Oprzędzik pręgowany
| Sitona lineatus[1] | |||
| (Linnaeus, 1758)[2] | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
oprzędzik pręgowany | ||
| Synonimy | |||
| |||
Oprzędzik pręgowany (Sitona lineatus) – pospolity owad należący do rodziny ryjkowcowatych (Curculionidae), występujący na terenie prawie całej Palearktyki. Żeruje na roślinach motylkowatych.
Opis
[edytuj | edytuj kod]Jest to chrząszcz osiągający około 0,5 cm długości. Dorosłe osobniki są pokryte brunatnymi lub szarymi łuskami, które na przepleczu tworzą jaśniejsze linie. Na pokrywach znajdują się równoległe, na przemian ciemniejsze i jaśniejsze pasy. Głowa zakończona jest krótkim i grubym ryjkiem. Larwy oprzędzika są białe o długości do 6 mm, posiadające brunatne włoski. Ponadto są beznogie i łukowato zgięte. Jaja tego chrząszcza są prawie kuliste; na początku są żółtobiałe, a następnie ciemne[3][4].
Występowanie
[edytuj | edytuj kod]Oprzędzik pręgowany jest rozprzestrzeniony w prawie całej Palearktyce, aż do koła podbiegunowego. W Polsce występuje na całym obszarze prócz Sudetów i Karpat. Gatunek ten zasiedla murawy, łąki, pola oraz miejsca ruderalne, ogrody i trawniki miejskie jak również obrzeża lasów i dróg. Dorosłe osobniki spotykane są na roślinach w okresie maj-wrzesień, a w pozostałych miesiącach pod szczątkami roślinnymi oraz pod opadłymi liśćmi i w kępach traw[5].
Chrząszcze zimują na miedzach, pod darnią i stogami. Pojawiają się wczesną wiosną i rozpoczynają żerowanie[3][4]. Samica składa na przełomie maja i czerwca[3], a nawet w lipcu do 1000 jaj, maksymalnie po 60 na dzień[5]. Jaja są składane do gleby lub na liście roślin żywicielskich i wraz z wiatrem lub deszczem są rozrzucane na glebie. Najpierw larwy żerują w bulwkach korzeniowych, a później w silniejszych korzeniach. Rozwój larw trwa około 30–55 dni. Przeobrażanie w poczwarkę dokonuje się w komorze glebowej na głębokości do 5 cm. U tego owada stadium poczwarki trwa 2–3 tygodnie[5]. Nowe pokolenie oprzędzika pręgowanego pojawia się w lipcu[3]. Występuje tylko jedno pokolenie w ciągu roku[3][4].
Szkodliwość
[edytuj | edytuj kod]
Oprzędzik żywi się roślinami z rodzajów: koniczyna, lucerna, groch, wyka, seradela, groszek, wilżyna, komonica, nostrzyk oraz gatunków: fasola zwykła, rutwica lekarska i żarnowiec miotlasty[5]. Największe straty wywołują dorosłe owady, które wyżerają brzegi liści i liścieni. Z kolei larwy wyjadają brodawki korzeniowe, co przyczynia się do zmniejszenia plonu[4]. Objawami żerowania owadów są również pęczniejące w glebie nasiona i liścienie. Najbardziej wrażliwe są rośliny do fazy 6 liścia, szczególnie jeśli występuje sucha pogoda. Próg ekonomicznej szkodliwości wynosi (od fazy wschodów do fazy 2–3 liści) 10% roślin z uszkodzonymi liśćmi[3].
Zwalczanie
[edytuj | edytuj kod]Zwalczanie oprzędzika pręgowanego polega na[3]:
- nie wysiewaniu roślin motylkowatych przy plantacjach wieloletnich roślin motylkowatych
- nawożeniu mineralnym zaatakowanych pól
- zaprawianiu nasion
- opryskiwaniu plantacji pestycydami[6] oraz preparatami naturalnymi np. wyciągiem z czosnku[7]
- wcześniejszym siewie
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Sitona lineatus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Sitona lineatus (Linnaeus, 1758). [w:] Catalogue of Life (COL) [on-line]. [dostęp 2022-09-15]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g Grażyna Hołubowicz-Kliza, Marek Mrówczyński: Atlas szkodników i owadów pożytecznych w rolnictwie. Puławy: Wydawnictwo IUNG-PIB, 2006, s. 45. ISBN 83-89576-86-4.
- ↑ a b c d Jan Boczek: Nauka o szkodnikach roślin uprawnych. Warszawa: Wydawnictwo SGGW, 1995, s. 357, 358. ISBN 83-00-02905-2.
- ↑ a b c d Sitona lineatus (Linnaeus, 1758). [w:] Mapa Bioróżnorodności [on-line]. [dostęp 2011-08-14].
- ↑ Strączkowe w opałach. Agronews.pl, 2008-08-25. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-17)].
- ↑ Anna Wenda-Piesik, Dariusz Piesik: Skuteczność wyciągu z czosnku w ograniczaniu oprzędzików. Postępy w Ochronie Roślin, 49 (4) 2009. [dostęp 2021-05-12].