Piasek Wielki
| wieś | |
 Piasek Wielki, kościół katolicki | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
41 |
| Kod pocztowy |
28-136[4] |
| Tablice rejestracyjne |
TBU |
| SIMC |
0256231[5] |
Położenie na mapie gminy Nowy Korczyn  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego  | |
Położenie na mapie powiatu buskiego  | |
 50°22′04″N 20°47′31″E/50,367778 20,791944[1]
| |
Piasek Wielki – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie buskim, w gminie Nowy Korczyn[5][6].
W latach 1954–1959 wieś była siedzibą gromady Piasek Wielki, po jej zniesieniu w gromadzie Olganów. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kieleckiego.
Historia
[edytuj | edytuj kod]
W XV w. wieś była własnością rodu Melsztyńskich. W 1439 r. miała tu miejsce koncentracja wojsk husyckiej konfederacji Spytka z Melsztyna. Konfederaci wyruszyli w kierunku Nowego Korczyna, gdzie przebywał w tym czasie przeciwnik Spytka, biskup Zbigniew Oleśnicki. Oddziały husyckie zostały jednak pokonane w bitwie pod Grotnikami[7].
W latach 1563–1573 miejscowość związana z działalnością Braci Polskich[8].
W latach 30. XX w. w Piasku dochodziło do rozruchów chłopskich. 7 lutego 1933 r. mieszkańcy wsi odparli atak urzędników skarbowych i policji, którzy przybyli z zamiarem zajęcia „czego się da” na poczet niezapłaconych podatków. 3 września 1933 r. na wiecu z okazji dożynek, w którym uczestniczył Wincenty Witos, zgromadziło się ok. 10 tys. osób. Doszło do wystąpień antyrządowych. Podczas rozruchów jeden z rolników ze wsi Młyny zginął, a kilku innych zostało rannych[9].
W czasie kampanii wrześniowej w 1939 r. Piasek Wielki znalazł się na trasie przemarszu wycofującej się Armii „Kraków”. We wsi kwaterował wówczas 5 Pułk Strzelców Konnych, dowodzony przez płk Kazimierza Kosiarskiego.
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]- Kościół pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej wybudowany ok. 1340 r. i przebudowany w XIX wieku; w latach 1558–1590 pełnił funkcję zboru najpierw kalwińskiego, a później ariańskiego, oddany kościołowi katolickiemu i konsekrowany ponownie w 1595 r.; w latach 1898–1902 kościół, który w XIX w. popadł w ruinę, odnowiono i przebudowano w stylu neogotyckim. Świątynia składa się z jednej nawy oraz węższego i niższego od niej, wielobocznie zamkniętego prezbiterium; z prezbiterium do zakrystii prowadzi gotycko-renesansowy portal z herbami Jastrzębiec i Warnia – dziedzica Piasku, Mikołaja Gnoińskiego; wyposażenie kościoła pochodzi z XIX w.; ołtarz główny przeniesiono z kieleckiej świątyni św. Wojciecha. W 1956 r. kościół został wpisany do rejestru zabytków nieruchomych (nr rej.: A.55 z 22.12.1956 i z 22.06.1967)[10].
- Cmentarz parafialny (nr rej.: A.56 z 9.08.1992)[10].
Związani z miejscowością
[edytuj | edytuj kod]- Józef Grudzień – polski bokser, mistrz i wicemistrz olimpijski.
- Spytko z Melsztyna – przywódca husytów polskich i organizator konfederacji korczyńskiej[11].
- Edward Kokoszka – polski piłkarz, trener oraz działacz piłkarski. Urodził się 24 sierpnia 1951 r. w Piasku Wielkim[12][13].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 99270
- ↑ Wieś Piasek Wielki w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2022-02-19], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 915 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Jan Wiśniewski, Historyczny opis kościołów, zabytków i pamiątek w stopnickiem. Kielce 2000, s. 196
- ↑ Józef Szymański, Szlakiem Braci Polskich. Przewodnik turystyczny po Kielecczyźnie., Kielce 1962, s.152
- ↑ Stanisław Giza. Kalendarz wydarzeń historii ruchu ludowego 1895-1965. Warszawa 1967, s. 120.
- ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 3 [dostęp 2015-10-09].
- ↑ Jan Długosz, Roczniki, czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego, księga XII, s.572
- ↑ JasNet.pl – Jastrzębski Portal Informacyjny [online], jasnet.pl [dostęp 2019-05-31] [zarchiwizowane z adresu 2014-07-12] (pol.).
- ↑ JASPedia [online], jaspedia.eu [dostęp 2019-05-31] [zarchiwizowane z adresu 2019-05-29] (pol.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Michał Jurecki, Grzegorz Matyja, Ponidzie. W świętokrzyskim stepie, Kraków: „Bezdroża”, 2004, ISBN 83-89676-16-8, OCLC 830623047.
- Maria i Przemysław Plichowie, "Ponidzie. Szlaki turystyczne", Warszawa 1985
- Władysław Steblik, Armia "Kraków" 1939, wyd. II, Warszawa 1989.
- Kalendarz świętokrzyski 2005. Z dnia na dzień przez stulecia. Kielce 2004.
