Otola

Otola

wieś
Fragment zabudowy w miejscowości Otola
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Powiat	zawierciański
Gmina	Żarnowiec
Liczba ludności (2022)	395[2]
Strefa numeracyjna	32
Kod pocztowy	42-439[3]
Tablice rejestracyjne	SZA
SIMC	0226023
Położenie na mapie gminy Żarnowiec Otola
Położenie na mapie Polski Otola
Położenie na mapie województwa śląskiego Otola
Położenie na mapie powiatu zawierciańskiego Otola
50°30′45″N 19°47′46″E/50,512500 19,796111[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Szkoła

Otola – wieś w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie zawierciańskim, w gminie Żarnowiec.

Otola położona jest na progu strukturalnym nazywanym Progiem Lelowskim, na terenie niemal płaskim położonym na wysokości od 287 do 320 m n.p.m. Terytorium wsi zajmuje zachodnią część obszaru gminy Żarnowiec, ciągnąc się szerokim pasmem z północy na południe. Otola sąsiaduje z takimi wsiami jak: Jeziorowice i Małoszyce na północy, Brzeziny, Otola Mała i Łany Małe na wschodzie oraz Wola Libertowska na południu, leżącymi na terenie gminy Żarnowiec. Od zachodu Otola graniczy również z wsiami Wierzbica i Dobraków, leżącymi poza granicami gminy.

Główną osią układu jest droga Otola – Jeziorowice, wzdłuż której zlokalizowana jest zabudowa wsi. Na terenie Otoli stoi budynek dawnej Szkoły Podstawowej z lat 50 XX wieku, która nie funkcjonuje od roku 2006 oraz kościół filialny parafii Matki Bożej Częstochowskiej w Dobrakowie pw. Świętej Trójcy z lat 80 XX wieku. Przez miejscowość przepływa niewielka rzeka Żebrówka, dopływ Krztyni. Na terenie wsi Otola działa Jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej wraz z Młodzieżową Drużyną Pożarniczą i Koło Gospodyń Wiejskich.

Nazwa

Nazwę miejscowości w zlatynizowanej staropolskiej formie Hotolya villa wymienia w latach (1470–1480) Jan Długosz w księdze Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis^[4].

Integralne części wsi Otola^[5][6]

SIMC	Nazwa	Rodzaj
0226030	Kowale	część wsi
0226046	Podlasie	część wsi
0226052	Stara Wieś	część wsi

Otola dzielona jest na:

• Otola Kowale – ciągnie się od południowej granicy terytorium wsi po drogę do Otoli Małej na północ,
• Stara Wieś – ciągnie się od drogi do Dobrakowa na południu po granicę z wsią Jeziorowice na północy.

Historia

Pierwszym dowodem na istnienie Otoli jest wydany przez Bolesława Wstydliwego w 1262 roku akt erekcyjny klasztoru Św. Anny w Zawichoście, odnoszący się do roku 1257, w którym jest wspomniana wioska Hotolya. Hotolya jest również wymieniona w Kodeksie Małopolskim, pochodzącym z 1262 roku. Władysław Jagięłło wydał dokument z 1403 roku potwierdzający istnienie Otoli. Jan Długosz również wymienia Otolę w swoich kronikach jako Hotola. Otola zawsze w przeszłości była pod bezpośrednim zarządem starostw i podstarostw żarnowieckich. W 1795 roku w wyniku III Rozbioru Polski Otola dostała się pod zabór pruski. W 1815 roku utworzono Królestwo Polskie, pod którego granice dostała się Otola. Od 1918 roku Otola należała do niepodległej Polski. Od 1919 roku w Otoli funkcjonuje posada sołtysa. W okresie międzywojennym w Otoli potężnie działała straż pożarna. 20 lutego 1928 roku podjęto uchwałę o zawiązaniu straży ogniowej ochotniczej w Otoli. Wieś Otola była podzielona na dzielnice. Do roku 1933 były to: Otola Stara, Otola Kuwole i Dziadówki Otolskie. Na mocy Ustawy Samorządowej z 23 marca 1933 roku Kuwole zostały odłączone od Otoli i stały się samodzielną wsią. Po 1933 roku dzielnicami Otoli były: Otola Stara, Otola Folwark i Dziadówki Otolskie. W latach 1936–1937 na terenie Otoli i Kuwoli miały miejsce potężne pożary, które uszkodziły wiele domów miejscowych chłopów. Dnia 1 września 1939 wsie Otola i Kuwole dostały się pod okupacje niemiecką. W 1945 roku zakończyła się II wojna światowa. Otola i Kowale należą do komunistycznej Polski. W styczniu 1946 roku dochodzi do złączenia wsi Otola Stara, Kowale i Otola Mała. Pod koniec lat pięćdziesiątych Otola Mała stała się samodzielną wsią. W wyniku reformy administracji z 1954 roku Otola wchodzi w skład gromady Jeziorowice. W 1956 roku zlikwidowano posadę sołtysa, a na jego miejsce powstaje etat inkasenta podatkowego. Po dwóch latach, w 1958 roku z powrotem powraca posada sołtysa. W 1962 roku w wyniku przeniesienia siedziby gromady z Jeziorowic Otola staje się siedzibą gromady Otola, w skład której wchodzą wsie: Dobraków, Jeziorowice, Małoszyce, Otola, Podleśna i Wierzbica. Gromada ta zostaje rozwiązana w końcu 1973 r. w wyniku kolejnej reformy administracji.

