Perły jaskiniowe

Perły jaskiniowe

Perły jaskiniowe – rodzaj pizoidów, będących formami krasu podziemnego, powstającymi na dnie jaskini w zagłębieniach wypełnionych wodą pozostającą w ruchu.

Luźno spoczywające na dnie zagłębienia wodnego w jaskini ziarna obtaczane są przez wytrącony węglan wapnia, w wyniku czego tworzą się wapienne kulki o różnej średnicy, których powierzchnia jest chropowata – pizoidy. Natomiast przy burzliwych ruchach wód jeziorka powstają podobne do pizoidów perły o powierzchni gładkiej i często błyszczącej.

Wielkość pereł jaskiniowych jest różna. Najczęściej spotykane nie przekraczają wielkości ziarna grochu, większe sięgają wymiarów owocu wiśni. W jaskini Cueva del Amistad na Kubie, na górnym, całkiem suchym piętrze jaskini, znaleziono perły których rozmiary dochodziły do wielkości pomarańczy[1].

Materiał stanowiący ośrodek koncentracji może być różny, np. ziarna piasku lub okruchy wapienne. W kubańskiej jaskini Cueva del Pirata znaleziono perły, w których jądrem koncentracji były muszle ślimaków słodkowodnych[1].

Wokół pereł jaskiniowych przez długi czas narastała swoista legenda. Jeszcze w połowie XX w. powszechne było przekonanie, że są one wyjątkową rzadkością. Znany francuski speleolog Norbert Casteret pisał, iż zobaczył je po raz pierwszy po wielu latach bezskutecznych poszukiwań[2]. Każda informacja o odkryciu pereł jaskiniowych była pilnie notowana. Jeszcze w 1961 r. pisano, iż wiadomość o odkryciu w jednej z jaskiń Kaukazu około 30 pereł wywoływała sensację wśród speleologów[3]. Obecnie wiemy, że są to dość często spotykane twory przyrody, występujące również w niektórych jaskiniach polskich.

Występowanie w Polsce

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c Burchard Przemysław: Perły jaskiniowe, w: "Poznaj Świat" R. X, nr 6 (115), czerwiec 1962, s. 17-18
  2. ↑ Casteret Norbert: Trente ans sous terre, wyd. Perrin, 1954
  3. ↑ B.S.: Perły jaskiniowe, w: "Poznaj Świat" R. IX, nr 11 (108), listopad 1961, s. 42
  4. ↑ Artur Szałkowski: Cenne odkrycie w Wałbrzychu - perły na zamku Książ. polskatimes.pl, 2016-12-25. [dostęp 2016-12-26]. (pol.).
  5. ↑ Jacek Żeglicki: O budowie geologicznej, rudach i minerałach rejonu Tarnowskich Gór, Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Tarnogórskiej 1996, s. 29-30.