Phragmidium violaceum

*Phragmidium violaceum*
	; Uredinia na liściu jeżyny
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	rdze
Rząd	rdzowce
Rodzina	Phragmidiaceae
Rodzaj	członik
Gatunek	Phragmidium violaceum
	Nazwa systematyczna
	Phragmidium violaceum (Schultz) G. Winter; Hedwigia 19: 54 (1880)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Phragmidium violaceum (Schultz) G. Winter – gatunek grzybów z rodziny Phragmidiaceae^[1]. Pasożytuje na jeżynach wywołując u nich chorobę o nazwie rdza jeżyny^[2].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Phragmidium, Phragmidiaceae, Pucciniales, Incertae sedis, Pucciniomycetes, Pucciniomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1806 r. Karl Schultz nadając mu nazwę Puccinia violacea. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1880 r. Heinrich Georg Winter^[1].

Synonimy^[3].

Lecythea ruborum Lév. 1847
Puccinia violacea Schultz 1806

Morfologia

Ecja pomarańczowe, pylące. Powstają na dolnej stronie liści i na pędach. Na górnej stronie liści nad skupiskiem ecjów tworzą się duże żółte lub brązowawe plamy z fioletowym obrzeżem. Pojedyncze ecjum ma okrągły kształt i średnicę 1 mm. Ecjospory kuliste lub elipsoidalne, o rozmiarach 19–35 μm i bezbarwnej ścianie pokrytej kolcami. Kolce mają wysokość 1–1,5 μm, grubość 3–3,5 μm i wyrastają w odległości 2,5–5 μm od siebie. Pory rostkowe rozproszone, słabo widoczne^[4].

Pomarańczowe uredinia powstają na dolnej stronie liści, pod tymi samymi plamami, pod którymi powstawały ecja. Urediniospory szeroko elipsoidalne do jajowatych, o rozmiarach 22–32 × 19–24 μm. Mają bezbarwne ściany pokryte kolcami o wysokości 0,75 μm i grubości 2,5–3,5 μm, wyrastającymi w odległości 3–5 μm. Pory rostkowe niewyraźne. Wstawki zgrubiałe, główkowate, podwinięte, o długości 50–70 μm^[4].

Telia podobne do urediniów, ale czarne. Mają średnicę do 2 mm. Teliospory cylindryczne, lekko zwężone na przegrodach, lub bez zwężeń, zaokrąglone na wierzchołku i zazwyczaj zwieńczone zaokrąglonym brodawkami o długości 1–9 μm i szerokości 6–9 μm. Są 3–5-komórkowe. Najmniejsza 3-komórkowa teliospora ma rozmiary (58–) 63–70 (–75) × (30–) 32–38 (–40) μm, 4-komórkowa (79–) 82–90 (–100) × (32–) 33–38 (–40) μm, 5-komórkowa (101–) 103–111 (–115) × (30–) 31–38 (–40) μm. Ściany ciemnobrązowe, o grubości 5–7 μm. W każdej komórce znajdują się 2–4 pory rostkowe. Teliospory umieszczone na trzonkach o długości 95–150 μm z rozszerzeniem o szerokości 12–19 μm^[4].

Zarodniki płciowe (bazydiospory) powstają na podstawkach na opadłych liściach jeżyn. W klimacie Polski ich rozwój odbywa się zimą i wiosną^[5].

Pyknidia rozwijają się na liściach, stłoczone w środku plam, pod skórką liści. Mają wysokość 30–40 μm^[4].

Występowanie i siedlisko

Gatunek powszechnie występujący w całej Europie i na Bliskim Wschodzie. Odnotowano jego występowanie także w Chinach, Maroku, Republice Południowej Afryki oraz w USA^[4]. W polskim piśmiennictwie naukowym podano liczne jego stanowiska^[6].

Pasożyt obligatoryjny, jednodomowy i pełnocyklowy^[4]. Znaczy to, że może się rozwijać tylko na żywych organizmach, jego rozwój odbywa się na jednym tylko żywicielu, i w trakcie tego rozwoju wytwarza wszystkie 5 właściwych dla rdzy rodzajów zarodników^[5]. Pasożytuje na jeżynie uprawnej^[2], a także na licznych gatunkach dziko rosnących jeżyn (Rubus). W polskim piśmiennictwie naukowym zanotowano występowanie na następujących gatunkach: Rubus bifrons, Rubus fruticosus, Rubus glandulosus, Rubus grabovskii, Rubus gracilis, Rubus montanus, Rubus plicatus, Rubus radula, Rubus sanctus, Rubus sulcatus, Rubus wimmerianus^[6].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Index Fungorum [online] [dostęp 2016-10-06] (ang.).
↑ ^a ^b A. Bielenin, B. Meszka. Choroby krzewów owocowych, Kraków 2009, s. 60–62
↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2016-10-05] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Phragmidium violaceum. [dostęp 2016-10-06].
↑ ^a ^b SelimS. Kryczyński SelimS., ZbigniewZ. Weber ZbigniewZ. (red.), Fitopatologia, t. 1. Podstawy fitopatologii, Poznań: Powszechne Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 2010, ISBN 978-83-09-01063-0 .
↑ ^a ^b Wiesław Mułenko, Tomasz Majewski, Małgorzata Ruszkiewicz-Michalska, A preliminary checklist of micromycetes in Poland. Wstępna lista grzybów mikroskopijnych Polski, Kraków: W. Szafer. Institute of Botany, PAN, 2008, ISBN 978-83-89648-75-4

[if-1] Index Fungorum [online] [dostęp 2016-10-06] (ang.).

[bielenin-2] A. Bielenin, B. Meszka. Choroby krzewów owocowych, Kraków 2009, s. 60–62

[sf-3] Species Fungorum [online] [dostęp 2016-10-05] (ang.).

[mycobank-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Phragmidium violaceum. [dostęp 2016-10-06].

[fito-5] SelimS. Kryczyński SelimS., ZbigniewZ. Weber ZbigniewZ. (red.), Fitopatologia, t. 1. Podstawy fitopatologii, Poznań: Powszechne Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 2010, ISBN 978-83-09-01063-0 .

[mikro-6] Wiesław Mułenko, Tomasz Majewski, Małgorzata Ruszkiewicz-Michalska, A preliminary checklist of micromycetes in Poland. Wstępna lista grzybów mikroskopijnych Polski, Kraków: W. Szafer. Institute of Botany, PAN, 2008, ISBN 978-83-89648-75-4

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]