Orontium wodne

Orontium wodne
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	żabieńcowce
Rodzina	obrazkowate
Podrodzina	Orontioideae
Rodzaj	orontium
Gatunek	orontium wodne
	Nazwa systematyczna
	Orontium aquaticum L.; Sp. Pl.: 324 (1753)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Orontium wodne (Orontium aquaticum L.) – jedyny żyjący gatunek roślin z rodzaju orontium (Orontium L.) z rodziny obrazkowatych, pochodzący ze wschodnich i południowo-wschodnich Stanów Zjednoczonych, od Massachusetts do Teksasu^[3].

Morfologia

Liście: Roślina tworzy kępę liści właściwych, wynurzonych lub pływających. Ogonki liściowe ciemnozielone do czerwono-zielonych, o długości 10-40(-60) cm. Blaszki liściowe podłużno-eliptyczne, zakończone krótkim kończykiem, odosiowo jasnozielone, doosiowo niebieskawo-zielone z wyraźnym welwetowym połyskiem, o długości (6–)10–40(–45) cm i szerokości 3–15 cm. Epiderma liści jest woskowata, hydrofobowa. Między komórkami liściowymi znajdują się jamy powietrzne. Nerwacja równoległa.

Kwiaty: Rośliny jednopienne. Kolbiasty kwiatostan, pozbawiony typowej dla rodziny obrazkowatych pochwy, wyrasta ponad taflę wody na pędzie kwiatostanowym dłuższym od ogonków liściowych, rozszerzonym u nasady kwiatostanu, otoczonym (w pierwszej fazie rozwoju łącznie z kwiatostanem) przez błoniasty, pochwiasty, sympodialny liść. Kolba podłużno-stożkowata z zaokrąglonym wierzchołkiem, jasnożółta, o wymiarach 2–10×0,5–1 cm, pokryta jest obupłciowymi kwiatami z wyjątkiem odcinka dystalnego, pokrytego kwiatami męskimi. Kwiaty z (2–)6 listkami okwiatu i (2–)6 pręcikami otaczającymi jednokomorową zalążnię, zawierającą pojedynczy zalążek. Niekiedy w kwiecie obecne są również 1–2 prątniczki.

Owoce: Owocostan, składający się z zielonych do niebieskawo-zielonych jagód, o średnicy 1–2 cm, zawierających pojedyncze nasiono o średnicy 1–1,5 cm, bez bielma. Nasiona kiełkują bezpośrednio po opadnięciu z rośliny^[3].

Gatunki podobne: Przedstawiciele rodzajów skupnia, od których różni się brakiem pochwy kwiatostanowej, bardzo długim trzonkiem kolby, cylindrycznym przekrojem kolby i bazalnym położeniem łożysk w zalążni, oraz czermień błotna, od której różni się kształtem blaszek liściowych, brakiem pochwy kwiatostanu, obecnością listków okwiatu i brakiem języczka pochwy liściowej^[4].

Rozwój: Wieloletnie, naziemnopączkowe rośliny wodne, kwitnące od kwietnia do czerwca.

Siedlisko: Płytkie wody bagien i torfowisk, strumienie, jeziora, stawy i zalewowe starorzecza, na wysokości od 0 do 900 m^[3].

Cechy fitochemiczne: Wszystkie tkanki orontium zawierają kryształki szczawianu wapnia. Spożycie surowych części tych roślin powoduje pieczenie i obrzęk w jamie ustnej i gardle, nudności, wymioty i biegunkę. Kontakt skóry z sokiem rośliny może wywołać podrażnienie^[5].

Toponimia nazwy naukowej: Nazwa naukowa rodzaju pochodzi od starogreckiej nazwy rośliny rosnącej w rzece Orontes^[3].

Orontium wodne jest objęte ochroną gatunkową w niektórych stanach USA na podstawie przepisów lokalnych^[8]:

Rośliny jadalne: Nasiona orontium wodnego, suszone lub ugotowane, są spożywane przez rdzenną ludność Ameryki. Świeże nasiona zalane wodą i ogrzane przez 5 minut w kuchence mikrofalowej mają przyjemny, orzechowy aromat^[3]. Wysuszone i sproszkowane kłącze tej rośliny może być w mieszance z mąką użyte do pieczenia chleba i ciastek^[9].

Rośliny ozdobne: Z uwagi na atrakcyjne ulistnienie i jasnożółte kolby kwiatostanowe orontium wodne bywa też uprawiane jako ozdoba zbiorników wodnych, oczek i stawów^[3]. Rośliny powinny być sadzone w wodzie o głębokości powyżej 15 cm, w mule lub w pojemniku na dnie zbiornika, wypełnionym kwaśną glebą, najlepiej żyzną ziemią ilastą lub gliniastą. W wodzie płytkiej liście będą wzniesione i wynurzone, a w głębszej pływające. Najlepiej prezentuje się na stanowiskach nasłonecznionych. Orontium wodne jest rośliną mrozoodporną (strefy mrozoodporności 5–10) i w Polsce może pozostać w płytko zamarzających zbiornikach wodnych. Orontium może być rozmnażane przez podział kłączy pod koniec zimy lub latem, z nasion, które powinny być wysiane bezpośrednio po dojrzeniu^[10].

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-08-15] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Flora of North America: north of Mexico. New York: Oxford University Press, 1993, s. 131. ISBN 0-19-513729-9. (ang.).
↑ A. Haigh et al.: CATE Araceae: Orontium aquaticum. [dostęp 2010-08-15]. (ang.).
↑ Alice B.A.B. Russell Alice B.A.B., Poisonous Plants of North Carolina [online], Department of Horticultural Science, North Carolina State University, 1997 [dostęp 2010-08-15] [zarchiwizowane z adresu 2006-08-31] .
↑ C. J. Marchant. Chromosome Variation in Araceae: V. Acoreae to Lasieae. „Kew Bulletin”. 28 (2), s. 199-210, 1973. Springer.
↑ Rafael Govaerts, David G. Frodin: World Checklist and Bibliography of Araceae (and Acoraceae). The Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew, 2002. [dostęp 2010-08-15]. (ang.).
↑ PLANTS Profile: Orontium aquaticum L.. United States Department of Agriculture. [dostęp 2010-08-15]. (ang.).
↑ Plants For A Future: Orontium aquaticum L.. [dostęp 2010-08-16]. (ang.).
↑ Kemper Center for Home Gardening: Orontium aquaticum [online], Missouri Botanical Garden, 2001–2010 [dostęp 2010-08-15] (ang.).

Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych: łacińsko-polski. Kraków: Officina Botanica, 2008. ISBN 978-83-925110-5-2. (pol.).