Ołtarzew

Ołtarzew

wieś
Gmach główny pallotyńskiego Wyższego Seminarium Duchownego w Ołtarzewie
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Powiat	warszawski zachodni
Gmina	Ożarów Mazowiecki
Liczba ludności (2021)	871[2][3]
Strefa numeracyjna	22
Kod pocztowy	05-850[4]
Tablice rejestracyjne	WZ
SIMC	0005960[5]
Położenie na mapie gminy Ożarów Mazowiecki Ołtarzew
Położenie na mapie Polski Ołtarzew
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Ołtarzew
Położenie na mapie powiatu warszawskiego zachodniego Ołtarzew
52°12′41″N 20°45′40″E/52,211389 20,761111[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Ołtarzew – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie warszawskim zachodnim, w gminie Ożarów Mazowiecki^[5][6].

Historia

Wieś szlachecka Ołtarzewo położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie błońskim ziemi warszawskiej województwa mazowieckiego^[7].

W latach 1954–1961 wieś należała i była siedzibą władz gromady Ołtarzew, po jej zniesieniu w gromadzie Ożarów. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie warszawskim.

Według stanu w 2021 wieś liczyła 871 mieszkańców^[2].

Tablica upamiętniająca Janusza Kusocińskiego

W Ołtarzewie spędził dzieciństwo Janusz Kusociński. Jego ojciec, urzędnik kolejowy, objął tam małe gospodarstwo rolne. W miejscu, gdzie do lat 70. stał drewniany dom rodziny Kusocińskich, postawiono tablicę upamiętniającą ten fakt^[8].

W Ołtarzewie urodził się historyk mediewista Benedykt Zientara, socjolog religii ks. Witold Zdaniewicz oraz Andrzej Kolikowski, ps. Pershing, przywódca gangu pruszkowskiego.

Miejscowość jest siedzibą rzymskokatolickiej parafii Królowej Apostołów^[9].

Na tutejszym cmentarzu spoczywają m.in. Marian Buczek, Szczepan Gracz^[10] i Ewa Milde-Prus.

Dwór

Dwór w Ołtarzewie

Dworek w Ołtarzewie i jego historia związane są z rodziną Ryxów – potomków emigranta pochodzącego z Francji, Franciszka Ryxa. Otrzymał on od króla Stanisława Augusta Poniatowskiego za zasługi tytuł starosty piaseczyńskiego i herb szlachecki „Pierścień”. Jego bratanek, Franciszek Ryx był majorem Wojska Polskiego i dosłużył się podczas Insurekcji Kościuszkowskiej, w 1794 Krzyża „Virtuti Militari”. Wnuk Franciszka, Bronisław Ryx w połowie XIX wieku osiedlił się w Ołtarzewie, przy „trakcie poznańskim”. Podczas Powstania Styczniowego majątek został zniszczony i zarekwirowany przez władze carskie, a wnuk majora zmuszony do 20-letniej emigracji, ponieważ brał udział w powstaniu i Tymczasowym Rządzie Narodowym. W 1906 zniszczony majątek został odkupiony od administracji rosyjskiej przez syna Bronisława – Jerzego. Potomek częściowo odbudowuje dwór, zakłada tutaj park, przenosi tutaj hodowlę zwierzęcą i roślinną. Majątek odradza się i rozkwita jednak nie na długo – w 1915 cofające się wojska rosyjskie ponownie niszczą dworek. Tragedia zostaje dopełniona w 1919, kiedy to podczas obrony Lwowa, jako ochotnik Legii Akademickiej ginie jedyny syn – Andrzej. Pamiątką po nim został rosnący do tej pory dąb, który własnoręcznie zasadził. Córka Jerzego Ryxa, Krystyna wyszła natomiast za mąż za Romana Olędzkiego, z którym miała troje dzieci – Andrzeja, Izabellę i Aleksandrę. Podczas tego małżeństwa majątek odrodził się i rozkwitł. Znany był wówczas z uprawy wielu znakomitych odmian warzyw, owoców, krzewów, drzew i kwiatów. Niestety razem z wybuchem II wojny światowej kończy się idylliczne życie rodzinne, podczas którego małżonkowie brali aktywny udział w życiu politycznym i społecznym, patriotycznie i po katolicku wychowywali swoje dzieci, córki i syn pomimo zamożności rodziców byli angażowani do prac fizycznych i regularnej nauki na plantacjach. Po upadku Warszawy rodzina zostaje poddana inwigilacji a majątek zaborowi przez niemieckie służby okupacyjne. Jako członek Stronnictwa Narodowego, Roman Olędzki pomagał Pallotynom, którzy mieszkali w niedalekim Seminarium a także wspomagał oficerów, którzy opuszczali stolicę. Patriotycznie wychowany syn pełnił rolę łącznika z organizatorami konspiracyjnej Narodowej Organizacji Wojskowej, za co 15 sierpnia 1940 został aresztowany. Zginął w obozie koncentracyjnym Auschwitz. Pomimo nieszczęść, pod pozorem pracy przy warzywach, na terenie majątku zlokalizowany został magazyn broni oddziałów Armii Krajowej oraz baza członków konspiracji. W dworku Siostry Urszulanki organizowały tajne nauczanie dla dzieci z Ołtarzewa i Ożarowa Mazowieckiego. W 1944 z powodu działalności konspiracyjnej rodzina zostaje aresztowana i wywieziona do obozu w Pruszkowie, skąd udaje im się uciec. Kolejne represje rodzinę tę dotykają ze strony władzy ludowej. Majątek zostaje „rozkułaczony”, ziemia orna sprzedana została w 1952. Dawny rolnik skupił się na kształceniu dorastających córek i pracy naukowo-badawczej. Równocześnie do dworku zostają dokwaterowani sublokatorzy, którzy stopniowo dewastują dawny majątek. Zostają tam aż do 2004. Dawni właściciele przenoszą się do Międzylesia a w 2005 dochodzi do pożaru dworku. W 2006, zdewastowany i spalony dwór nabył obecny właściciel, który go odnowił i przywrócił do stanu pierwotnego. Zachowane zostały fragmenty ścian zniszczone przez kule we wrześniu 1939^[11]. Obecnie we dworze znajduje się restauracja.

Ludzie związani z Ołtarzewem‎

 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Ołtarzewem‎.

Zobacz też

• Parafia Królowej Apostołów w Ołtarzewie
• Wyższe Seminarium Duchowne w Ołtarzewie
• Ołtarzew-Kolonia
• Cmentarz w Ołtarzewie

Przypisy

1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 93124
2. Wieś Ołtarzew w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-03-24] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
3. GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
4. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 860 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
5. GUS. Wyszukiwarka TERYT
6. Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
7. Adolf Pawiński, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. 5: Mazowsze, Warszawa 1895, s. 281, Mazowsze w drugiej połowie XVI wieku ; Cz.1, Mapa, plany, Warszawa 1973, k. 4.
8. O Januszu Kusocińskim na portalu Polska Niezwykła. [dostęp 2013-08-19].
9. Strona parafii
10. Włodzimierz A. Gibasiewicz: Lekarze weterynarii ofiary II wojny światowej. Wyd. Bellona Warszawa 2011, s. 137-138. ISBN 978-83-11121-64-5
11. O historii Dworku na blogu dotyczącym zabytków w gminie Ożarów Mazowiecki. [dostęp 2013-08-24].

Linki zewnętrzne

• Ołtarzew, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 526 .

Kontrola autorytatywna (wieś w Polsce):

• VIAF: 247330559