Piłka nożna na Białorusi

Stadion Dynama Mińsk, arena domowa reprezentacji narodowej

Piłka nożna (biał. Футбол fʊdˈboɫ) jest najpopularniejszym sportem na Białorusi^[1]. Jej głównym organizatorem na terenie Białorusi pozostaje Biełaruskaja fiederacyja futboła (BFF)^[2].

Według stanu na 17 listopada 2021 roku Alaksandr Kulczy i Alaksandr Hleb mają odpowiednio 102 i 80 występów reprezentacyjnych, a Maksim Ramaszczanka strzelił 20 bramek w barwach reprezentacji Białorusi.

W białoruskiej Wyszejszaj lidze grają takie utytułowane kluby, jak Dynama Mińsk, BATE Borysów i Szachcior Soligorsk.

Historia

Drużyna Sport Gomel w 1914 roku.

Piłka nożna zaczęła zyskiwać popularność na Białorusi na początku XX wieku. W 1910 roku w Homlu powstała pierwsza drużyna piłkarska pod nazwą Pierwsza Gimnazjalna Drużyna Piłkarska (PGFK) (ros. «Первая гимназическая футбольная команда» (ПГФК)). Jej założycielem był A.L. Liebman, jeden z najsilniejszych piłkarzy ówczesnego południa Rosji oraz kijowskiego zespołu Sport, który przeniósł się z Kijowa do pracy w lokalnym oddziale Banku Orłowskiego, pełniąc również funkcję trenera i kapitana drużyny z Homla^[3]. W 1910 roku utworzono także w Mohylewie drużynę piłkarską^[4]. Białoruski Związek Piłki Nożnej za oficjalną datę narodzin futbolu na Białorusi uznaje 7 sierpnia 1911 roku, kiedy odbył się pierwszy oficjalny mecz o mistrzostwo Homla. PGFK zremisowała 1:1 z drużyna "Nadieżda"^[5]. Jesienią 1910 w Homlu istniały cztery drużyny piłkarskie, a w 1911 roku było już osiem drużyn. Do 1. gimnazjalnej drużyny piłkarskiej, zespołów "Viktoria", "Unitas" i "Nadieżda" dołączyli jeszcze cztery: kolejarze zjednoczeni w zespół "Okraina", drobni urzędnicy, którzy organizowali drużynę o nazwie "Stella", a także "Feniks" i "Junost'" z Nowobielicy. Latem 1911 roku odbyły się pierwsze mistrzostwa miasta, które wygrała "PGFK" z Liebmanem na czele^[6]. Wkrótce "PGFK" zmienił nazwę na "Sport"^[7]. Również w 1911 roku po raz pierwszy rozegrane mecze mistrzostw Mohylewa, które zostały zakończone wygraną drużyny I Gimnazjum^[7].

W 1912 roku odbyły się pierwsze mecze międzymiastowe z drużynami Dobruszy, Nowozybkowa, Złynki, Klincowa. W czerwcu 1912 roku "Sport" Homel rozegrał dwa mecze ze "Sportem" z Kijowa (1:1, 0:4). W 1912 roku w Baranowiczach powstał klub piłkarski Orion. 29 czerwca 1913 roku w Mińsku odbył się pierwszy znany mecz pomiędzy miejscowymi drużynami "Olimp" i "Maccabi"^[8]. Pod koniec 1913 roku również w Borysowie zaczęto grać w piłkę nożną^[7]. Dalszy rozwój piłki nożnej przerwała I wojna światowa.

1 stycznia 1919 została utworzona Białoruska SRR w składzie ZSRR. Pierwszym klubem na terenie Białoruskiej SRR został Dynama Mińsk założony w 1927.

