Phuwiangosaurus

*Phuwiangosaurus*
	; Kość udowa
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	zauropsydy
Podgromada	diapsydy
Nadrząd	dinozaury
Rząd	dinozaury gadziomiedniczne
Podrząd	zauropodomorfy
Infrarząd	zauropody
(bez rangi)	Titanosauriformes
Rodzaj	Phuwiangosaurus; Martin, Buffetaut & Suteethorn, 1994
Gatunki
	P. sirindhornae Martin et al., 1994;
	P. sirindhornae Martin et al., 1994;
	Systematyka w Wikispecies

Phuwiangosaurus – rodzaj zauropoda z grupy Titanosauriformes żyjącego we wczesnej kredzie na terenach współczesnej Azji. Został opisany w 1994 roku przez Valérie Martin i współpracowników w oparciu o niekompletny szkielet pozaczaszkowy odkryty w dolnokredowej formacji Sao Khua w Phu Wiang w północno-wschodniej Tajlandii^[1]. Holotyp jest kompletny w zaledwie 10%, jednak w 1993 roku na tym samym stanowisku odnaleziono dwa kolejne kręgi, które prawdopodobnie należą do tego samego osobnika, co holotyp^[2]. W innych lokalizacjach w formacji Sao Khua odkryto wiele innych szczątków Phuwiangosaurus^[3], w tym m.in. bardzo dobrze zachowany, kompletny w około 60% szkielet osobnika młodocianego obejmujący również szczątki czaszki, niewystępujące u holotypu^[4].

Liczne odkryte skamieniałości pozwoliły na zrekonstruowanie schematu wzrostu Phuwiangosaurus. Analizy histologiczne kości długich sugerują, że młode zauropody rosły bardzo szybko do osiągnięcia 1/4 lub 1/3 maksymalnych rozmiarów. Później tempo wzrostu spadało, jednak wciąż było stosunkowo wysokie do momentu osiągnięcia dojrzałości płciowej. Ustalenie, kiedy zwierzę dojrzewało płciowo, nie jest możliwe, gdyż ślady wzrostu występują jedynie w korze zewnętrznej. Na podstawie analiz histologicznych przeprowadzonych na innych zauropodach szacuje się, że następowało to pomiędzy 10. a 15. rokiem życia lub jeszcze wcześniej. Dojrzałe płciowo osobniki wciąż rosły – szacowana maksymalna długość kości udowej wynosi około 140 cm. Hipotezę tę wspiera fakt, że największa z przebadanych kości mierzyła 110 cm długości i nie wykazuje śladów zatrzymania wzrostu, co sugeruje, że należała do osobnika, który nie osiągnął maksymalnych rozmiarów^[5]. Dorosły Phuwiangosaurus był średniej wielkości zauropodem – prawdopodobnie mierzył około 15–20 m długości^[3]^[4].

Wielu autorów uznawało Phuwiangosaurus za bazalnego tytanozaura bardziej zaawansowanego niż brachiozaur, lecz mniej niż malawizaur^[6]^[4]. Pod względem morfologii czaszki i zębów Phuwiangosaurus jest podobny do nemegtozaura^[3]^[4], dlatego sugerowano jego przynależność do rodziny Nemegtosauridae^[3]. Jedyna przeprowadzona dotąd analiza kladystyczna uwzględniająca nowy materiał kopalny Phuwiangosaurus sugeruje jednak, że rodzaj ten jest bazalnym przedstawicielem kladu Titanosauriformes^[2].

