Otidea bufonia

Otidea bufonia
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

workowce

Klasa

kustrzebniaki

Rząd

kustrzebkowce

Rodzina

uchówkowate

Rodzaj

uchówka

Gatunek

Otidea bufonia

Nazwa systematyczna
Otidea bufonia (Pers.) Boud.
Hist. Class. Discom. Eur. (Paris): 52 (1907)
Multimedia w Wikimedia Commons

Otidea bufonia (Pers.) Boud. – gatunek grzybów należący do rodziny uchówkowatych (Otideaceae)[1].

Systematyka i nazewnictwo

[edytuj | edytuj kod]

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Otidea, Otideaceae, Pezizales, Pezizomycetidae, Pezizomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy opisał w 1822 r. Christiaan Hendrik Persoon, nadając mu nazwę Peziza bufonia. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w roku 1907 Jean Louis Émile Boudier[1].

Ma 8 synonimów. Niektóre z nich:

  • Galactinia bufonia (Pers.) Bigeard & H. Guillemin 1913
  • Geopyxis bufonia (Pers.) Sacc. 1889[2].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Owocnik

Apotecja występują gromadnie, rzadko pojedynczo. Mają wysokość 15–45 mm, szerokość 32 mm, początkowo kształt ucha, później rozszerzają się i stają się głęboko miseczkowate, rozdwojone, na krótkim trzonie lub siedzące. Hymenium początkowo pomarańczowobrązowe, czasami oliwkowobrązowe, następnie ciemno pomarańczowobrązowe, w eksykatach szarawobrązowe, lekko fioletowe. Powierzchnia zewnętrzna ciemnobrązowa, czasami blado rdzawobrązowa, fioletowobrązowa lub z oliwkowymi tonami. Są nieco higrofaniczne, po wyschnięciu nieco jaśniejsze. Trzon 5–14 × 7–10 mm. U podstawy miseczka pokryta szeroko stożkowymi lub spłaszczonymi, ciemnobrązowymi brodawkami. Zapach słaby, smak łagodny. U podstawy trzonu gęsta, brązowo-biała lub jasnobrązowa grzybnia[3].

Cechy mikroskopowe

Zarodniki wąsko wrzecionowate, rzadko jajowate, nierównoboczne, z dwoma gutulami, bardzo rzadko z trzecią mała gutulą, gładkie, szkliste do blado żółtawych (12–)13–16,5(–18) × 6 –7,5(–8) µm. Parafizy haczykowate, kilka zakrzywionych, tej samej szerokości lub z nieznacznie powiększonymi wierzchołkami, 3,5–5 (–7) µm szerokości, bez nacięć lub rzadko z wycięciem na spodzie, refrakcyjne, jasno brązowawo żółte. Worki 143–172 × 10–12 µm. Ściana apotecjum o grubości 1–1,3 mm. Subhymenium o grubości 70–100 µm, widoczne jako ciemniejsza strefa, złożona z cylindrycznych lub nabrzmiałych komórek, gęsto ułożonych. Rdzeń o teksturze intricata, grubości 0,5–0,7 mm, zbudowany z grubościennych strzępek o średnicy 3,5–9 µm, szklistych do jasnobrązowych, niektóre pokryte uderzająco ciemnymi, brązowymi plamami. Zewnętrzna warstwa apotecjum o teksturze angularis, grubości 80 –100 µm, zbudowana z cienkościennych, brązowawych komórek o wymiarach 16– 31 × 11–25(–30) µm. Powierzchnia z szeroko stożkowymi brodawkami o wysokości 40–80 µm, uformowana przez obfite, krótkie włosy zawierające od 3–4 prawie kulistych lub wydłużonych komórek, zwężonych w przegrodach, o szerokości 6–11 µm, czasami z galaretowatą otoczką. Wysięki żywiczne obfite, ciemno brązowe, częściowo rozpuszczające się w KOH. Grzybnia podstawy zbudowana ze strzępek o średnicy 3,5–4,5 µm, szklistych do brązowych, z tłustymi, jasnobrązowymi kroplami na powierzchni, czasami krystaliczna i w kształcie pręcika[3].

Gatunki podobne

Otidea bufonia makroskopowo charakteryzuje się miseczkowatymi apotecjami, z ciemnobrązową powierzchnią zewnętrzną i brązową, omszoną podstawą, szczególnie w suszonych okazach. Mikroskopowo ma wąsko wrzecionowate zarodniki i strzępki z prążkowanymi wysiękami żywicznymi w warstwie środkowej. Bardzo podobna jest Otidea mirabilis. Barwa apotecjum u O. bufonia wykazuje dużą zmienność, jeśli występują fioletowe odcienie można pomylić z O. mirabilis[3].

Występowanie i siedlisko

[edytuj | edytuj kod]

Najwięcej stanowisk Otidea bufonia podano w Europie. Poza nią występuje jeszcze w Ameryce Północnej, Środkowej i w Azji[4]. W Polsce M.A. Chmiel w 2006 r. przytoczyła 4 stanowiska[5], w późniejszych latach podano wiele nowych[6].

Grzyb naziemny[5].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2023-09-06] (ang.).
  2. ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2023-09-06] (ang.).
  3. ↑ a b c Ibai Olariaga i inni, A monograph of Otidea (Pyronemataceae, Pezizomycetes), „Persoonia - Molecular Phylogeny and Evolution of Fungi”, 35 (1), s. 206–209, DOI: 10.3767/003158515X688000 [dostęp 2023-09-06] (ang.).
  4. ↑ Występowanie Otidea bufonia na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2023-06-30].
  5. ↑ a b Maria Alicja Chmiel, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów workowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany PAN, 2006, s. 88, ISBN 978-83-89648-46-4.
  6. ↑ Grzyby makroskopijne Polski w literaturze mikologicznej [online], grzyby.pl [dostęp 2023-09-06].