Opończykowce

Opończykowce
Ilustracja
Opończyk szczypcowy
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

mchy

Klasa

prątniki

Podklasa

Funariidae

Rząd

opończykowce

Nazwa systematyczna
Encalyptales Dixon
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Opończykowce[3] (Encalyptales) – rząd mchów (prątników). Jest to takson monotypowy tj. należy doń jedna rodzina – opończykowate Encalyptaceae[2]. Należą do niej dwa rodzaje z ok. 34[4] lub ponad 40 gatunkami[5]. Rośliny te występują w większości na półkuli północnej, ale kilka gatunków jest szeroko rozprzestrzenionych na obszarach górskich, rosnąc na wszystkich kontynentach (w tym także na Antarktydzie) i większych wyspach oceanicznych[4][6]. W Polsce rośnie 7 gatunków z rodzaju opończyk Encalypta[3]. Są to mchy naskalne, tworzące zbite darnie, rosnące w szczelinach skał wapiennych i bezwapiennych, także na murach[7][8].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Gametofit
Rośliny jednopienne, rzadko dwupienne[8]. Tworzą często zbite darnie, niebieskozielone, matowe[7]. Łodyżki w dole pokryte chwytnikami, w przekroju trójkątne lub pięciokątne[7], gęsto ulistnione[8]. Listki wyrastają w 5 lub 8 szeregach, językowate, zakończone tępo lub z wyciągniętym żebrem. Komórki u nasady liścia hyalinowe (przejrzyste), prostokątne, poza tym sześcioboczne, silnie brodawkowate[7]. Listki z wyraźnym żebrem[7], na brzegu płaskie lub podwinięte[6]. W stanie suchym wzniesione i zwykle skręcone, w stanie wilgotnym mniej lub bardziej rozpostarte[6].
Sporofit
Seta wyrasta ze szczytu łodyżek gametofitu, jest prosto wzniesiona[6], ma zróżnicowaną długość i barwę od czerwonej, przez brązową do czarnej[4]. Zarodnia walcowata, prosto wzniesiona, gładka lub bruzdowana podłużnie, rzadziej spiralnie[7][6]. Czepek okazały, zakrywający całą zarodnię[6][4]. Wieczko z prostym i długim dzióbkiem na szczycie, odpada wraz z czepkiem[7]. Perystom pojedynczy lub podwójny. Jego zęby są płaskie, często też żeberkowane i brodawkowane[7].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]

Monotypowy rząd opończykowce Encalyptales Dixon należy do podklasy Funariidae Ochyra (bywał wyodrębniany też w monotypowej podklasie Encalyptidae[3]), klasy prątniki Bryopsida Rothm., podgromady Bryophytina Engler, gromady mchy Bryophyta Schimp.[2] Do rzędu należy jedna rodzina – opończykowate Encalyptaceae Schimp. z dwoma rodzajami[2][3].

Wykaz rodzajów[2][3]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).
  2. ↑ a b c d e B. Goffinet, W.R. Buck, Classification of the Bryophyta, University of Connecticut, 2008– [dostęp 2021-02-02] (ang.).
  3. ↑ a b c d e Ryszard Ochyra, Jan Żarnowiec, Halina Bednarek-Ochyra: Census Catalogue of Polish Mosses. Kraków: Polish Academy of Sciences, Institute of Botany, 2003, s. 19-20. ISBN 83-85444-84-X.
  4. ↑ a b c d Robert E. Magill: Encalyptaceae Schimper. [w:] Bryopyte Flora of North America. Vol. 27 [on-line]. eFloras.org, 2007. [dostęp 2021-02-02].
  5. ↑ Encalypta. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2021-02-02].
  6. ↑ a b c d e f A.J.E. Smith: The Moss Flora of Britain and Ireland. Cambridge i in.: Cambridge University Press, 2004, s. 497. ISBN 978-0-521-54672-0.
  7. ↑ a b c d e f g h Bronisław Szafran: Mchy (Musci). T. I. Warszawa: PAN, PWN, 1957, s. 260.
  8. ↑ a b c J. Mickiewicz, D. Sobotka: Zarys briologii. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1973, s. 110.