Piratula

Piratula[1]
Roewer, 1960
Ilustracja
Korsarz bagiennik
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Podtyp

szczękoczułkowce

Gromada

pajęczaki

Rząd

pająki

Podrząd

Opisthothelae

Infrarząd

pająki wyższe

Rodzina

pogońcowate

Podrodzina

Piratinae

Rodzaj

Piratula

Typ nomenklatoryczny

Pirata hygrophilus Thorell, 1872

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Samiec Piratula iriomotensis
Samica Piratula clercki

Piratula – rodzaj pająków z rodziny pogońcowatych i podrodziny Piratinae. Obejmuje 28 opisanych gatunków. Zamieszkują palearktyczną Eurazję i nearktyczną Amerykę Północną.

Pająki te wraz z pokrewnym rodzajem Pirata noszą polskojęzyczną nazwę zwyczajową korsarz[2].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]

Pająki o rozmiarach zwykle mniejszych niż u rodzaju Pirata; długość ich karapaksu wynosi poniżej 3 mm, a długość uda pierwszej pary odnóży poniżej 2,5 mm[3]. Część głowowa karapaksu ma lekko wypukłe boki i leży na tej samej wysokości co część tułowiowa. Boki karapaksu są stromo opadające[4]. Ośmioro oczu rozmieszczonych jest w trzech szeregach poprzecznych. Szereg dolny może być prosty lub też oczy pary przednio-środkowej mogą leżeć wyżej niż pary przednio-bocznej[3]. Oczy pary przednio-środkowej są większe niż pary przednio-bocznej. Nadustek jest niski, wysokością zbliżony do średnicy oka przednio-środkowego. Warga dolna jest nieco dłuższa niż szeroka, ku przodowi zwężona i u podstawy wcięta[4]. Sternum jest z tyłu spiczasto zakończone[4]. Odróżnia się od tego u rodzaju Pirata wzorem obejmującym jasną przepaskę środkową i trzy pary jasnych kropek po bokach. Odnóża pierwszej pary różnią się od tych u rodzaju Pirata obecnością przednio-bocznego kolca na goleni. Genitalia samicy różnią się od tych u rodzaju Pirata zbiornikiem środkowym dłuższym i zwykle mającym większą średnicę niż zbiornik boczny. Nogogłaszczki samca wykazują liczne różnice między rodzajami w budowie bulbusa. U Piratula subtegulum jest położone bardziej i krótkie, nie dłuższe niż połowa wysokości bulbusa, apofiza tegularna jest duża i C-kształtna, kanalik nasienny ma przebieg niemal poziomy, a apofiza subterminalna embolusa jest mała, czasem listwowata lub kikutowata i tylko u P. meridionalis zakończona ostro[3].

Ekologia i występowanie

[edytuj | edytuj kod]

Pająki te występują głównie w pobliżu wód słodkich. Zdolne są do chwytania ofiary znajdującej się pod taflą wody. W polowaniu wykorzystują głównie zmysł wzroku[4].

Rodzaj ten ma zasięg holarktyczny[5]. Centrum jego bioróżnorodności znajduje się na Dalekim Wschodzie Palearktyki[3][5]. Najliczniejszą faunę ma Rosja, gdzie występuje 14 gatunków. 11 gatunków odnotowano w Japonii, a 10 gatunków w Chinach. 5 gatunków stwierdzono w nearktycznej Ameryce Północnej. Fauna Europy liczy sobie 6 gatunków[5], z których w Polsce stwierdzono pięć[6].