Przypisy

↑ Valérie Martin, Éric Buffetaut, Varavudh Suteethorn. A new genus of sauropod dinosaur from the Sao Khua formation (Late Jurassic or Early Cretaceous) of northeastern Thailand. „Comptes rendus de l'Académie des sciences. Série 2. Sciences de la terre et des planètes”. 319 (9), s. 1085–1092, 1994. (ang. • fr.).
↑ ^a ^b Suravech Suteethorn, Jean Le Loeuff, Éric Buffetaut, Varavudh Suteethorn. Description of topotypes of Phuwiangosaurus sirindhornae, a sauropod from the Sao Khua Formation (Early Cretaceous) of Thailand, and their phylogenetic implications. „Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie – Abhandlungen”. 256 (1), s. 109–121, 2010. DOI: 10.1127/0077-7749/2010/0036. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Valérie Martin, Varavudh Suteethorn, Éric Buffetaut. Description of the type and referred material of Phuwiangosaurus sirindhornae Martin, Buffetaut et Suteethorn, 1994, a sauropod from the Lower Cretaceous of Thailand. „Oryctos”. 2, s. 39–91, 1999. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d S. Suteethorn, J. Le Loeuff, É. Buffetaut, V. Suteethorn, C. Talubmook, C. Chonglakmani: A new skeleton of Phuwiangosaurus sirindhornae (Dinosauria, Sauropoda) from NE Thailand. W: É. Buffetaut, G. Cuny, J. Le Loeuff, V. Suteethorn (red.): Late Palaeozoic and Mesozoic Ecosystems in SE Asia. The Geological Society, London, Special Publications, 315, 2009, s. 189–215. ISBN 978-1-86239-275-5. (ang.).
↑ Nicole Klein, Martin Sander, Varavudh Suteethorn: Bone histology and its implications for the life history and growth of the Early Cretaceous titanosaur Phuwiangosaurus sirindhornae. W: É. Buffetaut, G. Cuny, J. Le Loeuff, V. Suteethorn (red.): Late Palaeozoic and Mesozoic Ecosystems in SE Asia. The Geological Society, London, Special Publications, 315, 2009, s. 217–228. ISBN 978-1-86239-275-5. (ang.).
↑ Paul Upchurch, Paul M. Barrett, Peter Dodson: Sauropoda. W: David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): The Dinosauria. Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press, 2004, s. 259–322. ISBN 0-520-24209-2.

Linki zewnętrzne

Phuwiangosaurus na dinoruss.com. web.me.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-09-22)]. (ang.)

[VBS94-1] Valérie Martin, Éric Buffetaut, Varavudh Suteethorn. A new genus of sauropod dinosaur from the Sao Khua formation (Late Jurassic or Early Cretaceous) of northeastern Thailand. „Comptes rendus de l'Académie des sciences. Série 2. Sciences de la terre et des planètes”. 319 (9), s. 1085–1092, 1994. (ang. • fr.).

[topotypy-2] Suravech Suteethorn, Jean Le Loeuff, Éric Buffetaut, Varavudh Suteethorn. Description of topotypes of Phuwiangosaurus sirindhornae, a sauropod from the Sao Khua Formation (Early Cretaceous) of Thailand, and their phylogenetic implications. „Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie – Abhandlungen”. 256 (1), s. 109–121, 2010. DOI: 10.1127/0077-7749/2010/0036. (ang.).

[oryctos-3] Valérie Martin, Varavudh Suteethorn, Éric Buffetaut. Description of the type and referred material of Phuwiangosaurus sirindhornae Martin, Buffetaut et Suteethorn, 1994, a sauropod from the Lower Cretaceous of Thailand. „Oryctos”. 2, s. 39–91, 1999. (ang.).

[newskeleton-4] S. Suteethorn, J. Le Loeuff, É. Buffetaut, V. Suteethorn, C. Talubmook, C. Chonglakmani: A new skeleton of Phuwiangosaurus sirindhornae (Dinosauria, Sauropoda) from NE Thailand. W: É. Buffetaut, G. Cuny, J. Le Loeuff, V. Suteethorn (red.): Late Palaeozoic and Mesozoic Ecosystems in SE Asia. The Geological Society, London, Special Publications, 315, 2009, s. 189–215. ISBN 978-1-86239-275-5. (ang.).

[histologia-5] Nicole Klein, Martin Sander, Varavudh Suteethorn: Bone histology and its implications for the life history and growth of the Early Cretaceous titanosaur Phuwiangosaurus sirindhornae. W: É. Buffetaut, G. Cuny, J. Le Loeuff, V. Suteethorn (red.): Late Palaeozoic and Mesozoic Ecosystems in SE Asia. The Geological Society, London, Special Publications, 315, 2009, s. 217–228. ISBN 978-1-86239-275-5. (ang.).

[Dinosauria2-6] Paul Upchurch, Paul M. Barrett, Peter Dodson: Sauropoda. W: David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): The Dinosauria. Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press, 2004, s. 259–322. ISBN 0-520-24209-2.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

Infrarzędy dinozaurów	ankylozaury ceratopsy ceratozaury ornitopody pachycefalozaury prozauropody stegozaury tetanury zauropody
Era dinozaurów	era mezozoiczna trias wymieranie triasowe jura kreda wymieranie kredowe
Dyscypliny powiązane	biologia paleontologia paleobotanika geologia ewolucja