Petrosedum
.jpg) Rozchodnik ościsty | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
Petrosedum |
| Nazwa systematyczna | |
| Petrosedum Grulich Preslia 56: 39 (1984)[3] | |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
P. reflexum (Linnaeus) V. Grulich[4] | |
Petrosedum Grulich – rodzaj roślin z rodziny gruboszowatych (Crassulaceae). Obejmuje 14 gatunków[3]. Występują one w regionie śródziemnomorskim oraz Europie Zachodniej i Środkowej[3][5]. Niektóre gatunki z tego rodzaju uprawiane są jako ozdobne[6][7].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]
- Pokrój
- Nagie lub ogruczolone w obrębie kwiatostanu byliny, z pędami wegetatywnymi płożącymi się i korzeniącymi lub podnoszącymi się. Pędy kwiatonośne prosto wzniesione osiągają od 15 do 60 cm wysokości, u podstawy drewnieją[5].
- Liście
- Skrętoległe, siedzące, nagie, równowąskie, wałeczkowate lub spłaszczone, na szczycie zaostrzone, czasem ościste[5].
- Kwiaty
- Zebrane w kwiatostan wierzchotkowaty złożony z wielu (4–10) lub rzadziej tylko pojedynczych gałązek, w fazie kwitnienia wzniesionych lub przewisających. Kwiaty są krótkoszypułkowe, często wsparte przysadkami, promieniste i obupłciowe. Okwiat złożony jest zwykle z 6–7 listków barwy żółtej lub białawej. Zalążnia wpół dolna, zrośnięta w dole z owocolistków tej samej liczby co listki okwiatu, z wydłużonymi szyjkami[5].
- Owoce
- Wydłużone, wąskie, wzniesione mieszki tworzące owoc zbiorowy[5].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]- Pozycja systematyczna i pochodzenie
Rodzaj z podrodziny Sempervivoideae z rodziny gruboszowatych Crassulaceae[8]. Gatunki tu zaliczane były tradycyjnie włączane do rodzaju rozchodnik Sedum w randze sekcji Acutifolia Haworth lub serii Rupestria Berger in Engler et Prantl. Jako osobny rodzaj opisane zostały po raz pierwszy przez Vita Grulicha w 1984[5]. Późniejsze analizy filogenetyczne potwierdziły odrębność taksonomiczną i monofiletyzm tego taksonu. Tworzy on jeden z 5 głównych kladów w obrębie podrodziny Sempervivoideae wspólnie z gatunkiem Sedum nanum, tworzącym względem tego rodzaju grupę siostrzaną. Niejasna jest pozycja tego kladu – w różnych analizach sytuowany jest albo blisko pozycji bazalnej w podrodzinie, poprzedzony tylko kladem Telephium, albo jako siostrzany względem kladu Aeonium[8]. Grupa koronna rodzaju miała ostatniego wspólnego przodka żyjącego z największym prawdopodobieństwem około 31,93 miliona lat temu. Ostatni wspólny przodek z grupą Aeonium żył około 56,49 miliona lat temu, tj. jeszcze w paleocenie, kiedy nastąpiło stosunkowo szybkie zróżnicowanie ewolucyjne w obrębie gruboszowatych, zachodzące prawdopodobnie na archipelagach Tetydy i Paratetydy[8].
W obrębie rodzaju częste jest powstawanie poliploidów, zarówno autoploidów, jak i poliploidalnych mieszańców[5].
- Petrosedum × affomarcoi (L.Gallo & Afferni) Afferni
- Petrosedum albescens Afferni
- Petrosedum amplexicaule (DC.) Velayos
- Petrosedum × bellardii L.Gallo
- Petrosedum × brevierei (Chass. ex L.Gallo) Afferni
- Petrosedum dianium (O.Bolòs) Afferni
- Petrosedum × elaverinum (L.Gallo & J.-M.Tison) L.Gallo
- Petrosedum erectum ('t Hart) Grulich
- Petrosedum × estrelae Gideon F.Sm. & R.Stephenson
- Petrosedum forsterianum (Sm.) Grulich – rozchodnik Forstera
- Petrosedum × henkii (L.Gallo) Afferni
- Petrosedum × hommelsii ('t Hart) Niederle
- Petrosedum × lorenzoi (Niederle) Niederle
- Petrosedum × luteolum (Chaboiss.) Grulich
- Petrosedum montanum (Songeon & E.P.Perrier) Grulich – rozchodnik skalny
- Petrosedum monteferraticum Niederle
- Petrosedum ochroleucum (Chaix) Niederle – rozchodnik żółtawy
- Petrosedum orientale ('t Hart) Grulich
- Petrosedum × pascalianum (L.Gallo) Afferni
- Petrosedum pruinatum (Link ex Brot.) Grulich – rozchodnik oszroniony
- Petrosedum rupestre (L.) P.V.Heath – rozchodnik ościsty
- Petrosedum sediforme (Jacq.) Grulich – rozchodnik nicejski
- Petrosedum subulatum (C.A.Mey.) Afferni
- Petrosedum tenuifolium (Sm.) Grulich
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2023-02-12] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2023-02-12] (ang.).
- ↑ a b c d Petrosedum Grulich, [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-02-12].
- ↑ Petrosedum V. Grulich, [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [online], Smithsonian Institution [dostęp 2023-02-12].
- ↑ a b c d e f g Vit Grulich, Generic division of Sedoideae in Europe and the adjacent regions, „Preslia”, 56, 1984, s. 29-45 [dostęp 2023-02-12].
- ↑ Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
- ↑ a b Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 163-164. ISBN 978-83-925110-5-2.
- ↑ a b c Thibaud F.E. Messerschmid i inni, Linnaeus's folly – phylogeny, evolution and classification of Sedum (Crassulaceae) and Crassulaceae subfamily Sempervivoideae, „Taxon”, 69 (5), 2020, s. 892-926, DOI: 10.1002/tax.12316 [dostęp 2023-02-12].