Penicillium adametzii

Penicillium adametzii

Budowa Penicillium; kolejno od lewej: konidia, fialidy, metule, ramiona, konidiofor
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	workowce
Klasa	Eurotiomycetes
Rząd	kropidlakowce
Rodzina	kropidlakowate
Rodzaj	pędzlak
Gatunek	Penicillium adametzii
Nazwa systematyczna
K.W. Zaleski Bull. Acad. Polon. Sci., Math. et Nat., Sér. B: 507 (1927)

Penicillium adametzii K.W. Zaleski – gatunek grzybów z klasy Eurotiomycetes^[1]. Mikroskopijne grzyby strzępkowe.

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Penicillium, Aspergillaceae, Eurotiales, Eurotiomycetidae, Eurotiomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy opisał go w 1927 roku Karol Zaleski i nadana przez niego nazwa naukowa jest ważna^[1].

Morfologia i rozwój

Kolonie na agarze z roztworem Czapeka rosną dość szybko, osiągając średnicę 4 do 5 cm w ciągu 14 dni w temperaturze pokojowej. Grzybnia w tym czasie tworzy gęsty, wytrzymały filc o grubości około 500 µm, pofałdowany i mniej lub bardziej promieniście pomarszczony w części środkowej, często z wiekiem wyraźnie strefowany, ze strefami zarodników w bladożółtozielonych odcieniach. W obszarach zarodników wytwarzane są zwisające, proste strzępki i wyraźne lejki lub sznury strzępek, albo płożące się, zwisające, a czasami misternie rozgałęzione struktury strzępkowe. Konidiofory wyrastają głównie jako krótkie, prostopadłe gałęzie z pojedynczych strzępek lub sznurów strzępek. Rewers kolonii bezbarwny do pomarańczowożółtego, w odcieniach takich jak oliwkowobrązowy do umbrowego. Wysięku brak lub dość obfity, jasnobursztynowy. Zapachu brak lub nieokreślony^[2]

Kolonie na agarze maltozowym i słodowym rosną nieco szybciej niż na Czapeku, są mniej silnie pomarszczone, bardziej przypominające kłaczki, mają słabsze zarodniki i z większym rozwojem konidiów w obszarach centralnych, a nie brzeżnych. Brak wysięku i kolonie są słabiej zabarwione na rewersie, penicillusy często są mniejsze, ale poza tym podobnie jak na Czapeku; konidia wyglądające na drobne, ale wyraźnie szorstkie^[2].

Konidiofory przeważnie wyrastają jako prostopadłe gałęzie z wystających strzępek lub sznurów strzępek. Są krótkie, zwykle 20 do 30 µm, ale czasami do 50 µm, o średnicy 1,5 do 2 µm. Penicillusy monowertycjalne, rzadko wykazujące jedną lub dwie gałęzie z drugorzędnymi penicyllusami na niższych poziomach, wytwarzające konidia w splątanych łańcuchach o długości do 50 do 100 µm. W okółkach penicillusa jest około 5 do 8 ramion, głównie o wymiarach 5–6,5 µm x 2 µm. Konidia prawie kuliste, o średnicy około 2–2,5 µm, ze ściankami delikatnie ziarnistymi^[2].

Występowanie i siedlisko

W Polsce podano wiele stanowisk Penicillium adametzii w glebie, ryzosferze i na korzeniach i drzew^[3]. Jest to grzyb glebowy, często najliczniejszy w glebie leśnej. W północno-zachodniej Polsce, w glebie 4−letniej brzozy brodawkowatej, buka zwyczajnego, czeremchy amerykańskiej, dębu bezszypułkowego, modrzewia europejskiego stanowił 30−71%, a w przypadku 30−letniej sosny zwyczajnej 48% populacji wszystkich grzybów^[4]. Uważano, że sporządzane z niego preparaty hamują rozwój grzybów pasożytniczych, które w szkółkach drzew wywołują zgorzel siewek, powodując duże szkody gospodarcze. Przeprowadzone przez polskich naukowców badania wykazały jednak nieskuteczność preparatów Penicillium adametzii w zwalczaniu tej choroby^[4].

Przypisy

1. Index Fungorum [online] [dostęp 2020-10-17]  (ang.).
2. K.B.K.B. Raper K.B.K.B., C.C. Thom C.C., A manual of the Penicilliadata=1949 [online], Mycobak, s. 1–878 [dostęp 2024-12-16] .
3. WiesławW. Mułenko WiesławW., TomaszT. Majewski TomaszT., MałgorzataM. Ruszkiewicz-Michalska MałgorzataM., Wstępna lista grzybów mikroskopijnych Polski, Kraków: W. Szafer. Institute of Botany, PAN, 2008, s. 441, ISBN 978-83-89648-75-4 .
4. LidiaL. Szwajkowska-Michałek LidiaL., HannaH. Kwaśna HannaH., JuliuszJ. Perkowski JuliuszJ., Czy Penicillium adametzii może ograniczyć pasożytniczą zgorzel siewek sosny zwyczajnej?, „Sylwan”, 155 (1), 2011, 46−62 .