Folwark królewski

Jan Długosz w Liberum Benum wspomina o folwarku królewskim w Otoli, założonym około 1475 roku. Twór ten przetrwał do roku 1911, a jego obszar biegiem lat stawał się coraz mniejszy. W 1912 roku ostatnia właścicielka wypuściła ziemię dworską w dzierżawę miejscowym chłopom. Do roku 1926 ziemia dworska została całkowicie rozsprzedana.

Sołtysi

Od 1919 roku Otola może posiadać własnego sołtysa. W latach 1933 – 1946 Otola była podzielona na dwie wsie: Otola i Kowale. W związku z tym osobno sprawował urząd sołtys Otoli i sołtys Kowali. W latach 1956 – 1958 zamiast sołtysa wstawiono posadę inkasenta podatkowego. Aktualnym i trzynastym z kolei sołtysem wsi Otola jest Kazimierz Gębka.

SOŁTYSI WSI OTOLA

Imię i nazwisko	Lata kadencji	Uwagi
Franciszek Szczerba	1919 – 1926
Jan Nowak	1927 – 1932
Jan Szczerba	1932 – 1945	Zrezygnował w 1945 roku
Władysław Guździk	1945 – 1945	Zrezygnował w 1945 roku z powodu wypadku.
Stanisław Ciapa	1945 – 1947	Zrezygnował w 1947 roku
Teofil Ligenza	1948 – 1951
Józef Micuła	1951 – 1955
Władysław Żurek	1955 – 1956
Stanisław Odwaga	1956 – 1958	Był inkasentem podatkowym
Stanisław Piąty	1958 – 1960	Aresztowany w 1960 roku.
Stanisław Ciapa	1960 – 1985
Włodzimierz Szczerba	1985 – 1994	Zrezygnował w 1994 roku
Tadeusz Luboń	1994 – 2006
Kazimierz Gębka	2006 – nadal

Na mocy Ustawy Samorządowej z 23 marca 1933 roku Kuwole zostały odłączone od Otoli i stały się samodzielną wsią. W styczniu 1946 połączono wsie Otola Stara, Kuwole i Otola Mała.

SOŁTYSI WSI KOWALE

Imię i nazwisko	Lata kadencji
Stanisław Gumułka	1933 – 1938
Piotr Brożek	1938 – 1943
Piotr Seweryn	1943 – 1946

Gromada w Otoli

W roku 1960 na terenie Otoli została powołana gromada nazywana gromadą w Otoli. Wcześniej była to gromada w Jeziorowicach. Do tej gromady należało sześć wsi: Dobraków, Jeziorowice, Małoszyce, Otola, Podleśna i Wierzbica. Gromada ta została rozwiązana w 1970 roku.

PRZEWODNICZĄCY GROMADY W OTOLI

Imię i Nazwisko	Lata kadencji
Józef Strącała	1960 – 1965
Edward Brzeziński	1965 – 1970

Administracja

W okresie I Rzeczypospolitej

• Od XII wieku do XIV Otola należała do ziemi krakowskiej, dzielnicy senioralnej i starostwa żarnowieckiego
• Od IV wieku do XVI Otola należała do województwa krakowskiego i powiatu żarnowieckiego
• Od XVI wieku do XVIII Otola należała do województwa krakowskiego, powiatu ksiąskiego i dóbr żarnowieckich

W okresie Księstwa Warszawskiego

• W latach 1809–1815 Otola należała do departamentu krakowskiego i obwodu olkuskiego

W okresie Królestwa Polskiego

• W latach 1816–1837 Otola należała do województwa krakowskiego i powiatu pileckiego
• W latach 1837–1841 Otola należała do guberni krakowskiej i obwodu olkuskiego
• W latach 1841–1845 Otola należała do guberni kieleckiej i obwodu olkuskiego
• W latach 1845–1866 Otola należała do guberni radomskiej i obwodu olkuskiego
• W latach 1866–1918 Otola należała do guberni kieleckiej i obwodu olkuskiego

W okresie II Rzeczypospolitej

• W latach 1918–1939 Otola należała do województwa kieleckiego i powiatu olkuskiego
• W latach 1939–1945 Otola należała do dystryktu krakowskiego i powiatu miechowskiego

W okresie Polski Rzeczypospolitej Ludowej

• W latach 1945–1975 Otola należała do województwa krakowskiego, powiatu olkuskiego i gminy żarnowieckiej

W okresie III Rzeczypospolitej (Polski)

• W latach 1975–1998 Otola należała do województwa katowickiego, powiatu olkuskiego i gminy żarnowieckiej

Od roku 1998 Otola należy do województwa śląskiego, powiatu zawierciańskiego i gminy żarnowieckiej

Parafia

• W latach 1508–1581 Otola należała do parafii w Pilicy
• W latach 1581–1815 Otola należała do parafii w Łanach Wielkich
• W latach 1815–1920 Otola należała do parafii w Rokitnie
• W latach 1920–1985 Otola należała do parafii w Łanach Wielkich

Od roku 1985 Otola należy do parafii w Dobrakowie

Zobacz też

• Otola Mała

Przypisy

1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 95836
2. NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-07] .
3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 894 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
4. Joannis Długosz Senioris Canonici Cracoviensis, "Liber Beneficiorum", Aleksander Przezdziecki, Tom II, Kraków 1864, str.210.
5. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
6. GUS. Rejestr TERYT