Platan arizoński

Platan arizoński
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

srebrnikopodobne

Rząd

srebrnikowce

Rodzina

platanowate

Rodzaj

platan

Gatunek

platan arizoński

Nazwa systematyczna
Platanus wrightii S.Watson
Proc. Amer. Acad. Arts 10: 349 1875[3]
Synonimy
  • Platanus mexicana Torr. (nom. illeg.)
  • Platanus racemosa subsp. wrightii (S.Watson) A.E.Murray
  • Platanus racemosa var. wrightii (S.Watson) L.D.Benson[3]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Platan arizoński (Platanus wrightii S.Watson) – gatunek rośliny z rodziny platanowatych (Platanaceae T. Lestib. ex Dumort.). Występuje naturalnie w południowej części Stanów Zjednoczonych (w zachodnim Nowym Meksyku i wschodniej Arizonie) oraz w Meksyku (w stanach Coahuila, Sinaloa i Sonora)[5][6][7]. Epitet gatunkowy został nadany na cześć Charlesa Wrighta (1811–1885) – botanika działającego przede wszystkim w Teksasie (w latach 1837–1952), a także na Kubie oraz w rodzinnym stanie Connecticut[8]. W 1934 roku D.L. Benson opisał związki pomiędzy platanem arizońskim a P. racemosa z południowej Kalifornii. Obniżył on takson P. wrightii do odmiany P. racemosa var. wrightii (S. Watson) L. Benson. Jednak większość autorów (w tym także The Plant List) zachowały ten takson jako odrębny gatunek ze względu na charakterystyczne liście i owoce[9].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Pień
Pokrój
Zrzucające liście drzewo dorastające do 25 m wysokości[7]. Pokrój jest rozłożysty. Gałęzie mają białą barwę. Kora ma jasnoszarą barwę z białymi plamkami[8].
Liście
Są dłoniasto-klapowane, z 3 lub 5 klapami, bezwłose. Mierzą 9–25 cm długości oraz 9–30 cm szerokości[7]. Mają zielona barwę[8]. Blaszka liściowa jest o ostrym lub spiczastym wierzchołku. Ogonek liściowy jest nagi i dorasta do 4–7 mm długości. Przylistki są nietrwałe, całobrzegie lub ząbkowane na brzegu[7].
Kwiaty
Są niepozorne, zebrane w kłębiki, rozwijają się w kątach pędów[7]. Mają żółtą barwę[8]. Dorastają do 20 cm długości[7].
Owoce
Czworoboczne niełupki z kosmkiem długich włosów u nasady[8], osiągają 5–8 mm długości, zebrane są w kuliste owocostany o długości 3 cm[7].

Biologia i ekologia

[edytuj | edytuj kod]

Jest rośliną jednopienną. Rośnie w lasach, na brzegach rzek[7] oraz w wilgotnych skalistych kanionach[8]. Preferuje miejsce w pełnym nasłonecznieniu, z wilgotnym podłożem[8]. Występuje na wysokości od 600 do 2000 m n.p.m. Kwitnie od marca do maja, natomiast owoce dojrzewają od czerwca do października[7]. Dzięcioły i inne pustynne ptaki zakładają gniazda w wydrążonych pniach starych drzew[8].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Proteales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-01-24] (ang.).
  3. ↑ a b Platanus wrightii S.Watson. The Plant List. [dostęp 2016-05-15]. (ang.).
  4. ↑ Platanus wrightii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  5. ↑ Platanus wrightii - S. Wats. / Wright's Sycamore. NatureServe. [dostęp 2016-05-10]. (ang.).
  6. ↑ Discover Life: Point Map of Platanus wrightii. Encyclopedia of Life. [dostęp 2016-05-15]. (ang.).
  7. ↑ a b c d e f g h i Platanus wrightii. Plantes & botanique. [dostęp 2016-05-15]. (fr.).
  8. ↑ a b c d e f g h Platanus wrightii. Lady Bird Johnson Wildflower Center. [dostęp 2016-05-15]. (ang.).
  9. ↑ 3. Platanus wrightii S. Watson, Proc. Amer. Acad. Arts. 10: 349. 1875. [w:] Flora of North America [on-line]. efloras.org. [dostęp 2016-05-15]. (ang.).