Pijnackeria

Pijnackeria
Scali, 2009
Ilustracja
Pijnackeria masettii
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Rząd

straszyki

Podrząd

Verophasmatodea

Rodzina

Diapheromeridae

Podrodzina

Pachymorphinae

Plemię

Gratidiini

Rodzaj

Pijnackeria

Typ nomenklatoryczny

Bacillus hispanicus Bolívar, 1878

Pijnackeria – rodzaj straszyków z rodziny Diapheromeridae i podrodziny Pachymorphinae. Zasiedla południowo-zachodnią część Europy. Obejmuje 7 opisanych gatunków, w tym jeden wymarły na przełomie XX i XXI wieku z powodu wycinki krzewów.

Taksonomia

[edytuj | edytuj kod]

Pierwszy gatunek z tego rodzaju opisany został w 1878 roku przez Ignacia Bolívara jako Bacillus hispanicus[1]. W nowym rodzaju Leptynia umieścił go w 1890 roku P.J. Pantel[2]. Pod koniec XX wieku różne publikacje zaczęły rozpoznawać w L. hispanica kompleks gatunków bliźniaczych, nadając poszczególnym jej populacjom oznaczenia literowe[3][4]. Rangę rodzaju pod nazwą Pijnackeria nadał owemu kompleksowi Valerio Scali w 2009 roku. Nazwę rodzajową nadano na cześć Laasa Piera Pijnackera, badacza straszyków z Uniwersytetu w Groningen[3]. W 2013 roku Valerio Scali, Liliana Milani i Marco Passamonti na podstawie danych z zakresu genetyki, cytologii, morfologii i biogeografii wydzieli z P. hispanicus pięć innych gatunków. Siódmy gatunek opisali w 2015 roku Pablo Valero i Antonio Ortiz[5]. W sumie do rodzaju tego należą[1]:

Budowa i cytogenetyka

[edytuj | edytuj kod]

Samce osiągają od 38,4 do 49,3 mm, a samice od 44,2 do 65,5 mm długości ciała[4][5]. Samce ubarwione są w odcieniach zielonkawego lub cynamonowego koloru z bocznymi pasami grzbietowymi barwy brązowej do czarnej, biegnącymi ponad pleurami wzdłuż tułowia, a zwykle też części odwłoka. Często wzdłuż górnych krawędzi pleur biegną też białe linie. Samice mogą mieć barwę jasnozieloną, cynamonową, popielatoszarą lub jasnobrązową, często z ciemniejszym pasem środkowym wzdłuż grzbietu. Czułki zwykle mają nóżkę i trzonek ubarwione tak jak ciało, zaś biczyk ciemniejszy, brązowy lub cynamonowy[4]. Wyjątkiem są tu samice P. recondita mające czułki różowe[5]. U samców długość czułków wynosi od 5 do 7 mm i zbudowane są one z 11 członów u P. recondita, a z 16 członów u pozostałych gatunków. U samic długość czułków wynosi od 2,7 do 5,5 mm i zbudowane są one z od 10 do 17 członów[4][5]. Powierzchnie głowy, tułowia i odwłoka u samców są gładkie i nagie, natomiast u samic są owłosione, przy czym włoski na tułowiu wyrastają ze szczytu granulek, a na odwłoku osadzone są w rozproszonych dołkach[4]. Wyjątkiem są tylko śródtułów i zatułów u samic P. recondita i P. lelongi, które są nagie i gładkie[5]. Czułki, przysadki odwłokowe i listewki na odnóżach u obu płci są porośnięte krótkimi włoskami zmysłowymi. Uda tylnych odnóży po ułożeniu wzdłuż ciała dochodzą wierzchołkami u samców do szóstego, siódmego, ósmego lub dziewiątego tergitu odwłoka, a u samic do rejonu między połową długości trzeciego tergitu a połączeniem piątego i szóstego tergitu odwłoka. U samców dziewiątey tergit jest dłuższy niż dziesiąty, zaś u samic dziesiąty jest dłuższy niż dziewiąty. Ukształtowanie płytki subgenitalnej samców jest zróżnicowane gatunkowo. Przysadki odwłokowe samców są przekształcone w klaspery, zakrzywione i wyposażone w ząbek, również zróżnicowane gatunkowo. Vomer subanalny u samców nie występuje. Samice mają spiczasty i sztywny wierzchołek odwłoka. Walwa pokładełka ma formę płytkowatą do łopatowatej, w części nasadowej ma delikatną listewkę na każdym boku[4].

