Ozoroa paniculosa
| |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
Ozoroa paniculosa | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Ozoroa paniculosa (Sond.) R. Fern., A. Fern. Bol. Soc. Brot., Ser. 2, 38: 167. (1965). | |||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
Ozoroa paniculosa – gatunek rośliny z rodziny nanerczowatych (Anacardiaceae). Występuje w Południowej Afryce, Eswatini, Mozambiku, Zimbabwe, Namibii i Angoli[4][3][5]. Zasiedla sawanny i suche zadrzewienia[3][6]. Roślina zimozielona lub półzimozielona. Toleruje przymrozki. Wymaga nasłonecznionych stanowisk o dobrze przepuszczalnej glebie[6]. Do Czerwonej księgi gatunków zagrożonych IUCN wpisana ze statusem gatunku najmniejszej troski (LC)[3].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]
- Pokrój
- Silnie rozgałęziający się krzew osiągający od 0,6 do 3 m wysokości[7] lub niskie drzewo[7][6] osiągające od 3 do 7 m wysokości[6]. Gałęzie są okrągłe na przekroju, rudobrązowo zabarwione, za młodu krótko owłosione lub omszone, później nagie[7][6]. Kora jest szara, z wiekiem pęka, stając się chropowatą[6].
- Liście
- Ulistnienie jest gęste, naprzemianległe do prawie okółkowego[7][6] (trzy liście w okółku[6]). Blaszka liściowa jest cienka do prawie skórzastej, o wymiarach 2–12,5 × 0,6–3,8(5) cm, kształtu podługowatego lub eliptycznego, o wierzchołku tępym lub ściętym, czasem ostrym lub z ostrym wyrostkiem, ku nasadzie słabo zwężona, na brzegu nieco pogrubiona i kędzierzawo powyginana; wierzch liścia jest w całości jedwabiście owłosiony lub z takim owłosieniem tylko na nerwach, spód jest w całości porośnięty krótkim, przylegającym owłosieniem barwy białawej do jasnożółtej. Nerw główny jest z wierzchu wklęsły lub wyniesiony, od spodu zaś silnie uwydatniony. Nerwy boczne są wgłębione z wierzchu i nieco wyniesione na spodzie. Krótki ogonek liściowy osiąga od 0,3 do 1,2 cm długości i bywa od gęsto omszonego do całkiem nagiego[7]. Młode liście są srebrzysto niebieskawozielone, starsze zaś ciemnozielone z wierzchu i srebrzyste na spodzie[6].
- Kwiaty
- Roślina dwupienna[6]. Kwiaty zebrane są w umieszczone osiowo, na końcach pędu, zwykle luźne kwiatostany w formie wiechy o omszonych osi i odgałęzieniach. Działki kielicha są lancetowato-trójkątne, zaostrzone, długości od 2 do 2,25 mm, od zewnątrz omszone. Płatki korony są tępe z zaokrąglonymi i spłaszczonymi wierzchołkami, długości około 3 mm i szerokości około 1,5 mm[7], ubarwione kremowo-biało[6].
- Owoce
- Pestkowce o zwartym, poprzecznie elipsowatym[7] do nerkowatego[6] kształcie, długości dochodzącej do 7 mm i szerokości dochodzącej do 11 mm[7]. Początkowo są mięsiste i jasnozielone, zwykle z rudobrązowym nakrapianiem[6], dojrzewając stają się czarne[7][6] z lekkim połyskiem[7].
Ekologia
[edytuj | edytuj kod]
Jest to roślina wiecznie zielona lub półzimozielona[6]. Rośnie na suchych sawannach i w suchych zadrzewieniach subtropikalnych[3][6], w tym w ekoregionie Niskiego Weldu[6]. Często porasta zbocza wzgórz i skaliste stoki[6].
Roślinę tę zapylają rozmaite owady antofilne, w tym pszczoły, osowate i mrówki, licznie wabione zapachem kwiatów[6].
Spośród dużych roślinożerców na O. paniculosa żerują m.in. słonie afrykańskie i nosorożce czarne[6]. Galasy na jej liściach indukują gąsienice motyla Leucoedemia ingens, dla którego jest jedyną znaną rośliną żywicielską[5]. Żeruje na niej też koliszek Diaphorina zebrana[8]. W okresie od listopada do stycznia zaobserwować można na jej gałęziach krasankowate, które jednak nie wyrządzają jej szkód[6].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-06-27] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-06-27] (ang.).
- ↑ a b c d e Ozoroa paniculosa, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Ozoroa paniculosa (Sond.) R.Fern. & A.Fern.. [w:] Plants of the World [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-06-27].
- ↑ a b M.J. Scoble, C.H. Scholtz. A new, gall-feeding moth (Lyonetiidae: Bucculatricinae) from South Africa with comments on larval habits and phylogenetic relationships. „Systematic Entomology”. 9 (1), s. 83–94, 1984.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u Terence Mabela: Ozoroa paniculosa (Sond.) R.Fern. & A.Fern.. [w:] PlantZAfrica.com [on-line]. South African National Biodiversity Institute. [dostęp 2021-06-27].
- ↑ a b c d e f g h i j Rosette Fernandes, A. Fernandes, Anacardiaceae, [w:] Flora Zambesiaca, A.W. Exell, A. Fernandes, H. Wild (red.), „Flora Zambesiaca”, 2, 2, Kew: Royal Botanic Gardens, 1966, s. 353-653.
- ↑ A.L. Capener. Southern African Psyllidae (Homoptera)-2: Some new species of Diaphorina Löw. „Journal of the Entomological Society of South Africa”. 33 (2), s. 201-226, 1970.