzegu jeziora zostały silnie zindustrializowane[1] – m.in. powstały zakłady produkcji stali, farmaceutyków i sprzętu gospodarstwa domowego[2].
Zanieczyszczenie
[edytuj | edytuj kod]Od początku osadnictwa do zbiornika odprowadzano nieczystości, ścieki miejskie i przemysłowe[1]. Ścieki przemysłowe charakteryzowały się dużą zawartością pestycydów, metali ciężkich, ołowiu, kobaltu i przede wszystkim rtęci[1]. Z powodu zanieczyszczenia wody, w 1940 roku wprowadzono zakaz pływania w jeziorze[1][2].
Pierwsze działania na rzecz czystszej wody podjęto w późnych latach 50. XX w., kiedy rozpoczęto budowę oczyszczalni ścieków, ukończonej w 1960 roku[2]. Na początku lat 70. XX w., podczas przeprowadzonych wówczas badań, stwierdzono wysokie stężenie rtęci w mięsie ryb i w 1972 roku wprowadzono zakaz rybołówstwa[2].
Jezioro uznawane było wówczas za jedno z najbardziej zanieczyszczonych zbiorników na terenie Stanów Zjednoczonych, głównie z powodu zanieczyszczeń spływających za sprawą Ley Creek – jednej z mniejszych rzek wpływających do zbiornika[8]. W latach 80. XX w. do rzeki dostał się fosfor z zakładów produkujących świece oraz płyn do odladzania samolotów z pobliskiego lotniska[8]. Wiele zanieczyszczeń chemicznych pochodziło z zakładów chemicznych Solvay SA, które zostały przejęte przez koncern Honeywell, któremu po zamknięciu zakładów zostało powierzone oczyszczanie jeziora[8][9]. Wiele zanieczyszczeń zostało usuniętych przy pomocy metody bagrowania[8].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i j k Department of Environmental Conservation: Onondaga Lake Superfund Site. [w:] dec.ny.gov [on-line]. [dostęp 2019-01-27]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l Steven W. Effler (red.): Limnological and Engineering Analysis of a Polluted Urban Lake: Prelude to Environmental Management of Onondaga Lake, New York. Springer Science & Business Media, 2012. ISBN 978-1-4612-2318-4. [dostęp 2018-01-27]. (ang.).
- ↑ a b c The Onondaga Nation: Onondaga Lake – The Most Polluted Lake in America. [dostęp 2019-01-27]. (ang.).
- ↑ a b Charles T Driscoll: "Background of Onondaga Lake". Mercury in Onondaga Lake. 2011-04-04. [dostęp 2022-12-02]. (ang.).
- ↑ a b c "Onondaga Lake". Onondaga Lake Partnership. 2011-04-04. [dostęp 2022-12-02]. (ang.).
- ↑ a b c The Upstate Freshwater Institute (UFI): "Onondaga Lake". 2011-12-27. [dostęp 2022-12-02]. (ang.).
- ↑ D.A. Matthews, S. Effler, C. Matthews, Ammonia and Toxicity Criteria in Polluted Onondaga Lake, New York, „Water Environment Research”, 72 (6), 2000, s. 731-741, DOI: 10.2175/106143000X138355, JSTOR: 25045448 [dostęp 2022-12-02] (ang.).
- ↑ a b c d Neil K. MacMillan: Disasters of Onondaga County. Arcadia Publishing, 2017, s. 92. ISBN 978-1-4396-6155-0. [dostęp 2019-01-27]. (ang.).
- ↑ Honeywell International Inc.: Onondaga Lake Cleanup. [dostęp 2019-01-27]. (ang.).