Oset łopianowaty

Oset łopianowaty
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

astrowce

Rodzina

astrowate

Podrodzina

Carduoideae

Rodzaj

oset

Gatunek

oset łopianowaty

Nazwa systematyczna
Carduus personata (L.) Jacq.
Fl. Austriac. (Jacquin) 4: 25, t. 348. 1776[3]
Synonimy
  • Arctium personata L.
  • Carduus leucanthemos Schur
  • Carduus simplicifolius Sanguin[4].
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Oset łopianowaty (Carduus personata (L.) Jacq.) – gatunek rośliny należący do rodziny astrowatych. Występuje w górach środkowej Europy, w Alpach, Apeninach, na Bałkanach. W Polsce spotykany w Karpatach i Sudetach; sięga od regla dolnego po piętro kosodrzewiny[5]. Także na Lubelszczyźnie[6].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Kwiatostan
Liście, pęd przed kwitnieniem
Łodyga
O długości od 40 do 160 cm, wąsko oskrzydlona i szczeciniasta.
Liście
Skrętoległe, odziomkowe i dolne kształtu szerokojajowatego i głęboko pierzastodzielne lub lirowate, zwężone w ogonek. Liście środkowe i górne jajowate, siedzące, zaostrzone i obejmujące łodygę, szczeciniasto ząbkowane na brzegu. Górna strona liści naga bądź nieznacznie owłosiona, dolna strona szaro i filcowato owłosiona.
Kwiaty
Koszyczki o długości od 2 do 2,5 cm, skupione po kilka na szczycie łodyg, wzniesione. Listki okrywy nagie, zielone, nabiegłe brunatno lub fioletowo, o szerokości ok. 2,5 mm zwężające się od samej nasady, równej długości, równowąskie, z wygiętym na zewnątrz nieostrym kolcem o długości około 2 mm. Kwiaty rurkowate, obupłciowe, z koroną purpurowoczerwoną, pociętą na 5 łatek.
Owoc
Niełupka jasnobrunatna, o długości ok. 4 mm, z białymi, nierozgałęzionymi włoskami puchu kielichowego (o długości ok. 1 cm)[5].

Biologia i ekologia

[edytuj | edytuj kod]

Bylina, hemikryptofit. Kwitnie od czerwca do września. Rośnie na glebach wilgotnych, żyznych i bardzo żyznych, o odczynie obojętnym, w półcieniu. Spotykana w lasach łęgowych i w zbiorowiskach ziołorośli nad brzegami potoków[5].

W Polsce uznawany za gatunek charakterystyczny związku zbiorowisk ziołorośli wysokogórskich Adenostylion alliariae oraz wyróżniający nadrzecznej olszyny górskiej Alnetum incanae[7]. W innych krajach, np. w Szwajcarii, opisywany jako niecharakterystyczny gatunek związany ze zbiorowiskami wilgotnych ziołorośli ze związku Petasition officinalis[8].

Liczba chromosomów 2n=22, 18[6].

Poza podgatunkiem nominatywnym (C. personata personata) wyróżnia się podgatunek C. personata subsp. albidus (Adamovic) Kazmi (syn. C. bicolorifolius Klokov, C. personata var. albidus (Adamov.) Kazmi)[4].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
  3. ↑ The International Plant Names Index. [dostęp 2014-08-25].
  4. ↑ a b Carduus personata (L.) Jacq.. GBIF.org. [dostęp 2014-08-03].
  5. ↑ a b c Leokadia Witkowska-Żuk: Rośliny leśne. Warszawa: Multico, 2013. ISBN 978-83-7073-359-9.
  6. ↑ a b Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Wyd. 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2014, s. 496. ISBN 978-83-01-14342-8.
  7. ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007, s. 139, 152. ISBN 978-83-01-14439-5. (pol.).
  8. ↑ Carduus personata (L.) Jacq.. Info Flora. [dostęp 2014-08-03].