Większość gatunków jest dwupłciowych. W ich przypadku kariotyp samców składa się z 37, a samic z 38 chromosomów. Kariotypy poszczególnych gatunków dwupłciowych różnią się strukturą niektórych chromosomów, w tym liczbą i rozmiarami satelitów. Dwa gatunki są rozmnażającymi się przez partenogenezę, poliploidalnymi hybrydami. W przypadku P. masettii samice są triploidami o nieznanych i przypuszczalnie wymarłych gatunkach matczynym i ojcowskim. W przypadku P. hispanica są one tetraploidami, a gatunkiem matczynym jest P. originis[4].

Jaja tych patyczaków osiągają od 3,8 do 4,8 mm długości. Kształt ich jest owalny do prawie cylindrycznego. U większości gatunków cały chorion pokrywa siateczkowaty wzór[4][5]. Brak go jedynie u P. recondita[5].

Ekologia i występowanie

[edytuj | edytuj kod]

Główną rośliną żywicielską tych patyczaków jest żarnowiec miotlasty[4][5], ale z jego braku część gatunków żeruje też na szyplinach, zwłaszcza szyplinie pięciolistnym. Mieszańce partenogenetyczne tolerują szersze spektrum pokarmów, żerując także na kolcolistach, jeżynach i dzikiej róży[4].

Rodzaj palearktyczny, ograniczony w swym zasięgu do południowo-zachodniej części Europy. Większość gatunków to endemity Półwyspu Iberyjskiego i Hiszpanii. Poza nim, a mianowicie w południowo-zachodniej Francji, występuje tylko mający najszerszy zasięg P. masettii. Stosunkowo szeroki zasięg ma także występujący w środkowo-zachodniej części Hiszpanii P. hispanica. Oba te gatunki są partenogenetycznymi hybrydami. Gatunki rozmnażające się płciowo są endemitami bardzo małych obszarów[4][5]. Jeden z nich, P. lelongi, zdążył wyginąć między 1992 a 2010 roku z powodu wycinki krzewów żarnowca miotlastego[4].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b Paul D. Brock, David C. Eades, Daniel Otte, Ed Baker, Rainer Piller: genus Pijnackeria Scali, 2009. [w:] Phasmida Species File (Version 5.0/5.0) [on-line]. [dostęp 2019-01-12].
  2. ↑ P.J. Pantel. Notes Orthoptérologiques. „Anales de la Sociedad Española de Historia Natural”. 19, s. 400, 1890. 
  3. ↑ a b Valerio Scali. Revision of the Iberian stick insect genus Leptynia Pantel and description of the new genus Pijnackeria. „Italian Journal of Zoology”. 76, s. 1–11, 2009. 
  4. ↑ a b c d e f g h i j k l Valerio Scali, Liliana Milani, Marco Passamonti. Description and ecology of new Pijnackeria stick insects: four bisexual species and a triploid parthenogen with their phyletic relationships. „Journal of Zoological Systematics and Evolutionary Research”. 51 (3), s. 213-226, 2013. Blackwell Verlag GmbH. DOI: 10.1111/jzs.12018. 
  5. ↑ a b c d e f g h i Pablo Valero, Antonio S. Ortiz. Description and DNA barcoding of a new Iberian species of Pijnackeria (Scali, 2009) from Sierra Nevada, Spain (Phasmida: Diapheromeridae). „Zootaxa”. 4058 (4), s. 535–550, 2015. Magnolia Press. DOI: 10.11646/zootaxa.4058.4.5.