Planctus

Planctus, plankt (z łac. planctus – narzekanie, płacz) – charakterystyczny dla literatury średniowiecznej utwór, w którym wyraża się żal po bliskiej, zmarłej osobie i wzywa do współuczestnictwa w cierpieniu. Nawoływania te (nazywane apostropha de luctu) stanowiły główny motyw treściowy i kompozycyjny planktów, powtarzały się w nich wielokrotnie i budowały patos utworów[1]. Wołania te często kierowane są do Boga, aniołów, natury i ludzi (np. Lament świętokrzyski). Poza tym elementem plankty miały dość swobodną kompozycję i mogły znacząco się różnić między sobą.

Plankty stanowiły często część liturgii Wielkiego Piątku, wykorzystywane też były w misteriach pasyjnych[2].

Do polskich planktów należą m.in. Lament świętokrzyski oraz lament Ojczyzny po śmierci Bolesława Chrobrego zawarty w Kronice polskiej Galla Anonima[3].

Staroprowansalską odmianą planctusu był planh[4].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Teresa Michałowska: Średniowiecze. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002, s. 450. ISBN 83-01-13842-4.
  2. Stefan Nieznanowski Planctus. W: Słownik literatury staropolskiej. Teresa Michałowska (red.). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2002, s. 659. ISBN 83-04-04621-0.
  3. Teresa Michałowska: Średniowiecze. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002, s. 451. ISBN 83-01-13842-4.
  4. Łukasik 2012 ↓, s. 718.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]