Taksonomia

[edytuj | edytuj kod]

Nazwa Piratula wprowadzona została do literatury przez Carla Friedricha Roewera w 1955 roku[7], ale bez diagnozy, stanowiąc wówczas nomen nudum[5]. Zgodnie z zasadami nomenklatury zoologicznej rodzaj ten wprowadzony został przez Roewera w 1960 roku. Jego diagnoza bazowała głównie na układzie oczu[8]. Gatunkiem typowym wyznaczono Pirata hygrophilus[5][3], opisanego w 1872 roku przez Tamerlana Thorella ze Szwecji[9][3]. W 1981 roku Charles D. Dondale i James H. Redner zsynonimizowali go z rodzajem Pirata[10]. W 2011 roku Michaił Omełko, Jurij Marusik i Seppo Koponen przywrócili rodzaj Piratula wskazując na liczne różnice morfologiczne z rodzajem Pirata[3]. W pracach z 2019 i 2021 roku Rainer Breitling na podstawie molekularnych analiz filogenetycznych sekwencji mitochodrialnego DNA kodujących podjednostkę I oksydazy cytochromowej (CO1) powtórnie zsynonimizował te rodzaje[11][12]. Większość arachnologów molekularne analizy sekwencji CO1 uznaje jednak za niewystarczające do rozpracowywania filogenezy pająków na szczeblu rodzajowym[13], stąd krok ten nie został uwzględniony np. przez autorów bazy World Spider Catalogue[5].

Do rodzaju tego zalicza się 28 opisanych gatunków[5]:

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Piratula, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ Lycosidae – Pogońcowate. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2022-02-27].
  3. ↑ a b c d e f g Mikhail M. Omelko, Yuri M. Marusik, Seppo Koponen. A survey of the east Palearctic Lycosidae (Aranei). 8. The genera Pirata Sundevall, 1833 and Piratula Roewer, 1960 in the Russian Far East. „Arthropoda Selecta”. 20 (3), s. 195-232, 2011. DOI: 10.15298/arthsel.20.3.05. 
  4. ↑ a b c d Sven Almquist, Swedish Araneae, part 1 – families Atypidae to Hahniidae (Linyphiidae excluded), „Insect Systematics & Evolution”, Supplement 62, 2005, s. 1-284.
  5. ↑ a b c d e f g Norman I. Platnick: Gen. Piratula Roewer, 1960. [w:] World Spider Catalog Version 23.0 [on-line]. Natural History Museum Bern. [dostęp 2022-02-27].
  6. ↑ Robert Rozwałka, Marzena Stańska: Check-list of spiders (Araneae) of Poland. [dostęp 2022-02-27].
  7. ↑ Carl Friedrich Roewer: Katalog der Araneae von 1758 bis 1940, bzw. 1954. 2. Band, Abt. a (Lycosaeformia, Dionycha [excl. Salticiformia]). 2. Band, Abt. b (Salticiformia, Cribellata) (Synonyma-Verzeichnis, Gesamtindex). Bruxelles: Institut royal des Sciences naturelles de Belgique, 1955.
  8. ↑ Carl Friedrich Roewer. Araneae Lycosaeformia II (Lycosidae) (Fortsetzung und Schluss). „Exploration du Parc National de l'Upemba, Mission G. F. de Witte”. 55, s. 519-1040, 1960. 
  9. ↑ T. Thorell: Remarks on synonyms of European spiders. Part III. Uppsala: C.J. Lundström, 1872, s. 229-374. DOI: 10.5962/bhl.title.69282.
  10. ↑ C.D. Dondale, J.H. Redner. Classification of two North American species of Pirata, with a description of a new genus (Araneae, Lycosidae). „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 170, s. 106-110, 1981. 
  11. ↑ R. Breitling. Barcode taxonomy at the genus level. „Ecologica Montenegrina”. 21, s. 17-37, 2019. DOI: 10.37828/em.2019.21.2. 
  12. ↑ R. Breitling. A completely resolved phylogenetic tree of British spiders (Arachnida: Araneae). „Ecologica Montenegrina”. 46, s. 1-51, (2021. DOI: 10.37828/em.2021.46.1. 
  13. ↑ Norman I. Platnick: FAQ 7. Why is COI barcoding not useful on genus level?. [w:] World Spider Catalog Version 23.0 [on-line]. Natural History Museum Bern. [dostęp 2022-02-27].