Park Ujazdowski w Warszawie

Park Ujazdowski w Warszawie
Zabytek: nr rej. 168/3 z 1 lipca 1965[1]
Ilustracja
Park Ujazdowski
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Miejscowość

Warszawa

Dzielnica

Śródmieście

Powierzchnia

5,7 ha

Data założenia

1893–1896

Projektant

Franciszek Szanior

Położenie na mapie Warszawy
Mapa konturowa Warszawy, w centrum znajduje się punkt z opisem „Park Ujazdowski w Warszawie”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Park Ujazdowski w Warszawie”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Park Ujazdowski w Warszawie”
Ziemia52°13′19″N 21°01′32″E/52,221944 21,025556
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Fragment parku ok. 1925 roku

Park Ujazdowski – zabytkowy park w śródmieściu Warszawy, położony przy Al. Ujazdowskich, między ul. Piękną i placem Na Rozdrożu.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

W XIX wieku w miejscu parku znajdował się niezabudowany i rzadko zadrzewiony teren[2] wykorzystywany do organizowania zabaw ludowych[3][4] oraz jako plac ćwiczeń i rewii wojska[5]. Odbywały się tam również wystawy, m.in. w 1876 rolnicza, a w 1887 – higieniczna[6]. Ponieważ był on niewystarczający dla celów wystawowych, postanowiono część nieruchomości przeznaczyć na park[7]. Jej część wschodnią przekazano Szpitalowi Ujazdowskiemu, natomiast fragment przy placu na Rozdrożu przeznaczono pod budowę cerkwi św. Michała Archanioła[7].

Park został urządzony w latach 1893–1896 staraniem Komitetu Plantacyjnego. Projektantem był Franciszek Szanior[5]. Był parkiem krajobrazowym. Znalazły się tam m.in. staw zaprojektowany przez Williama Heerleina Lindleya z wodą spływającą po granitowych skałach o powierzchni 0,4 ha[8] oraz sztucznie uformowane wzniesienia[5]. Przy budowie mostka po raz pierwszy na terenie Królestwa Polskiego zastosowano betonową konstrukcję przęsła[9]. Park początkowo nie był ogrodzony[10].

W 1913 rosyjski prezydent miasta Aleksander Miller obronił przed zabudową północno-zachodni narożnik parku, w którym planowano wzniesienie Rosyjskiego Domu Ludowego[11].

W parku ustawiono kilka rzeźb. Z uwagi na jego dużą popularność wśród dzieci i młodzieży, odsłonięcie Ewy Edwarda Wittiga spowodowało protesty organizacji dewocyjnych i ożywioną polemikę w prasie[12].

We wrześniu 1939 park był miejscem pochówków osób, które zginęły podczas obrony miasta[13]. W okresie okupacji niemieckiej parkowi nadano niemiecką nazwę Alleepark[14]. Wiosną 1944 zakazano wstępu do niego dla ludności polskiej[15].

W kwietniu 1945 oczyszczony z min park przekazano do użytku mieszkańców[16].

Układ parku zachował się w stanie niezmienionym[8]. W 1965 park został wpisany do rejestru zabytków[1]. W 2002 zakończono jego rewaloryzację[17].

Na terenie parku rosną trzy drzewa – pomniki przyrody: orzech czarny, klon pospolity (odmiana Schwedlera) i dąb szypułkowy[18].

Powierzchnia parku wynosi 5,7 ha[17] (według innego źródła 5,3 ha)[19]. Jest on ogrodzony i zamykany na noc[17].

Obiekty na terenie parku

[edytuj | edytuj kod]

Galeria

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków (księga A) – stan na 30 września 2024 roku. Woj. mazowieckie (Warszawa). [w:] Narodowy Instytut Dziedzictwa [on-line]. nid.pl. s. 28. [dostęp 2025-01-11].
  2. ↑ Stanisław Gieysztor: Moja Warszawa. Warszawa: Muzeum Historyczne m.st. Warszawy, 2010, s. 188. ISBN 978-83-62189-01-4.
  3. ↑ Jan Stanisław Bystroń: Warszawa. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1977, s. 279.
  4. ↑ Jerzy S. Majewski: Warszawa na starych pocztówkach. Warszawa: Agora, 2013, s. 143. ISBN 978-83-268-1238-5.
  5. ↑ a b c d Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 619. ISBN 83-01-08836-2.
  6. ↑ Marian Gajewski: Urządzenia komunalne Warszawy. Zarys historyczny. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1979, s. 326. ISBN 83-06-00089-7.
  7. ↑ a b Stefan Kieniewicz: Warszawa w latach 1795–1914. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1976, s. 210.
  8. ↑ a b Czesław Łaszek: Przyroda Warszawy. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1980, s. 12.
  9. ↑ Robert Marcinkowski: Ilustrowany Atlas Dawnej Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Oliwka, 2013, s. 107. ISBN 978-83-931203-1-4.
  10. ↑ Jacek Wołowski: Moja Warszawa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 246. ISBN 83-01-00062-7.
  11. ↑ Malte Rolf: Rządy imperialne w Kraju Nadwiślańskim. Królestwo Polskie i cesarstwo rosyjskie (1864–1915). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2016, s. 211–212. ISBN 978-83-235-2572-1.
  12. ↑ Jacek Wołowski: Moja Warszawa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 247. ISBN 83-01-00062-7.
  13. ↑ Jacek Wołowski: Moja Warszawa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 247, 257. ISBN 83-01-00062-7.
  14. ↑ Tomasz Szarota: Okupowanej Warszawy dzień powszedni. Studium historyczne. Warszawa: Czytelnik, 2010, s. 49. ISBN 978-83-07-03239-9.
  15. ↑ Tomasz Szarota: Okupowanej Warszawy dzień powszedni. Warszawa: Czytelnik, 2010, s. 38. ISBN 978-83-07-03239-9.
  16. ↑ Kronika wydarzeń w Warszawie 1945−1958. „Warszawskie Kalendarz Ilustrowany 1959”, s. 25, 1958. Wydawnictwo Tygodnika Ilustrowanego „Stolica”. 
  17. ↑ a b c Park Ujazdowski. [w:] Urząd m.st. Warszawy [on-line]. zielona.um.warszawa.pl/. [dostęp 2021-12-27].
  18. ↑ Pomniki przyrody na terenie m.st. Warszawy. Pomniki przyrody na terenie dzielnicy Śródmieście. [w:] Urząd m.st. Warszawy [on-line]. bip.warszawa.pl. [dostęp 2020-04-06].
  19. ↑ Marian Gajewski: Urządzenia komunalne Warszawy. Zarys historyczny. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1979, s. 327. ISBN 83-06-00089-7.
  20. ↑ a b Irena Grzesiuk-Olszewska: Warszawska rzeźba pomnikowa. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003, s. 253. ISBN 83-88973-59-2.
  21. ↑ Ewelina Bartosik, Paweł Chojecki, Maciej Iwański, Emilia Nędzi, Kuba Szreder: Publiczna kolekcja sztuki XXI wieku m.st. Warszawy. Warszawa: Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana, 2012, s. 44.
  22. ↑ Stanisław Ciepłowski: Wpisane w kamień i spiż. Inskrypcje pamiątkowe w Warszawie XVII–XX w.. Warszawa: Argraf, 2004, s. 324. ISBN 83-912463-4-5.
  23. ↑ Anna Pawlikowska-Piechotka: Turystyka i wypoczynek w zabytkowych parkach Warszawy. Gdynia: Wydawnictwo Novae Res, 2009, s. 94. ISBN 978-83-61194-88-0.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]