Ołpiny

Ołpiny

wieś
Kościół Najświętszej Maryi Panny Wniebowziętej
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	tarnowski
Gmina	Szerzyny
Liczba ludności (2022)	2219[2]
Strefa numeracyjna	14
Kod pocztowy	38-247[3]
Tablice rejestracyjne	KTA
SIMC	0832338
Położenie na mapie gminy Szerzyny Ołpiny
Położenie na mapie Polski Ołpiny
Położenie na mapie województwa małopolskiego Ołpiny
Położenie na mapie powiatu tarnowskiego Ołpiny
49°48′27″N 21°12′12″E/49,807500 21,203333[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Pozostałości zespołu dworskiego

Cmentarz wojenny nr 34

Figura św. Jana Nepomucena z roku 1823^[4]

Ołpiny – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie tarnowskim, w gminie Szerzyny. Pod względem geograficznym znajduje się na Pogórzu Ciężkowickim w dolinie potoku Olszynka^[5].

Integralne części wsi Ołpiny^[6][7]

0832344	Biedoszyce	część wsi
0832350	Borówka	część wsi
0832367	Nadole Południowe	część wsi
0832373	Nadole Północne	część wsi
0832380	Nagórze Południowe	część wsi
0832396	Nagórze Północne	część wsi
0832404	Podlesie	część wsi
0832410	Sikorówka	część wsi
0832427	Teresin	część wsi

Historia

Miejscowość wzmiankowana w 1288 roku jako własność opactwa benedyktynów tynieckich. W 1349 roku przywilejem Kazimierza Wielkiego wydanym w Bieczu wieś została przeniesiona na prawo niemieckie.
Od końca XVIII wieku centrum wsi, z powodu zwartego osadnictwa żydowskiego przybrało pozór miasteczka, tak też funkcjonowało w austriackim nazewnictwie jako Markt Ołpiny. Jednakże praw miejskich nigdy nie posiadały.
Podczas okupacji hitlerowskiej, w 1941 roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 300 Żydów. W lecie 1942 roku zostali wywiezieni do obozu w Bieczu^[8].

W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Ołpiny. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa tarnowskiego.

Zabytki

Obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego^[9].

• Kościół parafialny pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny;
• kaplica przydrożna pw. św. Michała Archanioła;
• kapliczka pw. św. Matki Bożej;
• kapliczka przydrożna pw. św. Matki Bożej Szkaplerznej;
• kaplica pw. św. Wojciecha Biskupa wraz otaczajacymi ją drzewami;
• cmentarz wojenny nr 34 z I wojny światowej.

Inne

• Pozostałości zespołu dworsko–parkowego
• Synagoga w Ołpinach
• Cmentarz żydowski w Ołpinach
• Cmentarz wojenny nr 35 – Ołpiny

Sport

Funkcjonuje tu klub sportowy LKS Olszynka Ołpiny.

Osoby związane z miejscowością

• Ignacy Solarz (ur. 28 grudnia 1891 w Ołpinach, zm. 1940 w Palmirach) – polski pedagog, działacz ruchu ludowego i spółdzielczego, założyciel Związku Młodzieży Wiejskiej RP i Uniwersytetów Ludowych.
• Ludwik Grzywa (ur. 1 sierpnia 1894 w Ołpinach, zm. 1940 w Charkowie, Piatichatki) – oficer Wojska Polskiego. Żołnierz Legionów.
• Kazimierz Kluz, biskup gdański.

Przypisy

1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 93120
2. NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-07] .
3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 860 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
4. Zabytki – Ołpiny Info – Wszystko czym żyją Ołpiny, „Ołpiny Info – Wszystko czym żyją Ołpiny” [dostęp 2017-12-17] [zarchiwizowane z adresu 2016-10-25]  (pol.).
5. Pogórze Ciężkowickie i Strzyżowskie. Mapa 1:50 000. Kraków: Compass, 2005. ISBN 978-83-7605-211-3. Brak numerów stron w książce
6. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
7. TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
8. Geoffrey P.G.P. Megargee Geoffrey P.G.P. (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945, t. II, part A, s. 548 .
9. Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2024-01-01] .

Linki zewnętrzne

• Historia miejscowości w serwisie gminy Szerzyny
• Ołpiny Górne i Dolne z Rudnikiem, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 525 .
• Ołpiny, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 409 .