Pinus lawsonii
.jpg)
| |
| Systematyka[1][2][3] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
Pinus lawsonii |
| Nazwa systematyczna | |
| Pinus lawsonii Roezl ex Gordon Pinetum Suppl. 64. 1862[4] | |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[5] | |
 | |
| Zasięg | |
| |
Pinus lawsonii Roezl ex Gordon – gatunek drzewa z rodziny sosnowatych (Pinaceae). Sosna ta jest endemitem meksykańskim występującym w rozproszeniu w środkowym i południowym Meksyku.
Rozmieszczenie geograficzne
[edytuj | edytuj kod]Pinus lawsonii rośnie na rozproszonych stanowiskach w środkowym i południowym Meksyku. Występuje w stanach: Guerrero, Michoacán, Morelos, Oaxaca, Veracruz i Meksyk oraz w Dystrykcie Federalnym. W stanie Veracruz gatunek podawany jest tylko z jednej lokalizacji[6].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]- Pokrój
- Drzewo o zaokrąglonej, często nieregularnej koronie. Gałązki są gęsto ulistnione, tworzą zwarte do luźnych pęki.
- Pień
- Prosty, zwykle pojedynczy, dorasta do 30 m wysokości i 75 cm średnicy. Kora początkowo jest cienka, czerwono-brązowa, łuszczy się cienkimi płatami, z wiekiem grubieje, staje się czarno-brązowa i głęboko, podłużnie spękana.
- Liście
- Równowąskie, proste igły zebrane są w pęczki po 3–4 (5), sztywne, ostro zakończone. Osiągają 12–20 (25) cm długości i 1–1,2 (1,5) mm szerokości. Kanciaste od wewnętrznej strony, zaokrąglone na zewnątrz. Pochewki liściowe są trwałe, u młodych liści osiągają do 25 mm długości, zaś u starszych 10-15 mm[4][6].
- Szyszki
- Kwiatostany męskie wyrastają w grupach przy końcach młodych pędów, są podłużnie jajowate, o rozmiarach 10–20 na 5–6 mm, początkowo żółtawozielone, później jasnobrązowe. Szyszki nasienne wyrastają u podstawy nowych pędów, w pierwszym roku fioletowoczerwone. Dojrzałe szyszki dorastają do 5–8 (9) cm długości i 4–6 (7) cm szerokości. Łuski nasienne zdrewniałe i grube, ciemnobrązowe, o romboidalnej, lekko wypukłej apofizie. Piramidka (umbo) grzbietowa, o rozmiarach 3-4 na 4-5 mm, bez wyrostka, szarobrązowa. Nasiona są ciemnobrązowe, o długości 4–5 mm, z jasnobrązowym skrzydełkiem długości 12–16 mm[6].
Biologia i ekologia
[edytuj | edytuj kod]Igły pozostają na drzewie przez 2–3 lata. Linie aparatów szparkowych widoczne są na wszystkich stronach liścia: po (6)9-12 linii na zaokrąglonej, zewnętrznej stronie, oraz po 4-5 linii na każdej z wewnętrznych. Szyszki nasienne dojrzewają w drugim roku od zapylenia[6].
Sosna ta występuje na terenach zalesionych na wysokościach 1300–2600 m n.p.m., gdzie panuje klimat umiarkowany ciepły do umiarkowanego. Roczna suma opadów wynosi 600-1500 mm, a pora sucha trwa od listopada do maja. Rośnie razem z różnymi gatunkami dębów (Quercus) i sosen, w tym Pinus pringlei, P. patula, P. montezumae, P. oocarpa, P. leiophylla, P. teocote i P. pseudostrobus[6].
Pinus lawsonii jest głównym gospodarzem czterech roślin pasożytniczych z rodzaju Arceuthobium (pasożyty pędowe): A. globosum subsp. grandicaule, A. oaxacanum, A. vaginatum subsp. vaginatum oraz A. nigrum[7].
Systematyka i nomenklatura
[edytuj | edytuj kod]Synonimy[6][8]: Pinus altamiranoi Shaw in Sargent, Pinus lawsonii Roezl ex Gordon var gracilis Debreczy et Rácz.
Pozycja gatunku w obrębie rodzaju Pinus[9]:
- podrodzaj Pinus
- sekcja Trifoliae
- podsekcja Australes
- gatunek P. lawsonii
- podsekcja Australes
- sekcja Trifoliae
Naukowy opis gatunku został opublikowany po raz pierwszy w 1862 roku przez George'a Gordona (1806–1879) w A supplement to Gordon's Pinetum – uzupełnieniu do publikacji The Pinetum z 1858 r. Opis ten był oparty na wcześniejszym, wykonanym przez austriackiego botanika i podróżnika Benedicta Roezla (1823–1885)[4].
Epitet gatunkowy lawsonii w nazwie tej sosny pochodzi od nazwiska szkockiego ogrodnika i szkółkarza Charlesa Lawsona (1794–1873)[10].
Zagrożenia
[edytuj | edytuj kod]Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) przyznała temu gatunkowi kategorię zagrożenia LC (least concern), co oznacza, że jest on gatunkiem najmniejszej troski, niezagrożonym wyginięciem[5][11].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Pinales : Pinaceae, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-28] (ang.).
- ↑ M.J.M. Christenhusz i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).
- ↑ a b c George Gordon: A Supplement to Gordon's Pinetum. Londyn: 1862, s. 64-65. (ang.).
- ↑ a b A. Farjon, Pinus lawsonii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2009-10-06] (ang.).
- ↑ a b c d e f Christopher J. Earle: Pinus lawsonii. [w:] The Gymnosperm Database [on-line]. [dostęp 2009-10-10]. (ang.).
- ↑ F.G. Hawksworth, D. Wiens. Dwarf mistletoes: Biology, pathology and systematics. „Agriculture Handbook”. 709, 1996. Washington, DC: U.S.D.A. Forest Service. [dostęp 2009-10-10].
- ↑ Pinus lawsonii. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2013-11-22]. (ang.).
- ↑ Christopher J. Earle: Pinus. [w:] The Gymnosperm Database [on-line]. [dostęp 2009-10-10]. (ang.).
- ↑ A. Farjon: A Handbook of the World's Conifers. Brill Academic Publishers, 2010, s. 699–700. ISBN 90-04-17718-3. (ang.).
- ↑ A. Farjon, Pinus lawsonii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2013-11-15] (ang.).