Pagina

Pagina (bieżąca, zwykła) (łac. stronica) – liczba oznaczająca numer stronicy; może być umieszczana u góry (pagina górna) lub u dołu (pagina dolna), pośrodku oraz w układzie lewa – prawa (zazwyczaj po lewej stronie znajduje się na kolumnie parzystej – verso, a po prawej stronie – na kolumnie nieparzystej – recto). Pagina ma za zadanie ułatwić czytelnikowi poruszanie się po tekście publikacji. Wyróżnia się dwa rodzaje paginy:

Paginę zwykłą (paginację), która zawiera tylko numery kolejnych stron publikacji.
Paginę żywą, która zawiera – oprócz numeracji stronic – tekst informujący o zawartości merytorycznej danej części książki, rozdziału, podrozdziału itp.

Dawniej mianem paginy określało się także stronicę, obecnie jednak to znaczenie wyszło z użycia^[1].

Umiejscowienie i styl pagin

Pagina umiejscawiana jest w różnych miejscach na stronicy, w zależności od koncepcji typograficznej publikacji. Może znajdować się na środku kolumny tekstu (układ osiowy) lub z wyrównaniem do jej zewnętrznej krawędzi. Bywa także umieszczana na marginesie zewnętrznym, jeśli jest on wystarczająco szeroki. W układzie asymetrycznym paginy także mają asymetryczne położenie^[2].

Paginy składane są zwykle tym samym krojem pisma co tekst główny lub, jeśli stosowano w książce takie rozróżnienie, krojem, którym złożono tytuły. Stopień pisma dla pagin zazwyczaj jest mniejszy niż dla tekstu głównego. Jeśli jednak publikacja ma charakter informacyjny, a zatem istotne jest szybkie odnajdywanie w niej określonych fragmentów, paginy często mają ten sam stopień pisma co tekst główny lub odrobinę większy. Czasami, gdy paginacja książki ma swój początek na pierwszej stronie tekstu głównego i rozpoczyna się od numeru „1”, do numeracji materiałów wprowadzających (np. przedmowa, wstęp autorski) używa się cyfr rzymskich; najlepiej używać wówczas cyfr minuskułowych. W Polsce jednak ten rodzaj paginacji jest rzadko stosowany^[2].

Pomijanie pagin

Paginy w pewnych sytuacjach są pomijane. Paginy górnej zwykle się nie stosuje, jeżeli blok tekstu nie sięga marginesu górnego (tzw. kolumna spuszczona, np. na początku rozdziału); dolnej – gdy blok tekstu nie kończy się wraz z początkiem marginesu dolnego (tzw. kolumna szpicowa, np. na końcu rozdziału). Niekiedy paginę górną się spuszcza, czyli przenosi na dół kolumny tekstowej – np. gdy w publikacji z górnym układem pagin następuje po sobie wiele stron z materiałami ilustracyjnymi – wówczas pagina dolna pozwala na łatwiejsze poruszanie się po tej części książki^[3]. Pagin nie umieszcza się też zwyczajowo na czwórkach tytułowych, na wakatach oraz na ostatniej kolumnie książki. Mimo braku pagin wszystkie te strony są uwzględniane w łącznej liczbie stron książki^[4].

Zobacz też

Przypisy

↑ pagina. W: Słownik języka polskiego. W. Doroszewski (red.).
↑ ^a ^b M. Mitchell, S. Wightman: Pagina bieżąca i żywa. W: Typografia książki. Podręcznik projektanta. Robert Oleś (red.). Kraków: d2d.pl, 2015, s. 200–201.
↑ Robert Bringhurst: Elementarz stylu w typografii. Kraków: d2d.pl, 2008, s. 439. ISBN 978-83-927308-0-4.
↑ Andrzej Tomaszewski: Architektura książki. Warszawa: Centralny Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Przemysłu Poligraficznego, 2011, s. 88. ISBN 978-83-930699-0-3.

[sjp-1] . W: Słownik języka polskiego. W. Doroszewski (red.).

[Typografia_książki-2] M. Mitchell, S. Wightman: Pagina bieżąca i żywa. W: Typografia książki. Podręcznik projektanta. Robert Oleś (red.). Kraków: d2d.pl, 2015, s. 200–201.

[elementarz-3] Robert Bringhurst: Elementarz stylu w typografii. Kraków: d2d.pl, 2008, s. 439. ISBN 978-83-927308-0-4.

[architektura-4] Andrzej Tomaszewski: Architektura książki. Warszawa: Centralny Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Przemysłu Poligraficznego, 2011, s. 88. ISBN 978-83-930699-0-3.

[1]

[2]

[3]

[4]