Pinus densata

Pinus densata
Ilustracja
Systematyka[1][2][3]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

nagonasienne

Klasa

iglaste

Rząd

sosnowce

Rodzina

sosnowate

Rodzaj

sosna

Gatunek

P. densata

Nazwa systematyczna
Pinus densata Mast.
J. Linn. Soc., Bot. 37: 416. 1906.[4]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[5]

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Pinus densata Mast. – gatunek drzewa iglastego z rodziny sosnowatych (Pinaceae). Pinus densata jest endemitem, występuje w Chinach (na południu prowincji Qinghai, na zachodzie Syczuanu, południowo-wschodni Tybet, Junnan[6][7].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Pokrój
Drzewo o koronie jajowato-stożkowatej, u starszych okazów rozpościerającej się.
Pień
Osiąga 30 m wysokości i 130 cm średnicy. Młoda kora czerwonobrązowa, łuszcząca się i płytkowata, z wiekiem staje się ciemno-szarobrązowa, o grubych, nieregularnie kwadratowych płytkach. Jednoroczne gałązki grube, błyszczące, żółtobrązowe, w drugim i trzecim roku stają się rudawe. Pąki zimowe brązowe, delikatnie ożywiczone, jajowato-stożkowate, o rozmiarach 15 na 6 mm.
Liście
Igły wyrastają po 2 (rzadko 3) na krótkopędzie. Proste, delikatnie skręcone, o długości 8–14 cm i grubości 1–1,5 mm. Brzeg liścia drobnoząbkowany, wierzchołek zaostrzony. Rzędy aparatów szparkowych widoczne na wszystkich powierzchniach igły.
Szyszki
Szyszki męskie cylindryczne, o długości 10–18 mm i średnicy 3–4,5 mm, żółtobrązowe. Szyszki żeńskie wyrastają pojedynczo lub w parach, zwisające, siedzące lub osadzone na krótkiej szypułce. Dojrzałe ciemnobrązowe, błyszczące, zamknięte są jajowate, po otwarciu szerokojajowate, o rozmiarach 4–6 na 4–7 cm. Łuski nasienne z wyraźną, romboidalną tarczką (apofyzą), o grubości 4–7 mm. Piramidka grzbietowa, z krótkim kolcem. Nasiona jasno-szarobrązowe, o długości 4–6 mm, opatrzone skrzydełkiem o długości 15–20 mm.
Gatunki podobne
Pinus yunnanensis, P. tabuliformis.

Biologia i ekologia

[edytuj | edytuj kod]

Dwie wiązki przewodzące w liściu. Przewody żywiczne 3–4, brzegowe, sporadycznie 1–2 środkowe. Pochewki liściowe trwałe. Igły pozostają na drzewie przez 3 lata[6].

Pylenie następuje w maju. Szyszki nasienne dojrzewają w październiku drugiego roku.

Rośnie na wysokościach 2600–3500(4200) m n.p.m. Tworzy lasy jednogatunkowe lub mieszane - poniżej 3000 m n.p.m. towarzyszą jej Pinus armandii i P. yunnanensis.

Systematyka i zmienność

[edytuj | edytuj kod]

Synonimy: Pinus prominens Masters, P. sinensis D. Don var. densata (Masters) Shaw, P. tabuliformis Carrière var. densata (Masters) Rehder, P. wilsonii Shaw 1911 non Roezl 1857.

Pozycja gatunku w obrębie rodzaju Pinus[8]:

  • podrodzaj Pinus
    • sekcja Pinus
      • podsekcja Pinus
        • gatunek P. densata

Badania wskazują, że gatunek Pinus densata powstał prawdopodobnie w trzeciorzędzie jako krzyżówka P. yunnanensis i P. tabuliformis[7]. Analiza genetyczna sugeruje, że ewolucja poszczególnych populacji P. densata mogła zachodzić niezależnie[9].

P. densata bywa traktowany jako odmiana sosny chińskiej – P. tabuliformis Carr. var. densata (Masters) Rehder.

Zagrożenia

[edytuj | edytuj kod]

Międzynarodowa organizacja IUCN umieściła ten gatunek w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych, ale przyznała mu kategorię zagrożenia LC (least concern), uznając go za gatunek najmniejszej troski, o niskim ryzyku wymarcia[5]. Klasyfikację tę utrzymano w kolejnym wydaniu księgi w 2013 roku[10].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Pinales : Pinaceae, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-28] (ang.).
  3. ↑ M.J.M. Christenhusz i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).
  4. ↑ M.T. Masters. On the Conifers of China. „The Journal of the Linnean Society. Botany”. 37, s. 416, 1904. (ang.). 
  5. ↑ a b A. Farjon, Pinus densata, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2011-08-25] (ang.).
  6. ↑ a b Wu i Raven, 1999, Pinus densata.
  7. ↑ a b Christopher J. Earle: Pinus densata. [w:] Gymnosperm Database [on-line]. [dostęp 2011-08-25]. (ang.).
  8. ↑ Christopher J. Earle: Pinus. [w:] Gymnosperm Database [on-line]. [dostęp 2011-08-25]. (ang.).
  9. ↑ Ma Xiao-Fei, A.E. Szmidt, Wang Xiao-Ru. Genetic structure and evolutionary history of a diploid hybrid pine Pinus densata inferred from the nucleotide variation at seven gene loci. „Molecular Biology and Evolution”. 23(4), s. 807-816, 2006. [dostęp 2011-08-25]. (ang.). 
  10. ↑ A. Farjon, Pinus densata, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2013-08-11] (ang.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]