Pierwsza edycja mistrzostw Białoruskiej SRR startowała w sezonie 1922, w której systemem ligowym 4 drużyny z białoruskich miast walczyły o tytuł mistrza. Następnie rozgrywki prowadzono systemem pucharowym spośród reprezentacji miast i z przerwami organizowane były do 1933 roku. W 1934 po raz pierwszy startowały mistrzostwa wśród klubów. Potem od 1936 mistrzostwa Białoruskiej SRR rozgrywane spośród drużyn towarzystw sportowych pomiędzy białoruskimi zespołami, które nie uczestniczyli w rozgrywkach Mistrzostw ZSRR. W sezonie 1941 mistrzostwa Białoruskiej SRR zostały zawieszone tak jak w końcu czerwca nastąpiła okupacja niemiecka. Po zajęciu przez Armię Radziecką terytorium Białorusi w 1945 ponownie startują mistrzostwa Białoruskiej SRR. To nie były pełnowartościowe mistrzostwa tak jak najlepsze kluby kraju uczestniczyły w mistrzostwach ZSRR.

Po założeniu białoruskiej federacji piłkarskiej – BFF w 1989 roku, rozpoczął się proces zorganizowania pierwszych rozgrywek o mistrzostwo Białorusi. 25 sierpnia 1991 – po puczu Janajewa Białoruś deklaruje niepodległość.

W 1992 rozpoczęły się pierwsze niepodległe rozgrywki najwyższej ligi zwanej Pierszaja liha. W 1998 liga zmieniła nazwę na Wyszejszaja liha^[9].

Format rozgrywek ligowych

 Osobny artykuł: System ligowy piłki nożnej na Białorusi.

W obowiązującym systemie ligowym trzy najwyższe klasy rozgrywkowe są ogólnokrajowe (Wyszejszaja liha, Pierszaja liha i Druhaja liha). Dopiero na czwartym poziomie pojawiają się grupy regionalne.

Puchary

Rozgrywki pucharowe rozgrywane na Białorusi to:

• Puchar Białorusi (Кубак Беларусі па футболе),
• Superpuchar Białorusi (Суперкубак Беларусі па футболе) - mecz między mistrzem kraju i zdobywcą Pucharu.

Reprezentacja narodowa

 Osobny artykuł: Reprezentacja Białorusi w piłce nożnej mężczyzn.

 Osobny artykuł: Reprezentacja Białorusi w piłce nożnej kobiet.

Przypisy

1. Sport in Belarus. www.topendsports.com. [dostęp 2021-11-22]. (ang.).
2. Belarus Football Federation [online], UEFA, 18 września 2019 [dostęp 2021-11-22]  (ang.).
3. Когда появился белорусский футбол? [online], Football.by, 28 lutego 2011 [dostęp 2021-11-22]  (ros.).
4. История футбола. 1910 [online], Sportpalace.by [dostęp 2021-11-22]  (ros.).
5. SiergiejS. Kirik SiergiejS., КАК ЗАРОДИЛСЯ ФУТБОЛ В БЕЛАРУСИ. СПАРТАК (МИНСК) 1914 ГОДА. [online], radota-indrin.livejournal.com, 15 kwietnia 2017 [dostęp 2021-11-22]  (ros.).
6. Футболисты играли партиями [online], sb.by, 23 lipca 2011 [dostęp 2021-11-22]  (ros.).
7. SiergiejS. Bogdaszicz SiergiejS., Столетняя история Слуцкого футбола [online], kurjer.info [dostęp 2021-11-22]  (ros.).
8. Первый футбольный матч в Минске судил знаменитый писатель. Он бежал из ГУЛАГа, потерял жену, когда хотели взорвать его, и умер в Уругвае [online], by.tribuna.com, 28 czerwca 2019 [dostęp 2021-11-22]  (ros.).
9. Belarus – List of Champions [online], RSSSF [dostęp 2021-11-22]  (ang.).

Linki zewnętrzne

• Piłka nożna na stronie Football.by (ros.)
• Piłka nożna na stronie Pressball.by (ros.)
• Oficjalna strona BFF (biał. • ros. • ang.)
• Oficjalna strona Wyszejszaj lihi (biał. • ros. • ang.)